Stay woke! Een snelcursus sociaal bewustzijn in 9 termen

© Mellon
Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Knack Focus brengt u in de laatste weken van 2018 de beste verhalen van het afgelopen jaar. Een daarvan is dit woke woordenboek.

Het is de reden waarom de hermetische videoclip van Childish Gambino’s This Is America 80 miljoen views haalt in enkele dagen tijd. Het is de reden waarom een obscure superheld als Black Panther record na record breekt. Het is de reden waarom Justin Timberlake officieel uncool is en waarom het internet Taylor Swift dumpte. Het is de reden waarom Kendrick Lamar als eerste rapper een Pulitzer won. De drijvende kracht achter de popcultuur van vandaag is sociaal bewustzijn. ‘Woke’ is het nieuwe cool: een snelcursus in negen termen.

Lees hier de rest van de beste Knack Focus-verhalen uit 2018.

WOKE

Engels; /wook/; adj.

Betekenis: niet het makkelijkste woord om te vertalen. ‘Woke zijn’ betekent dat je je bewust bent van het sociale onrecht rondom je. Aanvankelijk werd de term enkel voor zwarte thema’s gebruikt, maar de jongste jaren wordt hij ook gehanteerd voor feministische en queer topics. Komt dicht in de buurt: ‘politiek correct’, maar dan met een positieve connotatie. Qua gebruik lijkt ‘woke’ nog het meest de sociaal geëngageerde versie van ‘cool’.

Etymologie: oorspronkelijk Afro-Amerikaans slang voor ‘awake’ – ‘wakker’ of ‘alert’. De eerste geschreven vermeldingen gaan terug tot de jaren zestig, toen The New York Times een artikel publiceerde met als titel If You’re Woke You Dig It. Het moderne, sociaal geladen gebruik van de term gaat terug op Master Teacher, een nummer van Erykah Badu en Georgia Anne Muldrow uit 2008, waarin de zin ‘I stay woke’ voortdurend herhaald wordt. In 2012 gebruikten Badu en anderen de hashtag #StayWoke als steunbetuiging aan Pussy Riot. Vanaf 2014 werd de term gelinkt aan de Black Lives Matter-beweging.

Na 2014 raakte het gebruik van ‘woke’ wijdverspreid en werd het begrip ruimer gedefinieerd, waarbij niet enkel raciale thema’s maar alles wat met ras, geslacht en seksuele voorkeur te maken had onder ‘woke’ viel. Op sociale media groeide de term uit tot een cultuur. Zie in dat verband het gebruik van het superlatief ‘wokest’ in voorbeeldzinnen als ‘Justin Trudeau or Idris Elba: who is the wokest bae?’ of ‘Here are the five wokest moments from last night’s Oscars’.

Katy Perry verdedigde haar ‘cornrows’ door te stellen dat ze ‘eerst met de styliste gepraat had over de geschiedenis van gevlochten haar in de Afro-Amerikaanse cultuur’. Daar is mee gelachen.

Popculturele impact ‘Stay woke’ is het refrein van Redbone, Childish Gambino’s vórige onverwachte megahit. De videoclip van Beyoncés Formation, waarin ze refereert aan Black Lives Matter, het zwarte erfgoed en orkaan Katrina en oproept tot een feministische slagorde, werd in 2016 tot een ‘woke anthem’ gebombardeerd. Maar de helderste illustratie van het begrip en de cultuur errond is de sociale satire Dear White People (fig. 33.1), een Netflix-reeks waarin een zwarte studentengemeenschap tegen geïnstitutionaliseerd racisme en seksisme op haar universiteit vecht en ondertussen een interne strijd voert om de wokeste van de klas te zijn.

WOKE TWITTER

Engels; van ‘woke’ (sociaal bewust) + ‘Twitter’ (sociaal medium)

Betekenis: strikt genomen de gebruikers van Twitter die het platform gebruiken om zich over sociaal bewuste thema’s als racisme, seksisme en homofobie uitspreken. In een bredere definitie wordt met ‘woke twitter’ de kracht van sociale media bedoeld om woke thema’s op de kaart te zetten en te verspreiden. Is H&M verwikkeld in een controverse omdat het een zwarte jongen in een hoodie met opschrift ‘Monkey’ toont, dan komt dat door de kracht van woke twitter. Wordt Emma Watsons speech over gendergelijkheid een wereldwijd thema, dan komt dat door de kracht van woke twitter. De term kan ook pejoratief gebruikt worden, om politieke correctheid op sociale media te benoemen.

