De dood van de harde tv-quiz: Belgen quizzen overal, behalve voor de buis

Quizvraagje: hoeveel pittige kennisquizzen zijn er heden ten dage op de Vlaamse televisie? Antwoord: nul. En hoeveel in Nederland? Antwoord: minstens vijf. Vanwaar dat verschil? Dat zou nog eens een goede quizvraag zijn.

De zomers op het kleine scherm zijn niet meer wat ze geweest zijn en al zeker niet voor wie houdt van spitse vragen en wetenswaardigheden. Tot twee jaar geleden voorzag Herman Van Molle de quizverslaafden van hun dagelijkse shot in De Canvascrack, in de zomermaanden het vlaggenschip van Canvas.

Elk quizzershart bloedde dan ook toen dat vlaggenschip vorg jaar water begon te maken in de kijkcijferlijsten. Was het de nieuwe presentator Sven Speybrouck, die niet zoveel fans had als Herman Van Molle? Was het het vervroegde uitzenduur? Wat er ook van zij, meer dan een armoedige sloep bleef er van De Canvascrack niet over. Het geesteskind van Van Molle werd dan ook na één armoedig seizoen gekielhaald, zoals dat gaat in televisieland.

Helaas zijn er weinig andere boten op de zee van vraag en antwoord. De enige die daar deze zomer nog ronddrijft, is Niels Destadsbader, op zoek naar draadloos internet. De klassieke televisiequiz, met vragen om de vragen en niet om de grap achteraf, lijkt ten dode opgeschreven op de Vlaamse televisie. De spelprogramma’s, die zijn met velen. Zonder BV’s, met BV’s, met altijd dezelfde BV’s, met drukknoppen, met bordjes omdraaien, met punten die al dan niet wegvallen op het einde, you name it en het heeft al een paar seizoenen gelopen. De televisiekijkende Vlaming is een homo ludens, een spelende mens.

“De enige quizzen waar de vragen primeren, zijn Blokken, Valkuil en misschien De Premiejagers”

Karel Vereertbrugghen, bedenker van De Canvascrack

De kans is klein dat daar het komende tv-seizoen veel verandering in komt. Canvas heeft alvast geen opvolger voor De Canvascrack op stapel staan. Eind vorig jaar lanceerde de zender Lijst Debecker, een Vlaamse versie van het Nederlandse quizmonument Per Seconde Wijzer. Helaas scoorde het programma qua kijkcijfers slecht, zodat de toekomst onzeker oogt.

Hoop doet leven

Dan maar naar de andere zenders kijken. In het nieuwe programmaschema van VTM vind je geen enkele quiz. Ook bij VIER blijft het stil. De zender van Woestijnvis probeerde het met Evy Gruyaert en haar Weet ik veel, maar net als Lijst Debecker lokte dat programma niet bijster veel kijkers.

Een nieuw seizoen van De slimste mens ter wereld dan maar? “Heerlijk programma, maar het draait niet om de vragen”, zegt Karel Vereertbrugghen, die samen met Herman Van Molle De Canvascrack bedacht. Hetzelfde geldt volgens hem voor De pappenheimers enTwee tot de zesde macht van weetjesmonster Bart De Pauw.“De enige quizzen waar de vragen primeren, zijn Blokken, Valkuil en misschien De premiejagers.”

Blijft over: Kalmte kan u redden, de nieuwe zondagavondquiz met Tom Lenaerts en Lieven Scheires De allesweters, allebei op één. Daarover weten wij voorlopig net zoveel als u, maar hoop doet leven.

Wie het overzicht hierboven nog eens bekijkt, zou kunnen besluiten dat de Vlaamse tv-kijker gewoon niet moet weten van een ‘harde’ tv-quiz. Hoe komt het dan dat De Canvascrack, ondanks dat het programma in de zomer werd uitgezonden, tot vorig jaar een van de sterkhouders van Canvas was? Vanwaar het jarenlange succes van Van pool tot evenaar en Cijfers en letters?

App en magazine

Het antwoord ligt voor de hand: Vlaanderen ademt quizzen, maar dan niet voor de buis, wel in de sporthal of het jeugdhuis. “Elk weekend zitten de parochiezalen vol quizzers”, stelt Vereertbrugghen vast. “Blijkbaar is het heel moeilijk om dat enthousiasme over te zetten naar een tv-scherm. Het rare is dat dat wel lukt in Nederland, waar die cultuur van zaalquizzen nauwelijks bestaat. Ik begrijp er echt niets van.”

Het zendschema van een grote Nederlandse zender als NPO 2 bevestigt de conclusie van Vereertbrugghen. Op weekdagen is er in de vooravondPer seconde wijzer. Gortdroog en oerdegelijker dan Donald Muylle, maar het programma loopt in zijn huidige vorm al wel sinds 1989. Om halfnegen, in volle primetime, is er dan De slimste mens. Niet met lolbroek Erik Van Looy, wel met Philip ‘Groot dictee der Nederlandse taal’ Freriks.

“Een tv-quiz is productioneel heel gemakkelijk”

Karel Vereertbrugghen, bedenker van De Canvascrack

Op datzelfde NPO 2 is er op vrijdagavond 2 voor 12. Het programma loopt sinds 1971 en valt ongeveer samen met de titel: twee ploegen van twee kandidaten krijgen elk twaalf vragen. Als ze het antwoord niet weten, mogen ze het opzoeken in naslagwerken. En dan zijn er nog 1 tegen 100 op NPO 1 en Met het mes op tafel op Omroep MAX. Al die programma’s zijn volbloed quizzen, waar de vragen voorgaan op buzzers of een spelletje Tetris. Toch zijn de shows succesvol. Van 1 tegen 100 en 2 voor 12 bestaan apps en van dat laatste programma zelfs een magazine.

Productioneel gemakkelijk

Zelfs zonder dat er nog een lijstje volgt over de Engelse quiztraditie (Eggheads! The Weakest Link! Jeopardy!) is het duidelijk dat België achterop hinkt. Jammer, want onze televisiemakers hebben pogingen genoeg ondernomen. Naast Lijst Debecker liepen ook Met het mes op tafel en 1 tegen 100 een tijdje in Vlaanderen, respectievelijk met Jo Van Damme en Koen Wauters. Beide programma’s waren geen lang leven beschoren. Ook de harde-quiz-voor-kinderen Het verstand van Vlaanderen is al jaren dood en begraven. Zelfs de Nationale IQ Test, die op Nederland al jaren loopt, raakte in België niet van de grond.

“Ik heb onlangs zelf bij de VRT nog een idee gepitcht voor een nieuwe tv-quiz à la De Canvascrack“, zegt Vereertbrugghen. “Ik heb nog geen antwoord gekregen. Nochtans is een quiz met een goed format productioneel heel gemakkelijk. Je concept ligt vast en moet enkel worden gevuld met vragen, terwijl bijvoorbeeld een nieuwsprogramma dagelijks start met een wit blad. Het gaat dan ook nog eens snel. Van De Canvascrack namen we vier afleveringen per dag op. Dat is twee uur televisie.”

Bij het afvoeren van De Canvascrack kreeg Vereertbrugghen tussen de regels door te horen dat de quiz een te oud publiek aantrekt. “Dat geldt misschien voor De Canvascrack, maar niet voor de tv-quiz in het algemeen. Een groot deel van de tafels op zaalquizzen wordt door jonge mensen gevuld. Met het juiste format krijgt een goede televisiequiz hen nog zeker in de zetel.”

Jasper Van Loy