Een reeks waarin mannen jurken dragen kán gaan over genderneutrale mode. Maar als Rik Torfs de vragen stelt, moet het wel over die andere mannen in jurken gaan: de paus en zijn kardinalen. In De staat van de kerk probeert Torfs binnen te gluren in de keuken van het Vaticaan. Maar zelfs voor een man met zijn geloofsbrieven – professor kerkelijk recht, voormalig rector van een katholieke universiteit, bijzit bij De afspraak – blijkt dat niet vanzelfsprekend. Herhaaldelijk belt hij naar het kabinet van kardinaal-staatssecretaris Parolin voor een goed gesprek over de kerk van vandaag. ‘Met Rik Torfs’, zegt hij dan.
– Wie? (In het Italiaans)
– Rik Torfs. T-O-R-F-S.
– Een moment, Riko Toks.
Maar Riko Toks mag op zijn kop gaan staan, want de ene keer wordt de verbinding verbroken, de andere keer verstaan ze hem slecht, wordt er niet opgenomen of wordt hij verkeerd doorverbonden. Alle wegen leiden naar Rome, maar het is een doolhof om tot bij de op een na machtigste man van de katholieke kerk te komen. Gelukkig beschikt Torfs over een goedgevuld adresboekje en een kenniskring waar hij, nu hij wat meer tijd heeft, eens op bezoek kan gaan.
Terwijl archiefbeelden het officiële deel van het verhaal tonen, kruiden de vrienden van Torfs alles bij met hun eigen inzichten. Priester Jan Dumon kiest voor de brede omhaal en voert de kijker terug naar het prille begin van de kerk, toen er nog geen kerk was, alleen een man die beweerde dat hij de zoon was van God, die gekruisigd werd en van wie de volgelingen later meenden dat hij uit die dood herrezen was. Crazy shit, zou je dezer dagen zeggen. Maar goed, de aanhang van die man groeide en deinde uit tot in Rome, waar keizer Constantijn het christendom tot officiële staatsgodsdienst uitriep. De kerk ging zich niet langer alleen bezig houden met het geestelijke, maar ook met het wereldlijke. Het instituut verwierf goud, macht en land. Ooit namen de pauselijke staten de helft van Italië in, maar na de eenmaking van dat land bleef er niets meer van over, tot Pius XI en Mussolini het op een akkoordje gooiden en op 11 februari 1929 Vaticaanstad ontstond.
Je zou bijna medelijden krijgen met de totale wereldvreemdheid van dit instituut.
Alles wat je over het Vaticaan vertelt, waarschuwt Dumon, moet je zien tegen die achtergrond. En dus ook wat hij de ‘antisemitische kwestie’ noemt, waarbij paus Pius XII tijdens de Tweede Wereldoorlog nazi’s noch fascisten al te duidelijk tot de orde riep.
Ach ja, die kwestie, herinnert de Duitse kardinaal Walter Kasper zich, jaja, na de oorlog werd daar niet over gesproken. Pas in de jaren zestig werd dat iets. Jaja, echt goed ging de kerk daar niet mee om. Nog steeds niet, zou je denken. Schandalen worden liever in de doofpot gestopt en met de mantel der liefde bedekt dan dat het instituut geneigd is boete te doen. Maar de breed lachende Kasper wil toch vooral zijn ervaringen delen. ‘Eenzaam’, zo omschrijft hij het leven als kardinaal. Een huis vol mannen. Voor sfeer en gezelligheid krijgt het van Kasper een dikke nul.
Uiteindelijk mag Torfs dan toch aanschuiven bij Parolin. Of die er soms niet naar verlangt opnieuw te beginnen? Zeer zeker, zucht Parolin als een volleerde calimero, want de kerk torst het gewicht van tweeduizend jaar geschiedenis met zich mee. Tot daar het grote schuldinzicht. Met alles wat we vandaag weten – het seksuele misbruik, het toedekken ervan, de neerbuigende houding tegenover slachtoffers – is het bijzonder wrang om te kijken naar heren die alleen of in gesprek met elkaar oreren over wat was en wat kan zijn. Je zou bijna medelijden krijgen met de totale wereldvreemdheid, tot je hoort hoe er ook nu weer, met het pausbezoek, gesjacherd wordt met de slachtoffers. Als renovatie hopeloos wordt, is slopen soms de enige uitweg.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
