Waarom The Killing misschien eventueel toch niet de beste reeks ooit is

Nu Canvas aan het derde en laatste seizoen van The Killing begint, zal het ‘Forbrydelsen’-snobisme weer aardig oplaaien. Beste reeks ooit, uiteraard. Maar misschien eventueel toch: vier detailkritiekjes.

Een kleine voorspelling: nu Canvas aan het derde en laatste seizoen van The Killing begint, zal het Forbrydelsen-snobisme in onze contreien weer aardig oplaaien. Meegaand als we zijn, zouden we u nooit durven tegen te spreken. Beste reeks ooit, uiteraard. Maar misschien eventueel toch: vier kleine, petieterige detailkritiekjes die we toch kwijt willen. 1. Er zitten misschien eventueel toch wel wat gaten in de plot Uitstekend acteerwerk, toch? Absoluut. Goede sfeer ook, vooral met dat donker? Zeer zekerlijk. Aangenaam verteltempo? U hoort ons niet anders beweren. Fijn taaltje, ook al verstaat u er geen fluit van behalve ‘hej hej’ en ’tak’? Naturligvis. Fantastische scenario’s? Wat u zegt.
Nou, ja.
Mwa.
Misschien eventueel toch niet helemáál.

Nu u er zélf over begint: de scenario’s van The Killing zouden wel eens net iets minder briljant kunnen blijken dan u lijkt te denken. Dan hebben wij het vooral over het eerste seizoen, waarin Sarah Lund twintig uur lang naar de moordenaar van Nanna Birk Larsen mocht speuren. Na afloop zaten wij – samen met ene Marie Phillips, die ze oplijstte op haar blog – toch met een aantal vragen. Een vraag of tachtig om precies te zijn.

Wie knipte de lichtkabel in Lunds appartement door? Wøt dø føk ging er door Mortens hoofd toen hij in dat appartement aankwam, ontdekte dat alles onder het bloed zat en dan besliste om de trappen te kuisen, de loodgieter af te bellen en te wachten tot Troels verkozen was – om dán de politie te bellen? Hoeveel mensen kúnnen er met dezelfde auto rijden? Hoe kwam Nanna’s paspoort in de kast terecht? Waarom gaf de moordenaar Nanna een ketting voor hij haar verkrachtte en vermoordde en waarom had hij die bij toen hij spontaan naar haar flat ging om haar te beletten naar het buitenland te gaan? Als Vagn wist hoe Jan eruitzag, waarom identificeerde hij hem dan op basis van zijn trui? Hoe geobsedeerd zijn Denen met truien tout court?

En zo kunnen wij nog een vraag of zestig doorgaan. Meer gaten in de plot dan in een los gebreide faerøertrui: misschien eventueel was dat scenario dan toch niet zó strak.

2. De spanningsboog staat misschien eventueel niet altijd even strak
Wij horen het u denken. ‘Ja, maar nu heb je het over de eerste reeks. Beetje makkelijk, niet? Die was inderdaad te lang, waardoor ze enkele geforceerde trucjes hebben moeten gebruiken om het seizoen te redden. Het tweede seizoen was veel beter. Dáár moet je The Killing op beoordelen.’
Hebt u gelijk in.
Absoluut.
Maar euhm.

Nu u er zélf over begint: het tweede seizoen, waarin Sarah Lund slechts tien uur lang naar de moordenaar van Anne Dragsholm mocht speuren, was inderdaad een stuk compacter. Maar het verdachtmakingspatroon waar we ons in seizoen één een klein, petieterig beetje aan stoorden, bleef ook in het tweede seizoen overeind. Wij expliceren: omdat je een krimireeks bent en maar één moord hebt, is het een slecht idee om die in aflevering twee op te helderen. De oplossing is dan: verdachten creëren. Je neemt een willekeurig, net geïntroduceerd personage, maakt het verdacht omdat hij of zij iets te verbergen heeft – maar niet de moord. Eén aflevering bouw je de spanning op, waarin ze, om volledig absurde redenen, hun geheim net zo lang verbergen tot iedereen denkt dat zij het geweest zijn; in de tweede aflevering geven ze hun geheim prijs en vraagt niemand zich af waarom ze dat niet veel eerder gedaan hebben. Waarna het hele spelletje opnieuw kan beginnen met de volgende verdachte.

