Recensie ‘Shokuzai’

Kiyoshi Kurosawa gebruikt in de miniserie Shokuzai de moord op een jong meisje als basis voor een portret van de vervreemding in de Japanse maatschappij. Een nobel streven, waar hij net niet in slaagt.

Een negenjarig meisje wordt door een onbekend man meegelokt en daar misbruikt en vermoord. Haar vier vriendinnen stonden erbij toen de pedofiel Emili meenam en keken ernaar, maar achteraf herinneren ze zich – door de schok en de angst – niets meer. Dat zorgt ervoor dat de schuldige niet gevonden kan worden. Emili’s moeder, gek van verdriet, spreekt daarom een vloek uit over de jonge meisjes, dat ze boete zullen moeten doen tot zij beslist dat het genoeg is geweest.

Dat is het uitgangspunt van deze vijfdelige miniserie die de Japanse regisseur Kiyoshi Kurosawa (Bright Future, Tokyo Sonata) maakte op basis van de gelijknamige bestseller van Kanae Minato. Nadat bij het begin de misdaad op Emili wordt getoond, springt de reeks vijftien jaar de toekomst in en laat Kurosawa zien welke straf de vier onschuldige meisjes moeten torsen voor hun onmacht om met het kwaad om te gaan. Hun lijdensweg is echter ook een aanklacht van de Japanse samenleving, waar je ogen sluiten nog altijd meer op prijs wordt gesteld dan de confrontatie aangaan en waar vrouwen zoveel mogelijk aan de zijlijn moeten blijven staan. Het meest symbolische verhaal in dat verband is dat over de jonge lerares Maki, die even een heldin wordt als ze haar leerlingen redt van een belager maar daarna weer verzwolgen wordt door de strenge hiërarchische structuur van haar school en haar omgeving.

Rechtlijnig is Shokuzai allerminst: de verschillende afleveringen draaien wel telkens grotendeels om een van de vier meisjes/vrouwen – met de vijfde als apotheose – maar Kurosawa springt heen en weer in de tijd, herhaalt soms hele scènes, al dan niet uit een ander standpunt, en last af en toe lange stiltes in. Tel daarbij de vele bevreemdende en horrorachtige elementen en je krijgt een miniserie die op zijn minst lef toont en lak heeft aan de conventies. Daarom is het des te spijtiger dat het scenario niet helemaal op het niveau staat van de regie, en dat sommige wendingen nogal gratuit overkomen – ook weirdness moet je verdienen in een serie. Het overheersende gevoel dat ik achteraf had, leek eigenlijk goed op dat bij Top of the Lake, die andere recente misdaadminiserie: gedurfd en bij momenten indrukwekkend, maar net niet consistent genoeg om echt te beklijven. Geen extra’s.

Stefaan Werbrouck