De documentaire over Harvey Weinstein maakt het proces van de hele filmindustrie

In de documentaire Untouchable worden niet alleen de misdaden van filmmogol Harvey Weinstein uit de doeken gedaan. Zonder moord en brand te schreeuwen maakt regisseur Ursula MacFarlane het proces van een hele industrie.

‘I’m glad I’m the fucking sheriff of this shit-ass fucking town!’

Het jaar is 2000 en Harvey Weinstein heeft op een feestje dat hij zelf organiseert net een journaliste beledigd. Zijn precieze, door iedereen klaar en duidelijk gehoorde woorden waren: ‘Who let this fucking cunt into this party?’ De jonge vrouw die Weinsteins woede gewekt heeft, is er die avond met haar collega en vriend Andrew Goldman, een roddeljournalist die op dit soort gelegenheden zijn weg weet. Hij gaat met de gastheer praten en slaagt erin hem te kalmeren, tot hij suggereert dat hij zich bij zijn vriendin zou kunnen verontschuldigen. Weinstein ontploft. Als hij ziet dat Goldman zijn sheriff-quote op tape heeft, eist hij de taperecorder. Goldman weigert, Weinstein sleurt hem naar buiten en houdt zijn hoofd in een wurggreep. Er komt een massa volk om hen heen staan, fototoestellen flitsen onophoudelijk. Goldman: ‘Er werden die avond zeker honderd foto’s genomen en ik was ervan overtuigd dat ik de dag erop met Harvey op elke voorpagina zou staan. Maar ik heb nooit één foto gezien. Het leek wel magie.’

De misogynie van Harvey Weinstein, zijn macht, de angst en onverschilligheid van de sector en het flitsen van de camera’s maken van bovenstaand tafereel een sleutelscène in Untouchable – het hele verhaal in een notendop. Ze helpt om te begrijpen waarom de zelfverklaarde sheriff in een periode van veertig jaar meer dan tachtig vrouwen heeft lastiggevallen, geïntimideerd en verkracht zonder één veroordeling of zelfs maar een officiële klacht.

Iedereen Bob

Wie is Harvey Weinstein? Een jongen die in de lagere school en het middelbaar op geen enkele manier opviel. ‘Aan de universiteit werd hij voor het eerst opgemerkt, omdat hij zich zo vervelend gedroeg’, zegt een getuige. Broer van Bob, zoon van Miriam en Max, die hun naam geven aan het bedrijf van hun zonen: Miramax. Een dikkerd met vasthoudendheid en gulzigheid als voornaamste karaktereigenschappen, die er tegen het jaar 2000 zo goed als eigenhandig in geslaagd is het centrum van de Amerikaanse filmindustrie van LA naar New York te verplaatsen. Sex, Lies, and Videotape (1989), My Left Foot (1989), Pulp Fiction (1994), The English Patient (1996), La vita è bella (1997), Shakespeare in Love (1998): elke film die in de laatste tien jaar van de vorige eeuw Oscars won of anderzijds furore maakt, is door Harvey en zijn broer geproducet.

In anderhalf uur laat Untouchable zien hoe Harvey Weinstein van een concertpromotor in Buffalo, New York uitgroeide tot de meest invloedrijke man in de filmbusiness en hoe hij tijdens zijn klim op elke sport van de maatschappelijke ladder wel een paar slachtoffers heeft gemaakt. Vóór de scène op het feest zit een beklemmende montage van hun getuigenissen. Gwyneth Paltrow en Uma Thurman zijn opvallende afwezigen, maar de verhalen van actrices Paz de la Huerta, Rosanna Arquette, Caitlin Dulany en werkneemsters als Zelda Perkins en Lauren O’Connor zijn ruimschoots voldoende om de methodiek van Weinstein en de door wormen aangevreten moraal van de filmindustrie bloot te leggen. O’Connor schreef over haar ervaringen en die van collega’s ooit een interne nota die sinds het uitbarsten van het schandaal en MeToo bekend is geworden als ‘The Memo’, maar op het moment zelf binnen Miramax niet de minste weerklank vond. Meer zelfs: Bob Weinstein houdt tot op vandaag vol dat hij tot oktober 2017 niet op de hoogte was van het wangedrag van zijn broer. Hij was blijkbaar niet alleen. Van agents over producers, regisseurs, acteurs en actrices tot het personeel van Miramax: iedereen was Bob.

Man en paard

In oktober 2017 verschijnen in The New Yorker en The New York Times bijna tegelijk artikels over het spoor van vernieling dat Harvey Weinstein in zijn lange carrière heeft achtergelaten. De hashtag #MeToo verspreidt zich en groeit uit tot een beweging van vrouwen die door de kracht van het getal eindelijk de moed vinden om te zeggen: ‘Tot hier en niet verder.’ Dankzij een fenomeen dat bekendstaat als het Weinstein-effect, komen ze een voor een naar voren om man en paard te noemen. De namen Kevin Spacey, John Lasseter, Louis C.K. of Bart De Pauw worden in Untouchable niet vermeld, maar ze zitten klaar en duidelijk in de titel van de film vervat. Het zijn stuk voor stuk hengsten die, zoals de advocaten van Weinstein het omschrijven, ‘opgroeiden in een tijd waarin er andere regels golden’. Als die regels door henzelf geschreven, verfijnd en aangevuld werden, is dat een eerder mager excuus.

Op 9 september gaat het proces tegen Harvey Weinstein van start.