De Croisette kleurt dit jaar niet bepaald Vlaams. Imge Özbilge, een Antwerpse met Turkse roots, houdt onze eer hoog met haar wondermooie animatiekortfilm Camouflage.
Kunnen we het interview in het Engels doen? Mijn Nederlands is wat gebrekkig.’ Imge Özbilge (29) woont sinds tweeënhalf jaar in Antwerpen, maar heeft al aardig wat van de wereld gezien. ‘Mijn vader was computeringenieur, en we verhuisden vaak voor zijn werk. Tot mijn vijftiende woonden we in Wenen. Daarna zijn mijn ouders terug naar Istanbul getrokken. Ze misten de familie. Voor mij, op die leeftijd, was dat wel even wennen. Wenen is extreem clean en ordentelijk, compleet het tegenovergestelde van Istanbul, maar net in die chaos schuilt ook veel schoonheid. Ondertussen ben ik blij dat we toen verhuisd zijn, anders had ik mijn cultuur nooit echt goed leren kennen. Toen ik in Istanbul visuele communicatie studeerde aan de Bilgi-universiteit, bloeide er van alles in de kunstwereld. Er hing een soort oriëntaals Berlijnsfeertje.’
Het is toen dat de kiem werd gelegd voor wat uiteindelijk haar afstudeerproject aan het Kask in Gent zou worden: Camouflage, een minder dan zes minuten durende animatiefilm zonder dialogen maar vol arabesken, een droomwereld waarin niet alles een sprookje is – met de computer bewerkt maar volledig door haarzelf met de hand getekend. Camouflage werd eerder al op het Film Fest Gent en het kortfilmfestival in Leuven vertoond, maar die e-mail dat haar film kans maakt op een prijs in de officiële kortfilmsectie in Cannes was toch nog van een andere orde. Voor een Gouden Palm voor beste kortfilm komt ze niet in aanmerking, maar ze behoort toch tot het select kransje van slechts een vijftiental kortfilms in de Sélection Cinéfondation. ‘Eerlijk, dat had ik niet verwacht’, zegt een glunderende Özbilge. ‘Het leek een droom, een grap.’
Tuurlijk weerspiegelt mijn film het huidige politieke klimaat en de polarisatie in Turkije, maar zonder met het vingertje te wijzen
U zult hier en daar nog wel een verdwaalde Vlaming tegenkomen – actrice Laura Verlinden speelt mee in de nieuwe film van Michael Haneke – maar Camouflage is de enige Vlaamse selectie in Cannes. De korte animatiefilm voert je mee naar een imaginaire kuststad waar oost en west overlappen. In een tuin bloeit een verboden vriendschap tussen twee dames met verschillende religieuze en culturele achtergrond, terwijl een politiemacht het straatbeeld ontsiert. ‘Dat weerspiegelt zeker het huidige politieke klimaat en de polarisatie in Turkije’, beaamt Özbilge, ook al heeft ze het verhaal al in 2013 geschreven, nog vóór de Gezi-protesten. ‘Het is een kritische film, zonder met het vingertje te wijzen. En hopelijk doet dat de mensen nadenken. Ik ben benieuwd naar de reacties in Cannes.’
Zit er ook een autobiografisch element in?
Imge Özbilge: Ja. Waar ik in Istanbul woonde, hadden we een balkon dat uitkeek op een tuin. Zo leerde ik mijn buurvrouw kennen. We keuvelden wat, allebei in onze pyjama of in kleren die je buitenshuis niet zou dragen. Een paar weken later kwam ik een vrouw met een boerka tegen op straat. Enkel haar gezicht was herkenbaar: mijn buurvrouw. Dat heeft me doen nadenken over de polarisatie die toen in Turkije begon. Over het verschil tussen onze identiteit en hoe we ons presenteren aan de buitenwereld. Mensen komen veel beter overeen als ze hun politieke overtuigingen opzijzetten. Individueel is er geen probleem, het is de politiek die polariseert en mensen uit elkaar drijft.
Ik neem aan dat je niet blij bent met de uitslag van het recente referendum in Turkije?
Özbilge: Uiteraard niet. Het stemt me diepbedroefd. Ik weet niet wat de gevolgen zullen zijn. Voor en tijdens de Gezi-protesten heerste er nog hoop. Het was fantastisch om te zien hoe mensen uit alle gemeenschappen, ook moslims, deelnamen aan die protesten. Er heerste een hippiesfeertje: ondanks de politieaanwezigheid barstten de mensen van energie. Die hoop is weggedeemsterd. Het meest beangstigende is dat mensen nu gestopt zijn met actie te ondernemen tegen het regime.
Hoe is jouw relatie met Turkije nu?
Özbilge: Het is een bijzonder land, letterlijk tussen oost en west. Dat samenleven van verschillende religieuze, culturele en etnische gemeenschappen creëert schoonheid, maar zorgt ook voor chaos en conflict. Vóór het huidige bewind was er niet echt een probleem. Triest, hoe populisme de massa kan opzwepen. Om niet te emotioneel te worden, grijp ik altijd terug naar de geschiedenis, waaruit blijkt dat het altijd al een land van ups en downs is geweest. Laat de huidige situatie dan ook een fase zijn. Hopelijk wordt het evenwicht ooit hersteld. Maar het wordt geen propere fase.
Camouflage opent op volle zee, met figuren die in gammele bootjes op de golven dobberen. Een verwijzing naar de vluchtelingencrisis?
Özbilge: In de eerste versie van het scenario zat die scène nog niet. Gaandeweg werd dat onderwerp steeds pertinenter, ook al is het niet meteen gelinkt aan het verhaal. Ik kon toch geen film maken over de mediterrane wereld zonder de vluchtelingenthematiek aan te raken?
De stad in je film is gebaseerd op Istanbul, neem ik aan?
Özbilge: Klopt, maar ik heb er niet te veel herkenbare monumenten in verwerkt. Het verhaal kan zich eender waar in het Midden-Oosten afspelen. De hele regio kent een gelijkaardige problematiek. Eigenlijk wilde ik vooral een universeel verhaal vertellen.
Ligt het aan mij, of is de oosters geïnspireerde visuele stijl en de kritiek op de powers that be vergelijkbaar met Persepolis, de strip en de gelijknamige film van de Iraans-Franse Marjane Satrapi, die trouwens net als jij een deel van haar jeugd in Wenen heeft doorgebracht?
Özbilge: Wat een compliment! Ik heb die film al tien jaar niet meer gezien, dus als die invloeden er al zijn, was dat eerder onbewust. Het zijn beide films over de politieke situatie in een moslimland, dus in die zin snap ik de vergelijking wel. Camouflage is eerder geïnspireerd door de eeuwenoude Ottomaanse miniaturen. Ik ben daarnaast vooral grote fan van Jheronimus Bosch, met name van het surrealisme in zijn werk, dat ruimte laat voor interpretatie en dubbele betekenissen. Als tiener las ik veel fantasyboeken. Een van mijn eerste projecten tijdens mijn bachelorstudies in Istanbul was Turkse folklore visualiseren.
En wat na Cannes?
Özbilge: Ik begin binnenkort aan een nieuwe kortfilm, die geselecteerd is voor het ontwikkelingsatelier van het VAF. Maar het is mijn droom om in de toekomst een langspeelfilm te regisseren, in samenwerking met mijn zus, die eveneens animatie maakt. We zullen dan wel een compleet nieuwe visuele stijl moeten vinden, want we verschillen als dag en nacht. (lacht)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