Het is het voornaamste probleem dat wij met The Killing hebben. Eén moord per seizoen is een interessant opzet, maar het is gedoemd om te falen. Ofwel blijkt de uiteindelijke moordenaar een deus ex machina, van wie je het niet had kunnen vermoeden; ofwel blijkt het iemand die al langer in de reeks zat, maar die om onduidelijke redenen nog niet verdacht was. In beide gevallen krijg je een geforceerd slot. Ook wel bekend als het Lost-principe: werk je langer dan vijf uur aan één spanningsboog, dan zal het eindresultaat altijd een anticlimax zijn.


3. Na een tijdje wordt het misschien eventueel een tikje statisch, niet?
En Sarah Lund dan? Die is toch fantastisch? In haar eentje al genoeg reden om te blijven kijken?
Als u het zegt.
Zeker.
Valt niks tegen in te brengen.
Alleen.

Nu u er zélf over begint: is Lund tegen seizoen drie niet misschien eventueel een beetje een statisch personage geworden? Een autistische, masculiene, nukkige inspectrice, met een enigmatisch karakter en een moeilijk privéleven. Nog maar eens ruzie met je zoon, Sarah? Serieus? Moeilijke band met je collega’s? Echt waar? Zou je liever van werk veranderen? Meen je niet?!

Alles wat de eerste drie afleveringen van seizoen één zo goed maakte, bleef sindsdien krék hetzelfde. Lund bleef volstrekt onveranderlijk. De donkerte bleef volstrekt onveranderlijk. De truien bleven volstrekt onveranderlijk – op een motiefje na dan. De visuele stijl bleef onveranderd – anders dan de makers bij seizoen drie beweren, gebeurt er cinematografisch nog altijd geen fluit in The Killing, op wat onderbelichting na. En ondertussen werden hun eigen vernieuwingen alweer clichés.

Weet u nog die tijd dat het nieuw was om een moord te verweven met het maatschappelijk leven? Nadat de politiek, het leger én de bedrijfswereld waren gepasseerd – zónder iets over die wereld te zeggen behalve dat er ook psychopaten huizen – hadden wij het daar een klein, klein beetje mee gehad. Wij bedoelen: als we ‘nou nou, zou deze moord implicaties kunnen hebben voor de op til zijnde verkiezingen waar ze het net over hadden?’ naar onze tv roepen, durven we van voorspelbaarheid te spreken.

En wat is er trouwens mis met lichtschakelaars in Denemarken? Gebruikt iedereen liever zijn zaklamp ginder dan eens gewoon het licht aan te doen?

4. De Amerikanen zijn misschien eventueel nog altijd beter
Voor de duidelijkheid: u hoort ons – misschien eventueel – niet beweren dat The Killing een zwakke reeks is. U hoort ons – misschien eventueel – enkel stellen dat de avonturen van Sarah Lund niet het summum van televisie zijn, zoals in Canvas-kijkende kringen al eens beweerd wordt. Dezelfde kringen waar de reeks steevast ‘Forbrydelsen’ genoemd wordt in uitspraken als ‘Forbydelsen al gezien? Fantastische reeks. Eindelijk nog eens iets op tv dat niet van die platte Amerikaanse rommel is’.

De tv-snob heeft namelijk, na het decennialang bewieroken van Morse, Dalziel & Pascoe en elke andere trage, saaie maar deugdelijke Britse krimireeks met een norse inspecteur, een nieuwe voorliefde gekweekt: de Scandinavische krimi. Dat mag, maar beweren dat de reeks vernieuwend is, is onzin. In een tv-wereld waar The Shield en Breaking Bad de morele ontwikkeling van een hoofdpersonage hebben geherdefinieerd, waar The Wire, Treme en Mad Men dingen met narrativiteit hebben gedaan waarvan we niet eens wisten dat ze konden en Justified toonde wat een goede dialoog kan zijn, is The Killing wat het is: een trage, deugdelijke, brave krimi. Misschien eventueel, bedoelen we dan.

Overigens, ú daar, krimisnob, die liever van Forbrydelsen spreekt dan The Killing: de ‘y’ wordt als een ‘u’ uitgesproken in het Deens. Het is Forbrúdelsen, for helvede.
Borgen al gezien trouwens? Beste reeks óóit!

Geert Zagers