‘Mijn Rembrandt’, een fly on the wall-film over de bewonderaars van de Hollandse meester

In de docu annex kunsthistorische thriller Mijn Rembrandt peilt Oeke Hoogendijk naar de passie, jaloezie en eerzucht die de Hollandse meester bij zijn bewonderaars losweekt.

Wie was Rembrandt? Wat deed hij? Wat dreef hem? Het zijn vragen waar tal van documentaires en biopics al een antwoord poogden op te geven, maar regisseur Oeke Hoogendijk kiest in Mijn Rembrandt gelukkig voor een frissere insteek. Centraal in haar documentaire staat immers niet de zeventiende-eeuwse Hollandse meester zelf, maar wel de kunsthandelaars, verzamelaars en curatoren die, 351 jaar na Rembrandts dood, nog altijd in de ban blijken van zijn schilderijen, en dan zeker wanneer er plots enkele nieuwe op de markt komen en tal van emotionele, financiële en kunstwetenschappelijke intriges de kop opsteken.

Hoogendijk werkte eerder tien jaar lang aan de docu Het Nieuwe Rijksmuseum (2014) en vlecht in deze fly on the wall-film verschillende plotlijnen op een knappe manier dooreen. Je ziet hoe de Schotse hertog van Buccleuch een nieuwe plek zoekt in zijn kasteel voor Rembrandts Lezende oude vrouw. Je ziet hoe het Rijksmuseum en het Louvre aan een potje armworstelen beginnen om de portretten van het echtpaar Marten Soolmans en Oopjen Coppit binnen te halen, nadat die door de familie Rothschild voor liefst 160 miljoen euro te koop zijn aangeboden. En er is de rijke, Amerikaanse entrepreneur Thomas Kaplan die aan een eigen collectie oude meesters bouwt.

Het hoofdpersonage is echter de Amsterdamse kunsthandelaar Jan Six XI, wiens voorvader Jan Six I in 1654 nog door Rembrandt werd geportretteerd. In mei 2018 haalt de jonge Six de wereldpers wanneer hij vol trots het Portret van een jonge man voorstelt, een onbekend en ongesigneerd schilderij van Rembrandt dat hij voor een schijntje bij Sotheby’s heeft gekocht. In Mijn Rembrandt krijg je in chronologische volgorde en vanaf de eerste rij te zien hoe Six tal van experten tracht te overtuigen dat het wel degelijk om een echte Rembrandt gaat (en daar ook in slaagt). Hoe hij triomfantelijke passages beleeft op tv en kunstgala’s. Maar ook: hoe sommigen alsnog aan de echtheid beginnen te twijfelen, en er craquelures op zijn Grote Project dreigen te ontstaan.

Hoogendijk volgde de gepassioneerde en ambitieuze Six vier jaar lang op zijn ontdekkingstocht, en registreerde zijn momenten van euforie en frustratie. Daardoor laat Mijn Rembrandt zich bekijken als een boeiende kunsthistorische thriller met een eeuwenoud schilderij als lijk, wetenschappelijke analyses als bewijsmateriaal, verschillende getuigen die elkaar tegenspreken en Six als een soort Kuifje in Rembrandtland. De film is tegelijk een meditatie over glorie, roem, jaloezie en obsessie, met Six, de curatoren van het Rijksmuseum en Rembrandt-autoriteit Ernst van de Wetering en anderen als prota- en antagonisten tegen wil en dank.

Een museaal mysterie dat discreet de vernislaag van het menselijke beestje wegkrabt.