Miljoenen bewonderaars, geen enkele vriend: de vijf gezichten van Jane Fonda

Zoals Conor Oberst over haar zong: 'She had millions of admirers, but not one single friend.' © .

Na de pensionering van haar maatje Robert Redford is Jane Fonda zowat het laatste resterende icoon dat nog de brug van het oude naar het nieuwe Hollywood heeft overgestoken. In de HBO-documentaire Jane Fonda in Five Acts blikt ze terug op een bewogen en niet altijd makkelijk leven tussen oude Hollywood-adel, links activisme en felgekleurde fitnessvideo’s. Wij zetten de verschillende Jane Fonda’s even op een rijtje.

1. Sweet Jane

Henry Fonda heeft in zijn lange filmcarrière slechts één keer een bonafide klootzak gespeeld: in Sergio Leone’s Once Upon a Time in the West (1968), toen hij zijn hoogdagen als leading man al even achter hem lagen. Hij was immer de geboren goeierik, het prototype van de rechtschapen burger die zijn eigen waarden nooit verloochent en opkomt voor de underdog. Zijn onkreukbaarheid werd onomstootbaar bewezen in 12 Angry Men (1957) en The Grapes of Wrath (1940), films die elke Amerikaan uit het hoofd kent. Het was ook de rol die hij privé speelde, maar achter de solide façade van zijn mooie, rijke en harmonieuze gezinnetje school voor Jane Fonda en haar broer Peter een kindertijd vol eenzaamheid. Hun afstandelijke vader gaf hun moeder eind 1949 te kennen dat hij wilde scheiden om met zijn veel jongere vriendin te trouwen. Drie maanden later pleegde ze zelfmoord.

Jane Fonda groeide op in de schaduw van een nationaal monument, haar vader Henry Fonda, en het was er koud. Pas op 10.000 kilometer van Henry durfde ze eindelijk stout te zijn.

Jane groeide op in de schaduw van een nationaal monument, en het was er koud. Haar broer rebelleerde en werd met Easy Rider (1968) zelf een held van de tegencultuur. Zijn brave grote zus, die haar hele kindertijd geprobeerd had Henry ter wille te zijn, zat op dat moment in Frankrijk. Pas op 10.000 kilometer van haar vader durfde ze eindelijk stout te zijn.

2. Me Tarzan You-Jane

Het eerste wat de onzekere Jane in Frankrijk deed, was op zoek gaan naar een vaderfiguur. Die vond ze in regisseur Roger Vadim, die eerder relaties had gehad met Brigitte Bardot en Catherine Deneuve. Met Bardot had Vadim de schandaalfilm Et Dieu… créa la femme (1956) gedraaid, de preutse Fonda veranderde voor zijn lens in de wulpse ruimteamazone Barbarella. ‘Ik had iemand nodig om me te kneden’, zegt ze nu over Vadim.

Miljoenen bewonderaars, geen enkele vriend: de vijf gezichten van Jane Fonda

En ook: ‘Hij sprak niet zo goed Engels. Had hij dat wel gekund, was ik misschien nooit met hem getrouwd.’ De onschuldige Jane was geen partij voor het tien jaar oudere alfamannetje Vadim, die aan gokken, drank en andere vrouwen verslaafd was. Als ze durfde te klagen, noemde hij haar bourgeois. Barbarella (1968) maakte wereldwijd in miljoenen mannen een Tarzan wakker, maar in de documentaire Jane Fonda in Five Acts zegt de actrice iets opmerkelijks over de ruimtestriptease waarmee de film opent: ‘Ik zag zo erg tegen die scène op dat ik de hele dag wodka had gedronken. Omdat de opnames verpest waren, moesten we de dag erna alles opnieuw doen. Die keer was ik niet alleen bezopen, ik had ook nog eens een kater.’ Daar sta je dan mooi met je male gaze.

3. Hanoi Jane

‘She had millions of admirers, but not one single friend’, zong Conor Oberst over de Jane Fonda die in 1972 in Hanoi boven op het luchtafweergeschut van de Noord-Vietnamezen poseerde. Het leverde haar een vermelding in de beruchte White House Tapes van Richard Nixon op: ‘What in the world is wrong with Jane Fonda?’ Het was ook niet haar slimste zet. Je roem inzetten in het gevecht tegen een zinloze en onrechtvaardige oorlog is één ding. Je aan de zijde van de vijand scharen, tégen je jonge landgenoten die ook maar als kanonnenvoer overzees gestuurd worden, is nog iets anders. Een echte vriend had het haar uit het hoofd gepraat. Punten voor Conor Oberst, wiens woorden deze hele docu lang bijna niet uit onze gedachten zijn geweest.

4. Citizen Jane

Tien jaar na Hanoi lanceerde Fonda haar eerste fitnessvideo: Jane Fonda’s Workout. Ze had er als actrice een uiterst succesvol decennium op zitten, met artistieke en commerciële toppers als Klute (1971, haar eerste Oscar), Julia (1977), Coming Home (1978, tweede Oscar), The China Syndrome (1979), 9 to 5 (1980) en On Golden Pond (1981). Voor die laatste film kreeg haar vader in 1982 postuum een Oscar. De verzoening met Henry, de Oscars, de fitness voor de babyboomers die in de seventies iets te gulzig in het leven gebeten hadden: alles wees erop dat Jane dan toch op weg was even onkreukbaar als haar familienaam te worden. Toen ze in 1991 met mediamogol en CNN-baas Ted Turner trouwde, ontlokte dat Oprah Winfrey de vraag: ‘Hoe ga je van het ene uiterste naar het andere zonder jezelf te verliezen?’ Ons lijkt het dat Jane Fonda het antwoord daarop pas later heeft ontdekt.

Miljoenen bewonderaars, geen enkele vriend: de vijf gezichten van Jane Fonda

5. Lady Jane

Was het Vadim die van haar zo’n goeie actrice heeft gemaakt, of moeten we dat op rekening van Henry’s genen schrijven? Feit is dat Jane Fonda, nadat ze zich aan beide mannen ontworsteld had, gaandeweg zichzelf heeft gevonden. Ze is zowel met Ted Turner als mensenrechtenactivist Tom Hayden getrouwd geweest. Ze had te kampen met boulimie toen ze de veertig al voorbij was. Ze zei het acteren in 1990 vaarwel en keerde vijftien jaar later terug voor een mooie ereronde. Ze zal op eenvoudig verzoek haar visie over de Palestijnse kwestie, het feminisme en het milieubeleid van president Obama verkondigen. Jane Fonda is net als haar vader tot een icoon uitgegroeid, maar dan een icoon voor de nieuwe wereld, met meningen, zwakheden en een hobbelparcours dat parallel liep met een maatschappij in verandering. In Jane Fonda in Five Acts blikt ze gelouterd, slim en met veel zin voor humor op haar leven terug. Onthecht ook, alsof het allemaal een afwisselend boze en mooie droom was. ‘Toen ik die Oscar voor mijn vader ging ophalen, zag ik eruit alsof ik de Lindbergh-baby in mijn coiffuur verstopt had. We zaten dan ook in de eighties, moet je weten.’ Die mooie, lieve, oude Jane. We durven het haast niet te vragen, maar: zou ze misschien een muts voor ons willen breien?

Jane Fonda in Five Acts

Vanaf 20/10 in PlayMore bij Telenet.

Nog te zien op Film Fest Gent op 18/10 (20 uur, Studio Skoop) en op 19/10 (14.30 uur, KaskCinema).

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content