Bert Kruismans: ‘Ik zou er geen traan om laten als België uit elkaar valt’

Bijzonder weinig Belgen zijn even populair in Vlaanderen als in Brussel en Wallonië. Stand-upcomedian Bert Kruismans behoort tot dat selecte kransje BB’s (Bekende Belgen) en dus is niemand beter geplaatst om het land cijfermatig te ontleden. Want dat doet Kruismans in zijn nieuwe boek De blote Belg, dat deze week uitkomt. ‘De Belg is een opmerkelijk wezen’, zegt hij in Deze week.

Wist je dat België in 2010 Europees kampioen chips eten was? Of dat Belgische vrouwen tegen het jaar 2030 het hoogste BMI van alle Europeanen zullen hebben? Of dat de Vlaming 60 procent meer geld uitgeeft aan etentjes op restaurant dan zijn Waalse tegenhanger?

Het zijn maar enkele van de talrijke interessante weetjes over ons land die in het nieuwe boek van Bert Kruismans staan. Met een scherpe, ironische blik en een koffer vol rake cijfers en statistieken ontleedt de stand-upcomedian/theatermaker/radiomens/Slimste Mens het complexe land België en zijn enigmatische inwoners.

‘Met de komst van Donald Trump ontstond vorig jaar de term ‘fake news’. Het leek me dus wel een goed idee om terug naar de feiten te gaan. Om van daaruit clichés over België onderuit te halen of net bevestigd te zien. Zo zouden wij het grootst aantal ministers ter wereld hebben, en Antwerpen en Brussel de zwaarste files. Maar klopt dat wel?’

Dit lijkt me geen boek dat je zomaar even uit je mouw schudt. Heb je er lang aan gewerkt?

BERT KRUISMANS: Had ik geweten hoeveel werk dit vergde, was ik er niet aan begonnen (lacht). België is geen simpel land en het is ook niet zo makkelijk om aan correcte cijfers te komen. België is opgesplitst in gewesten en gemeenschappen en dus is heel veel cijfermateriaal dat ook. Op de vraag hoe rijk Belgen zijn, bestaan bovendien heel wat cijfermatige antwoorden. Het is dus een kwestie van de cijfers goed te interpreteren en te vertalen naar een toegankelijk boek waarin ik dan ook mijn persoonlijke bedenkingen maak.

Voor wie heb je dit geschreven?

KRUISMANS: Eigenlijk schrijf ik voor mezelf. Ik werk graag aan boeken waar ik zelf iets van leer, met informatie die mij nieuwe inzichten verschaft. Zo nieuwsgierig ben ik wel. En ik aanvaard ook niet zomaar alle clichés die er over België bestaan. De Vlamingen zouden harde werkers zijn, zo menen we. Maar uit de cijfers blijkt dat de Grieken heel wat meer werkuren kloppen dan wij. En dat de Mexicanen wereldwijd de hardste werkers zijn.

Dat gezegd zijnde: het boek is natuurlijk geschreven voor Belgen. En ook voor nieuwe Belgen, zodat zij beter begrijpen hoe dit land en zijn mensen in elkaar zitten. Je kunt nieuwe Belgen wel een staatsstructuur geven, maar daarmee heb je niet de ziel van een land en zijn inwoners samengevat.

Het is ook voor Vlamingen, Walen en Brusselaars die elkaar nu vaak niet begrijpen. In onze culturele en mediawereld ligt de nadruk enorm op Vlaanderen, omdat onze media Vlaams zijn. Franstalig België wordt haast als het buitenland beschouwd. We leven in regionale bubbels die ervoor zorgen dat we bepaalde inzichten missen. Toch heb ik dit niet uit een gevoel van Belgicisme geschreven. Ik maak geen politieke statements over de toekomst van Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

Ben jij bezorgd over de toekomst van België? Bestaat dit land over twintig jaar nog?

KRUISMANS: Aan mijn persoonlijk leven zal dat niks veranderen. Ik zal dan nog steeds ter hoogte van Overijse de grens over kunnen.

Of België dan nog bestaat? In 1912 schreef The New York Times al dat België op springen stond. In 2010 – toen ons land 541 dagen zonder regering zat – werd ik urenlang geïnterviewd door de Japanse televisie over het einde van België.

Maar blijkbaar is België wel een taai beestje. Je weet eigenlijk niet hoe het bij elkaar blijft, maar nog minder hoe je het zou moeten splitsen. Qua complexiteit is dit de brexit maal vijf. Maar goed, ik zou er persoonlijk geen traan om laten als het land uit elkaar valt.

Wat ik boeiend vind aan België is dat je in een land woont waar heel veel dingen niet evident zijn die dat in andere landen wel zijn. Wat doe je als Nederlandstalige klant in een Brusselse winkel? Als de verkoper je niet begrijpt, schakel je dan over in het Frans? Of misschien wel in het Engels tegenwoordig? Dat soort vragen stellen ze zich in Parijs of Amsterdam niet. Ik denk dat we als Belg – en zeker als Nederlandstalige Belg – een fijngevoeligheid meekrijgen die buitenlanders niet hebben en niet begrijpen. In die zin is dit land wel heel interessant.

Haal je hier trouwens niet veel materiaal uit voor een nieuwe comedyshow?

KRUISMANS: Dat weet ik nog niet. Ik moet dat nog even laten bezinken. Uit mijn vorige boeken heb ik geen theaterstukken, maar lezingen gepuurd. Ik schrijf nu trouwens aan een jaaroverzicht in het Frans, waarmee ik in Brussel en Wallonië ga spelen. En in Vlaanderen loopt mijn show Het is (was) maar om te lachen nog steeds. Dat is een terugblik op twintig jaar stand-upcarrière.

Ik heb ooit dingen verteld om te lachen die achteraf werkelijkheid waren geworden. Zo grapte ik in 2004 nog over een verplicht inburgeringsexamen. Dat is ondertussen realiteit geworden. Dat idee is de rode draad in deze show.