Polanski: een leven als een roman

Terwijl de 76-jarige Roman Polanski huisarrest heeft in zijn Zwitserse villa verdiepen wij ons nog eens in zijn filmografie.

Terwijl de 76-jarige Roman Polanski huisarrest heeft in zijn Zwitserse villa, in afwachting van zijn uitlevering aan het Amerikaanse gerecht, verdiepen wij ons nog eens in zijn filmografie. Die loopt op pijnlijke en soms gênante manier parallel of vooruit op de tragedies in zijn leven.

Toen Roman Polanski in de jaren 60 furore maakte met de macabere thrillers Repulsion en Rosemary’s Baby, werd hij binnengehaald als de nieuwe Alfred Hitchcock. Met dit verschil dat vadertje Hitchcock een braaf, burgerlijk en monogaam leventje leidde dat sterk contrasteerde met de erotische obsessies en moordlustige impulsen in zijn oeuvre. Het leven van Polanski lijkt immers een macabere doorslag van de seksuele wreedheid, ziekelijk geweld en onnoemelijke tragiek die hij verfilmde.

In zijn in 1984 verschenen autobiografie Roman steekt Polanski van wal met de opmerking: ‘Zo lang als ik mij kan herinneren, is de scheidingslijn tussen fantasie en werkelijkheid voor mij hopeloos vaag geweest. Daardoor heb ik meer verdriet, conflicten, rampen en teleurstellingen gekend dan de gemiddelde mens.’

Polanski’s leven leest als een roman – het verhaal van een survivor. Als kind al moet hij in het getto van Warschau zien te overleven wanneer zijn ouders worden gedeporteerd. Zijn vader ziet hij nog terugkeren, zijn moeder komt om in Auschwitz. Hij groeit verder op in stalinistisch Polen, in de grimmigste en meest repressieve periode uit de naoorlogse geschiedenis. Hij neemt de wijk naar Parijs, maar steekt nadien het kanaal over om in Londen zijn geluk te beproeven, en dat terwijl hij nauwelijks een woord Frans of Engels praatte.

Als hij na zijn verhuizing naar de Verenigde Staten succes oogst in Hollywood, wordt hij op het toppunt van zijn roem op een afschuwelijke manier van zijn geluk beroofd: terwijl hij in augustus 1969 in Londen verblijft, wordt zijn zwangere vrouw Sharon Tate in hun villa aan Mulholland Drive samen met vier vrienden op beestachtige wijze afgeslacht door de bende van Charles Manson. De media maken toespelingen op orgieën, het gebruik van verdovende middelen en zwarte magie. Bovendien leggen ze de link naar de films van Polanski die rouwend achterblijft. ‘Het was een tafereel dat even afschrikwekkend was als alles wat door Polanski op het witte doek is vertoond bij zijn verkenningen van de duistere en melancholieke hoeken van de menselijke natuur’, schrijft Time over het bloedbad.

Polanski, een gebroken man, klautert langzaam uit het diepe dal. In 1977 komt hij echter opnieuw in een mediastorm terecht: een 13-jarig meisje van wie hij voor Vogue Hommes naaktfoto’s maakt, beschuldigt hem van verkrachting. Een grand jury stelt hem op zes gronden in staat van beschuldiging: het verstrekken van een alleen op doktersvoorschrift verkrijgbare substantie aan een minderjarige, het plegen van een wellustige handeling, het hebben van bij de wet verboden geslachtsgemeenschap, perversie, sodomie en verkrachting na toediening van drugs.

De regisseur wacht het proces niet af, maar vliegt na drie maanden psychische evaluatie in een gespecialiseerde gevangenis naar Parijs. Zo wordt hij een voortvluchtige. Met wisselend succes bouwt hij in Frankrijk een nieuwe carrière op, maar een internationaal aanhoudingsmandaat zorgt ervoor dat hij nu al meer dan dertig jaar zijn nieuwe thuisland niet mag verlaten.

Soms doet hij dit toch, bijvoorbeeld om in zijn villa in Gstaad te verpozen of om op een filmfestival een prijs in ontvangst te nemen. Zo wordt hij op 27 september op de luchthaven van Zurich gearresteerd, waardoor hij nu in een Zwitserse cel op zijn uitlevering aan de VS wacht. Voor de derde keer in zijn leven is Polanski het voorwerp van een heftige controverse, waarbij de grens tussen het persoonlijke en het publieke helemaal vervaagt.

Zijn faam en artistiek prestige blijken niet langer een zegen, maar veeleer een vloek. Wordt hij niet vervolgd, dan voedt dit de populistische bewering dat beroemdheden boven de wet verheven zijn. Was hij echter een illustere onbekende, dan zou het Amerikaanse gerecht zich wellicht niet zo fanatiek in deze zaak hebben vastgebeten.

De veranderende tijdgeest speelt evenmin in Polanski’s voordeel: in het tijdperk van wereldwijd vertakte pedofielennetwerken is zowel de publieke opinie als de wetgever immers harder voor zedendelicten met minderjarigen.

Het mes in het water (1962)
Repulsion (1965)
Cul-de-sac (1966)
The Fearless Vampire Killers (1967)
Rosemary’s Baby (1968)
Macbeth (1971)
What? (1972)
Chinatown (1974)
Le locataire (1976)
Tess (1979)
Bitter Moon (1992)
Death and the Maiden (1994)
The Pianist (2002)
Oliver Twist (2005)

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content