Schrijfster Zadie Smith valt door de mand in het magere ‘Overpeinzingen’

Sommige auteurs zouden hun praatzucht moeten snoeren met een geluidsdicht mondkapje. Onder hen: Zadie Smith.

Nu de eerste golf van coronaliteratuur eraan komt, zou je bijna terugverlangen naar gesloten boekhandels. Ergens is het begrijpelijk dat auteurs last krijgen van woorddrift. Dit is de ergste crisis sinds Wereldoorlog II en voor veel schrijvers ook hun eerste. Eindelijk een groot thema, eindelijk een maatschappelijke invalshoek, eindelijk verlost van navelpluis en verveeld tikken in koffiebars met een macchiato binnen handbereik. Alleen blijkt corona ook een scherprechter: enkel echt talent houdt zich staande onder de druk om als eerste je zegje te doen en met intelligente analyses voor de dag te komen. Paolo Giordano slaagde er, mede dankzij zijn medische achtergrond, wonderwel in en filosoof Slavoj Zizek wist in Pandemie vlijmscherp de tijdgeest te vatten. Anderen vallen dan weer genadeloos door de mand. Onder de struikelaars – helaas – Zadie Smith.

Het begint al met de ondertitel: Zes essays. Dat is ruim geteld: de laatste twee bestaan uit kladjes, zo uit het notitieboekje gescheurd. Screenshots na(ar) Berger, voor het virus is niet meer dan een stijloefening, verzameld onder een hoogdravende titel, en het titelessay Overpeinzingen bevat louter opsommingen en een poging tot aforismen. Tenzij je Claudio Magris heet, laat je die best in de schuif liggen tot ze voldoende gerijpt zijn om in een roman te oogsten.

Spijtig genoeg houdt ook de rest niet stand. Schrijvers die jammeren over het verlichten van rugpijn met wekelijkse massages en even verderop over privilege mekkeren? Pijnlijk. Racisme een virus noemen? Terecht, maar niet bijster origineel. Een uitspraak van Trump in het belachelijke trekken? Veel te gemakkelijk.

Smith moet ook meer naar haar redacteur luisteren. Sommige zinnen zwalpen alle kanten op. Geen idee wat een lezer met deze woordenbrij aan moet: ‘Op het moment dat Trump die woorden sprak – ‘Ik zou willen dat we ons oude leven terug hadden’ – trof hij zijn publiek op een moment van zwakte: in pyjama, huilend, midden in een werkgerelateerd telefoontje, met een baby op de arm én midden in een werkgerelateerd telefoontje, bij het aantrekken van een zelfgemaakt gaspak om de metro mee te trotseren en werk te gaan doen dat je niet thuis kon doen, terwijl van de oost- tot aan de westkust miljoenen kinderen gek werden van verveling.’ Zelfs als je de herhalingen chirurgisch verwijdert, blijft hier een gedrocht over, enkel geschikt voor de prullenmand.

Voor één keer gelden de coronamaatregelen ook voor een boek. Ontwaart u Overpeinzingen in een boekhandel? Anderhalve meter afstand houden!