Etymologie: de term ‘black twitter’ werd voor het eerst in 2010 in het Afro-Amerikaanse webmagazine The Root gebruikt, om de ‘sterke kracht’ van de zwarte gemeenschap op sociale media te beschrijven. De exacte oorsprong van de variatie woke twitter – in se een uitbreiding van black twitter dus – is onduidelijk, maar lijkt iets van het jongste jaar te zijn. De term duikt vaak op in marketingmilieus: merken – en ook cultuurproducten als films of tv-series – proberen zich zo te branden dat woke twitter hen goedgezind is.

Opmerkelijk is dat woke twitter onbedoeld voor een verschuiving in de cultuurkritiek heeft gezorgd. Was veel van de kritiek omtrent film, muziek en televisie voorheen in handen van recensenten, dan is het woke twitter dat vandaag een groot deel van het debat bepaalt. Was vroeger goed of slecht de focus van de kunstkritiek, dan is het vandaag in de eerste plaats het culturele belang dat centraal staat.

Popculturele impact: het enthousiasme waarmee Wonder Woman,Black Panther of Patser ontvangen zijn, zegt iets over de kracht van woke twitter. De verklaring voor de verrassende populariteit van Childish Gambino’s (fig. 29.1) video van This Is America, die in geen tijd 80 miljoen views op YouTube haalde, moet in dezelfde richting gezocht worden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Een bijzonder interessante casus is die van Justin Timberlake (fig. 31.3). Timberlake heeft een geschiedenis van culturele toe-eigening (zie verder) die jarenlang onder de radar is gebleven. Hij liep met cornrows rond, gebruikte zwarte slangwoorden als ‘sistas’ en nam het na Nipplegate, een kledingincident op de Superbowl, niet op voor Janet Jackson. Pas recent, na een poging om zich als sociaal bewust te presenteren met de clip van Supplies, kwam hij onder vuur te liggen door woke twitter, dat hem verwijt zijn rijkdom te hebben vergaard op de kap van zwarte cultuur en traditie – zonder die cultuur te steunen in kwesties als Black Lives Matter. Die imagoschade speelde een belangrijke rol in hoe Timberlake zijn cool kwijtspeelde.

CULTURELE TOE-EIGENING

leenvert.; >Engels ‘cultural appropriation’

Betekenis: elementen uit de cultuur van een minderheid die overgenomen worden door een dominante cultuur. Concreet: witte vrouwen met gevlochten braids als kapsel, voetbalsupporters die indiaanse hoofdbanden opzetten of studentenfeesten met als dresscode ’travestie’.

Etymologie: komt van het Engelse ‘cultural appropriation’. De oorsprong van de term is niet bekend, maar moet vermoedelijk in de academische wereld van de jaren tachtig en negentig gezocht worden, de periode waarin postkoloniale studies school maakten binnen de antropologie. Het gebruik ervan kende een tweede leven vanaf 2010, toen sociale media het begrip oppikten en er een thema van maakten.

Beyoncé
Beyoncé© Mellon

Daarbij dient opgemerkt dat culturele toe-eigening een hoogst controversieel begrip is: tegenstanders werpen op dat een cultuur geen vaststaand ding is en culturen elkaar voortdurend beïnvloeden. Doorgaans wordt dan ook aangenomen dat enkel gratuit gebruik zonder respect en erkenning voor de cultuur van de minderheid onder culturele toe-eigening valt. Zie: de carrière van Katy Perry.

Popculturele impact: Miley Cyrus werd van culturele toe-eigening beticht omdat ze de twerk ontleend zou hebben aan de New Orleans bounce. Doctor Strange werd ervan beschuldigd dat de film boeddhistische symboliek op gratuite wijze gebruikte én een Aziatische rol liet spelen door de niet-Aziatische Tilda Swinton, wat tevens een voorbeeld van ‘white washing’ is. Zelfs Beyoncé kreeg kritiek voor haar oriëntalistische benadering van Indiase danscultuur in de videoclip van Hymn for the Weekend. Kortom, het verwijt van culturele toe-eigening leeft heel sterk in de hedendaagse popcultuur.

Maar het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld is Katy Perry. Perry had al geen onbesproken geschiedenis. Zo dook ze in het verleden in fotoshoots en videoclips al op als geisha, als indiaanse vrouw, als Egyptische koningin en als zwart stereotype met gevlochten haar een stuk watermeloen. Vorig jaar probeerde ze zich sociaal bewuster te profileren met wat ze zelf ‘purposeful pop’ noemde. Waarna ze de risee van woke twitter werd omdat ze achtereenvolgens met cornrows (een zwart kapsel) poseerde, op het podium met Migos een ongemakkelijke milly rock (een zwarte dans) danste en een queer danseres gebruikte als decorstuk in een andere performance (als in ‘accessorizing’, het gratuite gebruiken van iemand uit een minderheid om je sociaal bewuste imago te boosten). Opvallend detail: Katy Perry verdedigde zich voor het gebruik van cornrows door te stellen dat ze ‘eerst met de styliste gepraat had over de geschiedenis van gevlochten haar in de Afro-Amerikaanse cultuur’. Daar is mee gelachen.

