Komieken over de kracht van de Dikke en de Dunne: ‘Vernieuwing achter de snullige mopjes’

De nieuwe film ‘Stan & Ollie’ brengt de Dikke en de Dunne weer tot leven. Het duo werkt, meer dan negentig jaar na hun gezamenlijke debuut, nog altijd op de lachspieren. Vlaamse fans van Laurel & Hardy die vandaag zelf op het podium staan, verklaren hun kracht: ‘Minder technisch dan Buster Keaton, maar zoveel menselijker.’

Peter Sellers had altijd een gehandtekende foto van Laurel & Hardy bij zich. Stephen Fry noemde hen ooit ‘een bron van constante vreugde’, John Cleese vindt hen ‘moeilijk te overtreffen’. En de makers van The Simpsons leenden niet alleen Homers stopwoordje ‘D’oh!’ van de Dikke en de Dunne, maar vermeldden de twee ook in vijf afleveringen. Het is een greep uit de weetjes en citaten die aantonen hoe groot de erfenis van Laurel & Hardy nog altijd is, ook al worden de films allang niet meer uitgezonden op tv.

Voor wie de komieken wil ontdekken, is er sinds deze week de biopic Stan & Ollie, maar was er daarnaast de laatste twee decennia het internet. Cabaretier Pieter Verelst kreeg zo op zijn twintigste voor het eerst de Dikke en de Dunne te zien. ‘Buster Keaton kende ik al uit mijn kindertijd: een vakman, die technisch perfecte slapstick afleverde. Laurel & Hardy waren technisch minder sterk, maar zoveel menselijker.’

Dat vindt ook Gunter Lamoot. ‘Charlie Chaplin vind ik geweldig, maar ook steriel. Bij hem klopt alles veel te goed. Dat is Cirque du Soleil voor mij: allemaal razend knap, maar in feite gewoon een gedresseerde aap. Daartegenover, en ook tegenover de anarchie van de Marx Brothers, is er de warmte van Laurel & Hardy. Maar ook zij dachten na over de details. Neem nu hun ziekenhuissketch: alleen al het feit dat Laurel geen chocolaatjes, maar hardgekookte eieren en noten meebrengt voor de zieke Hardy, is toch al grappig op zich? Ik herinner mij ook een paar filmpjes waarin Laurel de vierde wand doorbreekt en plots strak in de camera kijkt. Er zat best wat vernieuwing achter die snullige mopjes.’

Hetzelfde structuurtje

De invloed van de Dikke en de Dunne blijft ook vandaag groot. Verelst en Lamoot stippen aan dat de twee het komische duo als concept misschien niet hebben uitgevonden, maar wel geperfectioneerd.

‘Het zijn twee niet al te snuggere figuren, maar de ene weet het van zichzelf en de andere niet. Zo wordt de ene de baas en de andere het dwaze hulpje, maar ze belanden wel samen in de shit’, vat Lamoot het samen. ‘Kijk naar Gaston & Leo’, vult Verelst aan. ‘Zij waren weliswaar sterker in hun dialogen van Laurel & Hardy, maar het is wel hetzelfde structuurtje.’

De laatste jaren is veel humor taalgebaseerd, waardoor het lijkt alsof de impact van Laurel & Hardy afneemt, zegt Verelst, maar de situatiehumor van het tweetal is ook die van de gemiddelde stand-upper. ‘Het is dezelfde timing en het zijn dezelfde punchlines, waar iedereen in kan blijven meegaan. En fysieke humor is sowieso tijdlozer. Geloof me: binnen duizend jaar vinden we dit nog grappig.’

Punkgedachte

Wat de comedians zelf hebben geleerd van de Dikke en de Dunne, vinden ze moeilijk aan te wijzen. ‘Dat pik je meestal onbewust op’, zegt De Praitere. Verelst doet wel een poging: ‘Om goede humor te creëren, hoeft niet alles perfect te zijn. Soms is de beste grap net dat je set-up mislukt en dat daar dan nog iets uitkomt.’ De punkgedachte, noemt Lamoot het: ‘Eigenlijk zijn Laurel & Hardy heel goed te vergelijken met The Young Ones of Bottom.’

Natuurlijk valt het wel op dat hun filmpje al ettelijke jaren meegaan. Zo stipt Lamoot, die naar eigen zeggen ‘al hun gesproken kortfilms op videocassette heeft bewaard’, aan dat ze niet altijd even vrouwvriendelijk zijn: ‘Vaak eindigt het met een van hun vrouwen die met een geweer achter hun aan rent.’ De gags lopen ook een pak trager dan we het gewend zijn, zegt De Praitere: ‘Maar af en toe is dat net heel aangenaam. Wanneer ik de griep heb, is er niks beter dan onder een dekentje in de zetel kruipen en naar Laurel & Hardy kijken.’

‘Ik ben de Dikke en de Dunne altijd leuk blijven vinden, iets wat me bij humor niet gemakkelijk overkomt’, besluit hij. ‘Als ik iets moet noemen dat even universeel en tijdloos is, kom ik uit bij Fawlty Towers of bij de reeksen van Ricky Gervais.’ Toeval of niet: Gervais schreeuwt al jaren van de daken dat hij ‘alles van Laurel & Hardy heeft gestolen.’