‘Vandaag moet je geen optimist of pessimist zijn, maar activist’: cast en crew over ‘For Rosa’

Nic Balthazar regisseert For Rosa, een stuk over Benjamin en zijn vriendin Rosa, de vijftienjarige klimaatactiviste die in Marcourt omkwam tijdens de overstromingen in de zomer van 2021.

‘Komaan, we spurten via de brug over het beekje naar onze leiders in het huis hogerop!’ Dat roept Benjamin Van Bunderen Robberechts naar zijn vriendin Rosa op 14 juli 2021 in Marcourt, waar de twee op kamp zijn. Ze rennen door de gutsende regen. Net dan breekt aan de brug een stuk oever los. Het stuk waarop Rosa staat. Ze valt in het wassende water. Ze is reddeloos verloren.

Sindsdien trekt Benjamin de wereld rond om te waarschuwen voor de klimaatrampen die op ons afkomen. Vanaf dit najaar krijgt hij hulp van acteur Felix Maesschalck en regisseur Nic Balthazar. Samen maakten ze For Rosa.

Wanneer ontstond dit idee?

Nic Balthazar: Na de watersnood interviewde David Van Reybrouck veel slachtoffers en nabestaanden. Op basis van die gesprekken schreef hij met Jef Neve het briljante Rain Requiem. David vertelde me over Benjamin. Dus stuurde ik Ben een berichtje: ‘Kunnen we elkaar ontmoeten? Ik wil jullie verhaal vertellen. Met een stuk dat de mensen recht in het hart raakt.’

Van Bunderen Robberechts: In 2012 heb ik aan Nics Sing for the climate deelgenomen. Maar eigenlijk wist ik niet veel over hem. Sorry, Nic.

Balthazar: (grijnzend) Mijn ego kan dit net aan, Ben.

Van Bunderen Robberechts: Ik vond het een goed idee, maar zegde niet zomaar toe. Het verhaal moest echt over Rosa gaan en rekening houden met de wensen van haar familie.

Balthazar: We hebben uren gesproken. Ik filmde Ben ook. De eerste zin die op papier belandde was: ‘Alles is gebaseerd op waargebeurde feiten, die niemand zou durven te verzinnen als ze niet echt gebeurd waren.’

Het stuk is een monoloog van Felix Maesschalck met veel videobeelden en muziek. Wat treft, naast Rosa’s dood, is jouw schuldgevoel, Benjamin.

Van Bunderen Robberechts: Het gaat nooit weg. Het is een deel geworden van mijn activisme.

Felix Maesschalck: Het moment waarop Rosa in het water verdwijnt, voelt mijn personage enkel verdriet, paniek, schuldgevoel. Maar het stuk stopt daar niet. Je ziet hoe Benjamin rechtkrabbelt, en meer dan ooit een missie heeft. Het stuk eindigt zoals het start: met de bevlogen speech die hij geeft in het Vlaams Parlement. Zijn schuldgevoel is veranderd in passie. Als klimaatdiplomaat wil hij de mensen ervan overtuigen dat we anders moeten leven om te vermijden dat er nog meer drama’s gebeuren.

Van Bunderen Robberechts: (starend naar het tafelblad) Dank je, Felix.

Balthazar: En terwijl we hier zitten, barst er wéér een waterbom. Nu boven Centraal-Europa… Mag ik nog iets zeggen over dat schuldgevoel? Wist je dat het idee van de ecologische voetafdruk in de wereld is gezet door de oliesector? Door BP! Sindsdien voelen mensen zich schuldig en wijzen ze naar elkaar. Jij hebt een auto! Jij pakt het vliegtuig! Jij eet vlees! Terwijl de échte schuldigen – het hele fossiele-brandstofcircus – vrolijk verderdoen.

Je strijdt al sinds 2004, Nic. Hoe zie je de toekomst?

Balthazar: Het zwaar weer staat niet voor de deur. Het staat zowat in huis. We hebben twee kinderen. Soms spreken we over de toekomst. Mijn hart zou bloeden mochten ze zeggen dat het misschien beter is om geen kinderen te maken… Vandaag moet je geen optimist of pessimist zijn, maar activist. De toekomst terug opeisen, desnoods met de moed der wanhoop, daarover gaat For Rosa.

Van Bunderen Robberechts: Ik hoop het stuk te laten vertalen in het Duits, Frans en Engels. En het te spelen in het Europees Parlement. En op de klimaattop volgend jaar in Brazilië! Hoe is jouw Portugees, Felix?

Maesschalck: Och jong, uitstekend!

Heb jij in 2044 een bureau in de Wetstraat, Benjamin?

Van Bunderen Robberechts: Nooit! (stilte) Sorry. Ik mag van mijn moeder niet meer ‘nooit’ antwoorden. Vandaag ben ik ervan overtuigd dat ik geen politicus wil zijn. Maar ik wil wel spreken met politici. Hen wijzen op denkfouten, op feitelijke inzichten over de klimaatverandering. Dat minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden mijn uitnodiging aanvaardde om te speechen op de herdenkingsdag voor slachtoffers van de klimaatcrisis, vind ik hoopgevend. Maar als Alexander De Croo in een toespraak op de VN Klimaattop activisten ridiculiseert, dan is dat schadelijke en verkeerde framing. Ik sprak hem daar op aan. Ik wil wegen op de politieke besluitvorming. Niet als politicus, wel als klimaatdiplomaat.

Balthazar: Of door naar de rechtbank te stappen.

Van Bunderen Robberechts: Ik ben een van de acht eisers in een rechtszaak tegen TotalEnergies. Dat bedrijf vindt geld belangrijker dan mensenlevens. Dat is crimineel. Criminelen horen in de gevangenis. The New York Times noemt het een van de prominentste klimaatzaken. En verder hoop ik in 2044 gelukkig te zijn. In een wereld die echt gelukkig is.