Nagelt een vrouwenraad een Belgisch-Congolese rapper aan de schandpaal, dan is dat een voorbeeld van white feminism.

WHITE FEMINISM

Engels; van ‘white’ (wit) + ‘feminism’ (feminisme)

Betekenis Witte vrouwen die strijden voor de rechten van andere witte vrouwen en daarbij geen rekening houden met het onrecht dat minder geprivilegieerde groepen aangedaan wordt. Nagelt een vrouwenraad een Belgisch-Congolese rapper aan de schandpaal, dan is dat een voorbeeld van white feminism. Gebruikt de dochter van een Amerikaanse president de hashtag #WomenWhoWork als lifestyleslogan, dan wordt dat white feminism genoemd.

Etymologie: een specifieke oorsprong heeft de term ‘white feminism’ niet: het ontstaan past binnen ‘intersectionaliteit’ of ‘kruispuntdenken’, een concept dat eind jaren tachtig school maakte in academische feministische kringen en in 1989 voor het eerst benoemd werd door de zwarte academica Kimberlé Crenshaw. Intersectionaliteit is dé theorie van de woke-cultuur. Centraal staat het begrip ‘privilege’. Een witte man heeft meer privilege dan een witte vrouw. Maar een witte heteroseksuele vrouw heeft meer privilege dan een zwarte lesbische vrouw. Intersectionaliteit houdt in dat alle vormen van onderdrukking – seksisme, racisme, homofobie – gezamenlijk bestudeerd moeten worden. Feminisme dat niet intersectioneel is, wordt white feminism genoemd.

Black Panther
Black Panther© Mellon

Vanaf 2010 verplaatste de discussie zich van de academische wereld naar de popcultuur, waar huidskleur en gender meer en meer een centrale rol in het feministische debat spelen. Deels door de impact van sociale media, deels doordat zwarte artiesten het begrip onder de aandacht brachten. Zo wordt Beyoncés Lemonade uit 2016 vaak beschouwd als het album dat intersectionaliteit naar de mainstream heeft gebracht.

Popculturele impact: Lena Dunham, schrijfster en hoofdactrice van de tv-reeks Girls, was aanvankelijk goed op weg om een modern feministisch icoon te worden, maar kreeg dan het verwijt een white feminist te zijn – hoofdzakelijk omdat Girls in zijn eerste seizoenen enkel witte, bovengemiddeld rijke personages kende. Dunham verdedigde zich later door te zeggen dat ze geen zwart personage kon schrijven omdat ze ‘de nuances van als jonge zwarte vrouw in hipster Brooklyn te leven niet kende’, een statement dat in zwarte feministische kringen als beledigend en paternalistisch werd onthaald – ze had namelijk ook gewoon haar schrijversstaf kunnen diversifiëren.

Dé ongewilde postergirl van het white feminism is evenwel Taylor Swift (fig. 33.2). Ten tijde van 1989 rebrandde de tienerster zich tot voorvechter van het feminisme en vrouwelijke solidariteit. Ondertussen omringde ze zich met The Squad, een groep exclusief witte en rijke modellen, en bleef ze opvallend stil over Black Lives Matter. In 2016 belandde ze in een discussie met Kanye West, die in een nummer aan haar gerefereerd had met de zin ‘I made that bitch famous’. Swift reageerde met een waarschuwing aan andere vrouwen dat mannen al te vaak proberen de eer op te strijken voor de verdienste van een vrouw. Vooral vanuit zwart-feministische kringen kwam daar kritiek op: niet alleen omdat Swift feminisme op opportunistische wijze als merk hanteerde, maar ook omdat ze zich daarbij bediende van het cliché van de zwarte vrouwonvriendelijke rapper. Hielp ook niet: dat Swift ondertussen een icoon in extreemrechtse middens was geworden en dat zelf nooit veroordeelde. De discussie speelde een grote rol in hoe het internet zich de jongste twee jaar tegen zijn voormalige lieveling keerde.

Childish Gambino
Childish Gambino© Mellon

BLACK GIRL MAGIC

Engels; van ‘black’ (zwart) + ‘girl’ (meisje) + ‘magic’ (magie)

Betekenis: een concept en beweging omtrent de positieve verwezenlijkingen van zwarte vrouwen en artiesten. Is Serena Williams de succesvolste vrouwelijke tennisser aller tijden, dan is dat ‘black girl magic’. Maakt Solange de plaat van het jaar, dan is dat black girl magic.

