TV-tip: The Social Network (20,35u op VIER)

In The Social Network neemt regisseur David Fincher de ontstaansgeschiedenis van Facebook onder de loep, met een misantropische parabel over hebzucht, hoogmoed en verraad als verrassend kritisch gevolg. ‘Vind ik leuk.’

‘Forsan’, schilderde Facebook-oprichter Mark Zuckerberg ooit op een muur van het kantoor van zijn piepjong bedrijfje. Het woord komt uit Vergilius’ Aeneïs: ‘Forsan et haec olim meminisse iuvabit.’ Vrij vertaald: ‘Misschien wordt zelfs dit op een goede dag een prettige herinnering.’ Lachen deed Zuckerberg nochtans niet, toen David Fincher op de proppen kwam met The Social Network, een ironisch en snood portret over de manoeuvres van de toen 19-jarige computernerd bij het ontstaan van zijn populaire sociaalnetwerksite – inmiddels goed voor een miljard gebruikers.

Fincher en scenarist Aaron Sorkin zetten Zuckerberg (een uitstekende Jesse Eisenberg) niet neer als een godenkind met een visionaire missie. Wel als een arrogante en sociaal onhandige kerel die Facebook oprichtte om succes bij de vrouwen te hebben en wraak te nemen op zijn meer succesvolle vrienden. Finchers prent is dus vooral een moraliserend verhaal over de dolk-in-de-rug-gevechten in Silicon Valley, over de hebzucht en het verraad die de kop op steken, terwijl met veel kapitalistische ijver de Amerikaanse droom wordt nagejaagd.

Vooraleer we ruime flashbacks te zien krijgen over het tot stand komen van het revolutionaire Facebook-project, dat de wereld zou verbinden en van Zuckerberg de jongste miljardair ter wereld maakte, zien we eerst hoe twee aparte rechtszaken tegen hem worden aangespannen. De tweelingbroers Winklevoss, aristocratische Harvard-collega’s en olympische roeikampioenen (een dubbelrol van Arnie Hammer), eisen een schadevergoeding omdat de internetgoeroe hun idee zou hebben gejat. Ook Eduardo Saverin (Andrew Garfield), Zuckerbergs vriend die het startkapitaal voor Facebook ophoestte, heeft een schadeclaim ingediend omdat zijn aandelen tot een minimum werden herleid. Zuckerberg ging immers liever de coole glamour en raad gaat opzoeken van Napster-oprichter Sean Parker (een puike Justin Timberlake).

In de loop van de film blijft Fincher terugkeren naar deze met vlijmscherpe dialogen doorspekte rechtszaken. Je kunt het energiek gedetailleerde The Social Network dus zien als de revolutie en de wraak van enkele Joodse knapen op het exclusieve WASP-establishment met de zelfverzekerde en onsympathieke outsider Zuckerberg als arrogante en meedogenloze winnaar. Aan de basis van de film lag immers Ben Mezrichs The Accidental Billionaires, een boek dat bijna volledig gebaseerd is op interviews met de later persona non grata verklaarde Braziliaanse Jood Saverin.

Wat Finchers generatiekroniek en karakterstudie tot een ‘Vind-ik-leuk’-film maakt, is de met pervers plezier uitgewerkte paradox: hoe succesrijk Zuckerberg ook wordt, net als Charles Foster Kane in Orson Welles’ magnum opus, hij blijft een mediatycoon met meer vijanden dan vrienden. Maakt dat van The Social Network ook een Citizen Kane 2.0? Niet echt, al blijft het wel een razend onderhoudende kijk op de business van de sociale media én een grandioos of pijnlijk hulpeloos saluut aan de defriend-knop.

Luc Joris