‘Kajillionaire’: in de wereld van regisseur Miranda July komt er roze schuim uit de muren

Evan Rachel Wood speelt een vreemde glansrol in Kajillionaire, de nieuwe film van Miranda July.

Er druipt massa’s roze schuim van de muren in haar bizarre nieuwe film Kajillionaire, maar toch is Miranda July veel meer een doener dan een dromer. Een portret van de voormalige kruimeldief die een bodemloos vat vol creatieve ideeën werd.

In 2020 dacht Miranda July – naast actrice, muzikante, schrijfster, dichteres en performancekunstenares ook regisseuse – haar tijd te kunnen besteden aan de promotie van haar derde langspeelfilm, Kajillionaire. De organisatoren van het festival van Cannes herinnerden zich dat July in 2005 de Caméra d’Or voor beste debuutfilm had gewonnen met Me and You and Everyone We Know en wilden de Europese première aan de Croisette laten plaatsvinden. Maar het festival werd afgelast en de pandemie verplichtte July om in haar kot in Los Angeles te blijven met haar achtjarige non-binaire kind en echtgenoot Mike Mills, de regisseur van Thumbsucker en 20th Century Women. Kajillionaire moest het stellen met voorstellingen op herfstfestivals zoals Deauville of Gent en een kortstondige release in de landen die heel even hun bioscopen openden. Dat volstond om links en rechts in een eindejaarslijst te raken. Vandaag is de film beschikbaar via streaming.

Als ik andere ouders had gehad, zou ik misschien niet op het idee gekomen zijn om te corresponderen met een moordenaar of in een peepshow te werken.

In haar eigengereide stijl – absurd, humoristisch maar stiekem ook ernstig en goudeerlijk – verhaalt July over de ontvoogding van Old Dolio (Evan Rachel Wood), een wereldvreemde vreemde vogel die zich op haar 26e nog steeds op sleeptouw laat nemen door haar ouders. Haar vader (Richard Jenkins) en moeder (Debra Winger) zijn anticomformisten die via hopeloos inefficiënte, kleinschalige zwendel net voldoende geld bijeenschrapen om in de basisbehoeften te voorzien. Aan verdwazende, hypocriete burgerlijkheden zoals bezit of affectie doet het gezin niet mee. Zelfs een verjaardagstaart is er te veel aan. Hun thuis is een kantoorruimte die ze voor een prikje kunnen huren omdat elke dag het roze schuim van de naburige zeepfabriek langs hun muren druipt.

'Kajillionaire': in de wereld van regisseur Miranda July komt er roze schuim uit de muren
© Matt Kennedy

‘Die familie spreidt een smerige, licht kwaadaardige rechtschapenheid tentoon’, liet July onlangs noteren in Interview Magazine. ‘Maar ik vrees dat zelfs de meest goedmenende ouders hun kinderen uiteindelijk teleurstellen. Elke familie heeft sektarische trekjes. Elke familie heeft haar manier van denken, handelen en positie innemen ten opzichte van de rest van de wereld. De ouders bepalen voor een groot deel de houding en de regels. Die slaan vaak helemaal nergens op. Het is aan het kind om dat uiteindelijk te doorzien en de sekte te verlaten. Over dat onvermijdelijke verraad en het daaruit volgende hartzeer wou ik het hebben.’

Hoewel July in haar films meer serveert dan wat olijke outsidersgekte en rariteiten, kreeg ze na haar doorbraakhit Me and You and Everyone We Know en vooral na opvolger The Future (2011) enkele tegenstanders die qua hevigheid niet onderdeden voor haar vele fans. The New York Times sprak over ‘haters voor wie July de verpersoonlijking is van alles wat zo irriteert aan de in de jaren nul zo alomtegenwoordige luxebohemien die bij de stad zweert, in de kringloopwinkel shopt, Wes Anderson citeert en de boeken van de non-profituitgeverij McSweeney’s verkiest’. Over de I Hate Miranda July-blog en haar zogenaamde imago van pretentieuze, zelfingenomen hipster die de problemen van de blanke middenklasse opblaast in arty-farty films schreef The Observer een stuk met als titel: ‘Miranda July: doyenne van de arthousechic of de belichaming van trendy verwennerij?’

