Scènes die op uw netvlies gebrand staan. Deze week: De affiche en de schaduw uit M – Eine Stadt sucht einen Mörder (1931).
Het shot
Op de affiche waar de kleine Elsie Beckmann (Inge Landgut) haar bal tegenaan gooit, staat de vraag ‘Wie is de moordenaar?’ en de belofte van tienduizend mark voor wie hem vindt. Voor de kijker is die vraag een weet: het kan niemand anders zijn dan de eigenaar van de schaduw die in dit shot over de tekst heen komt hangen. Seriemoordenaar Hans Beckert (Peter Lorre) krijgen we zelf nog niet te zien, maar we horen wel zijn stem die zegt: ‘Wat heb jij een mooie bal.’
Het ontstaan
Fritz Lang had onder meer de stille klassieker Metropolis (1927) en een film over de geniale crimineel Dr. Mabuse op zijn actief toen hij in 1931 M – Eine Stadt sucht einen Mörder draaide. Zijn eerste gesproken film werd meteen ook de eerste die een seriemoordenaar in de hoofdrol had – de door pers, politie en Berlijnse onderwereld opgejaagde kinderlokker Hans Beckert. M is naast een spannende grootstadsthriller ook een indringende sociale studie die de kijker met een penibel vraagstuk naar huis stuurt: is het moreel verantwoord iemand ter dood te veroordelen die, zoals Beckert, duidelijk geen controle over zijn daden heeft? Fritz Lang vluchtte drie jaar later weg voor de nazi’s (die met het antwoord op die vraag weinig moeite hadden) en belandde via Frankrijk in de VS. Daar verrijkte hij de film noir met parels als The Woman in the Window (1944), The Big Heat (1953) en Beyond a Reasonable Doubt (1956), maar deze studie van een zieke geest in een ongezonde maatschappij zou hij niet meer evenaren.
De hommage
De lijst van regisseurs die beïnvloed zijn door Fritz is lang en omvat kleppers als Buñuel, Hitchcock, Welles, Kubrick, Friedkin, Nolan en Spielberg. Het wereldberoemde leitmotiv van Jaws (1975) bijvoorbeeld, waardoor je weet dat de haai in de buurt is nog voor je hem ziet? Lang deed het al in M. Weetje: elke keer als Hans Beckert In de hal van de Bergkoning uit de Peer Gynt Suite No. 1 van Edvard Grieg fluit, is het eigenlijk de regisseur zelf die je hoort. Peter Lorre kon immers niet fluiten.
