Essayiste Emilie Pine bewerkt zichzelf met de botte hakbijl

In de essaybundel Alles wat ik niet kan zeggen hakt Emilie Pine zichzelf met de botte bijl aan stukken.

‘Jouw gevoelens interesseren me niet. Hoewel ik je niet eens ken, interesseert het me niet hoe jij je voelt, wat je voelt, zelfs of je überhaupt gevoelens hebt. Hoe dat komt? Omdat ik blijkbaar geen empathisch vermogen heb.’

Het zijn stoere, kille zinnen die de Ierse essayiste Emilie Pine je aan het einde van deze bundel in het gezicht gooit. Verrassende zinnen ook, omdat ze niet kloppen: Pine spreekt zichzelf tegen want in Alles wat ik niet kan zeggen blinkt ze net uit in empathie voor haar medemens én voor zichzelf. Maar dat is eigen aan essays: contradicties zijn toegestaan, je mag twee tegenstrijdige ideeën naast elkaar plaatsen en het spanningsveld daartussen onderzoeken.

Harteloos is ze dus niet. Al in het openingsstuk toont ze erbarmen voor haar alcoholische vader, de Ierse schrijver Richard Pine, die zich in Griekenland de goot in had gedronken en wiens leven en lever daar aan een zijden draadje hebben gehangen. Tegen alle medische kansberekening in, heeft hij het gehaald, dankzij zijn dochter die niet van zijn zijde week en onwillige Griekse artsen bleef aanklampen.

Maar zelfverheerlijkend heroïsme is niet aan Emilie Pine besteed, ook al zal ze later nog haar zus bijstaan na een miskraam. De afgewende neergang van haar vader lijkt het startpunt voor een genadeloze zelfanalyse waarin Pine herinneringen ophaalt aan haar jeugd. Hoe haar ouders in een vechtscheiding terechtkwamen, hoe ze opgroeide in ontstellende armoede en van honger een deugd maakte – wie geen eten heeft, kan net zo goed anorexie omarmen. Of hoe ze tijdens haar rebelse puberteit haar vader achterna danste en zo veel drank en drugs in haar jonge lijf pompte dat ze zelf op een brancard eindigde.

Pine zwelgt niet in zelfmedelijden. Ze bekijkt haar jeugd met gepaste afstand en spaart de hakbijl niet. De rauwe brokken emotie spatten van het papier. Haar openhartigheid is lovenswaardig, omdat ze een aantal taboes blootlegt – haar essay over menstruatie zal zeker in het preutse Ierland op applaus onthaald worden – maar anderzijds is een onversneden biecht literair niet altijd voldoende. Pine plaatst haar confessies niet in een breder cultureel kader en koketteert vaak met het shockeffect. Ze schrijft op haar best wanneer de emoties wat bekoeld zijn: alleen al voor haar essay over haar onvervulde moederwens is deze bundel een aanrader.