Evan Rachel Wood, Richard Jenkins en Debra Winger in KAJILLIONAIRE.
Evan Rachel Wood, Richard Jenkins en Debra Winger in KAJILLIONAIRE.© Matt Kennedy

Niemand is verplicht July’s films, boeken, kapsels en experimenten te smaken, maar het beeld van zweverige hipster dat sommigen van haar ophangen is fout en ruikt in sommige gevallen naar ordinair seksistische framing. Haar personages zijn geen onaantastbare coolio’s maar kwetsbare stumpers die zichzelf in de weg staan. Een schoenenverkoper. Een bejaardentaxichauffeur. July vereenzelvigen met de naïeve personages met vage artistieke aspiraties die ze vertolkte in Me and You and Everyone We Know en The Future is ook niet slim. Als je van haar levensverhaal (ze archiveert het nauwgezet) één iets moet onthouden, dan wel dat ze geen dromer is maar een doener met bijzonder veel lef en daadkracht.

Punkster & pennenvriendin

Bij haar geboorte heette ze nog Grossinger. Daar maakt ze op haar 16e July van wanneer ze samen met een schoolvriendin een verhaal publiceert in een feministisch fanzine. Die vriendin, Johanna Fateman, richt later de postpunkband Le Tigre op. Als begintwintiger officialiseert ze July als achternaam. ‘Half om zelf de auteur van mijn leven te zijn. Half uit ijdelheid.’

Haar ouders zijn schrijvers die hun boeken en andere newagestuff zelf uitgeven. Het gros van de tijd brengen ze achter hun schrijfmachines door. Miranda en haar broer houden zich creatief bezig. De woonkamer staat geregeld boordevol dozen die verzonden moeten worden. Vaak moet ze inspringen in het familiebedrijf. ‘Dat was voor mij als artiest van groter belang dan opgroeien in een artistiek milieu. Leren hoe je een kunstenaar wordt, dat kan niet, maar je kunt wél leren hoe je als artiest moet overleven, hoe je met de zakelijke kant van het kunstenaarschap somspringt.’

Al van jongs af aan probeert July haar dromen te realiseren. Rond haar zeventiende werkt ze een theaterstuk uit dat ze opvoert in de lokale punkkroeg. De inspiratie voor The Lifers haalt ze uit haar ervaringen als pennenvriendin van een man die een celstraf uitzit voor moord. ‘Dat was opwindend. Ook al schrijf je enkel maar brieven, zoiets voelt gek aan: alsof je naar de maan reist. Toch denk ik er met gemengde gevoelens aan terug. Ik dacht dat ik die correspondentie onder controle had, maar dat was duidelijk niet het geval. Hij loog en – ik kon zijn dossier inkijken – het is beslist geen lieve mens’, vertelde ze in november aan Süddeutsche Zeitung Magazin. ‘Ik wou dat iemand tussenbeide was gekomen op bepaalde momenten in mijn leven. Als ik andere ouders had gehad, zou ik misschien niet op het idee gekomen zijn om met een moordenaar te corresponderen.’

'Kajillionaire': in de wereld van regisseur Miranda July komt er roze schuim uit de muren
© Matt Kennedy

Haar vader had een vreemde, ‘angstige’ relatie met geld. ‘Kleine oplichting was dagelijkse kost. In het warenhuis verkeerde kortingsbonnen overhandigen bijvoorbeeld. Toen ik oud genoeg was, leek het moreel oké om zaken te nemen zonder ervoor te betalen en daarbij te denken dat je slimmer was dan de rest. Ik ben een paar keer betrapt en een keer ook gearresteerd. Ik ben gestopt met stelen toen ik rond mijn 23e mijn eerste succes boekte met kunst. In die periode was ik te gast op een event, en ik herinner me hoe ik in die ruimte rondkeek, op zoek naar dingen die ik kon meenemen: een projector, een doos krijtjes. Op dat moment moest ik echt beslissen welk pad ik voortaan zou bewandelen. Ik heb niets meegenomen.’

