Recensie ‘The Act of Killing’: Een hallucinante docu

Massamoordenaars spelen de Indonesische genocide na in Joshua Oppenheimers waarlijk hallucinante documentaire The Act of Killing.

Zouden jullie de genocide nog eens willen naspelen die in de jaren zestig aan meer dan een miljoen vermeende communisten het leven heeft gekost? Dat is de verbijsterende vraag die documentairemaker Joshua Oppenheimer stelde aan enkele Indonesische gangsters en oorlogsmisdadigers van toen. En wat nog verbijsterender is: ze deden het nog ook, met de glimlach, wat grime en zonder rancune.

Wat je hoort en ziet in Oppenheimers langzaam onder je huid sluipende ‘spel’ met feit en fictie, geschiedenis en geweten grenst dan ook aan het onwaarschijnlijke: een grijs geworden gangster die al dansend nabootst hoe hij tientallen mensen keelde; zijn buddy die met de camera in zijn kielzog toont hij de lokale Chinese immigranten afperst en de Indonesische vicepremier die onverholen de lof zingt van de paramilitaire organisatie die indertijd de genocide uitvoerde en nog steeds drie miljoen, schijnbaar doodgewone maar openlijk gangsterisme en fascisme predikende leden telt.

‘Ik heb in geen tien jaar een film gezien die zo krachtig, surreëel en angstaanjagend is’, oreerde Werner Herzog, en wie het werk van de excentrieke Duitser kent, weet dat zoiets heus wat wil zeggen. Een hallucinante trip langs de bloedige coulissen van de geschiedenis en de dementies van de dictatuur, met Oppenheimer als mediator en observator én triomferende moordenaars die zich in hun theater van de wreedheid even Al Pacino wanen.

Dave Mestdach