Na het middelbaar brak July haar studies af om met een vriendin vanuit Portland de tweede golf van de radicaal feministische riot grrrl-scene vanaf de eerste rij mee te maken. Haar grote droom was evenwel films maken. Met het Joanie4Jackie-project vergewiste July er zich in pre-internettijden van dat ze lang niet de enige jonge vrouw was die zin had om films te maken. Ze riep vrouwen op om haar hun film te bezorgen en stuurde ze voor een habbekrats een videocassette terug met de films van tien andere vrouwen. Door met al die vrouwelijke filmmakers in contact te zijn voelde ik me niet meer alleen. Dat was enorm belangrijk.’

Durver & doener

Na een relatiebreuk kreeg ze het zwaar in Portland. Om rond te komen werkte ze ook in stripclubs en peepshows. Via advertenties zocht ze naar een sugardaddy die zin had om haar te verwennen. Ervaringen die ze later verwerkte in bekroonde kortverhalen en waar ze op terugkomt in haar recente monografie. ‘Ik ben véél taaier dan mijn ouders. Kan ik strippen? Kan ik me prostitueren? Soms vind je maar je grens door erover te gaan’, vertelde ze aan SZ Magazin.

In haar jonge jaren rebelleerde Miranda July om te rebelleren. Tot ze op een dag besefte dat ze haar radicalisme en energie misschien beter in haar werk kon steken. Zowel met haar kortverhalen als met haar performances maakte ze naam. ‘Zo’n performance kan behoorlijk brutaal zijn. Daarom doe ik er niet te veel meer, al is die brutaliteit tegelijk de reden waarom ik er nooit mee wil stoppen. Ik hou van de high.’ Na een reeks DIY-kortfilms kreeg ze de financiering rond van een eerste, fijngevoelige langspeelfilm: Me and You and Everyone We Know. Aan die hit in het festival- en arthousecircuit hield ze een grotere bekendheid over. Dat maakte het net iets makkelijker om haar verhalen, gedichten, performances, installaties en internetprojecten aan een groot publiek te slijten.

'Kajillionaire': in de wereld van regisseur Miranda July komt er roze schuim uit de muren
© Matt Kennedy

Het avontuur is ze wel blijven opzoeken. Ze archiveert al vijftien jaar lang alle geschenkjes en briefjes die ze krijgt van een semi-dakloze man uit haar buurt die ze elke dag tegenkomt en betaalt voor wat klusjes in haar tuin. In het boek Het kiest jou geeft ze een schaamteloze inkijk in de levens van mensen die oude spullen te koop aanboden in het blad PennySaver. Via www.learningtoloveyoumore.com verleidde ze zeven jaar lang duizenden bezoekers tot opdrachten als ‘fotografeer je kussende ouders’ of ‘speel een droevige filmscène’ na. De website is opgekocht door het San Francisco Museum of Modern Art en de opdrachten werden tijdens de pandemie door menig medium gerecycleerd. Zelf had July allang iets nieuws bedacht. Jopie wordt een film die, weliswaar volgens July’s richtlijnen, volledig door haar volgers op Instagram is gemaakt. Weekends en vakanties vindt ze niet leuk omdat ze dan niet kan werken. Vooral wanneer ze zelf geen films maakt, lijkt het leven van Miranda July op een film.

Kajillionaire

Nu te zien via Apple TV.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Miranda July

Bezige bij uit Berkeley, California. Spraakmakende performances, punkconcerten, boeken, kortverhalen, internetprojecten, video’s, langspeelfilms, dichtbundels: ze buigt ze allemaal in successen om.

Heette bij haar geboorte in 1974 nog Miranda Grossinger.

Won in 2005 Cannes de Caméra d’Or voor de beste debuutfilm met Me and You and Everyone We Know.

Is getrouwd met regisseur Mike Mills, ook al vindt ze het huwelijk een structuur die vrouwen verdrukt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content