Etymologie black girl magic begon in 2013 als een hashtag waarmee CaShawn Thompson, een feministische schrijfster, opriep de verwezenlijkingen van zwarte vrouwen te delen. Het idee was om zwarte vrouwen te inspireren met positieve verhalen in een wereld waarin het voor zwarte vrouwen structureel moeilijker is om succesvol te zijn. De hashtag ging viraal, celebrity’s als Michelle Obama, Beyoncé, Willow Smith en Ava DuVernay schaarden zich erachter en black girl magic groeide uit tot een beweging.

Popculturele impact: onder meer Jamila Woods en recent Janelle Monáe ( ‘Remember when they used to say I look to mannish / Black girl magic, y’all can’t stand it’, uit Django Jane) gebruikten de term in hun lyrics. Maar het hoogtepunt van black girl magic in 2018 was de dubbele passage van Beyoncé (fig. 29.2) op Coachella in april – op woke twitter omgedoopt tot ‘Beychella’. Niet alleen omdat Beyoncé als eerste zwarte vrouw ooit het festival mocht headlinen, ook vanwege de manier waarop. De hele show stond in het teken van vrouw én zwart zijn, met samples uit speeches van Malcolm X en de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie, muzikale referenties aan New Orleans bounce en Fela Kuti, een coverversie van het zwarte volkslied Lift Every Voice and Sing en een visuele ode aan de historically black colleges and universities, universiteiten die zwart waren vóór de Civil Rights Act van 1964. Black Girl Magic Personified, kopte The Voice achteraf.

Janelle Monáe
Janelle Monáe© Mellon

QUEER CULTURE

Engels; van ‘queer’ (queer) + ‘culture’ (cultuur)

Betekenis: alle vormen van seksualiteit en gender die niet de heteroseksuele cis-norm zijn. Iedereen die niet heteroseksueel is of zich niet identificeert met zijn biologische geslacht of cis-gender kan zichzelf als queer omschrijven.

Etymologie ‘queer’ komt van het Engelse woord voor ‘raar’ en werd in de twintigste eeuw aanvankelijk als scheldwoord gebruikt voor homo’s en lesbiennes. Vanaf de jaren tachtig werd het door de Engelstalige lgbt-gemeenschap als geuzennaam gerecupereerd. De jongste jaren wordt queer vooral gebruikt als parapluterm voor alles wat zich tegen hetero- en gendernormativiteit afzet. Het achterliggende idee is dat heteroseksuele mannen en vrouwen niet de norm zijn en homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transseksuelen en heteroseksuelen geen gesloten categorieën zijn. Er bestaat een veelheid aan seksuele en genderidentiteiten, zoals interseksualiteit, aseksualiteit en niet-binaire mensen (die zich niet als man of vrouw identificeren). Zie ook: de evolutie van lgbt naar lgbtq, lgbtq+, lgbtqi en lgbtqia. Een letterstrijd die vaak geridiculiseerd is, maar vooral wijst op hoe gender en seksualiteit meer en meer fluïde begrippen worden.

Queer culture heeft een sterke traditie in de popcultuur, die teruggaat op de nooit gedefinieerde seksuele voorkeur van David Bowie en de androgyne esthetiek van Prince en Grace Jones. De voorbije jaren kende ze een opvallende opflakkering in de mainstreampopcultuur.

Popculturele impact: zowel Beyoncé als Drake gebruikten de stem van Big Freedia, een queer icoon van de New Orleans bounce, op respectievelijk Formation en Nice for What – al werd Big Freedia zelf uit de videoclips gehouden. San Junipero, een veelbesproken aflevering van de scifireeks Black Mirror over lesbische liefde en technologie, werd met de term ‘queer futurisme’ bedacht. Orange Is the New Black maakte er een punt van om het brede scala aan vrouwelijkheid en seksuele voorkeuren te tonen voor een breed televisiepubliek en lanceerde met Ruby Rose een van de eerste genderfluïde iconen.

Recent nog mag ook de vaginabroek van Janelle Monáe (fig. 31.2) binnen die opkomende queer culture gezien worden. Nadat ze zich eerder dit jaar als panseksueel had geout (wat niet hetzelfde als biseksueel is) en vervolgens met Make Me Feel een panseksueel anthem had afgeleverd, droeg Monáe samen met haar danseressen een broek in de vorm van een vagina in de videoclip van Pynk. Evenwel: niet alle danseressen hadden een vaginabroek, omdat niet iedereen die zich als vrouw identificeert een vagina heeft. Of hoe gendertheorie ook de mode beïnvloedt.

Justin Timberlake
Justin Timberlake© Mellon

AFROFUTURISME

zelfst. nw.

Betekenis: een vorm van sciencefiction waarin zwarte cultuur en futuristische technologie centraal staan. Wordt als concept en esthetiek gebruikt in film, literatuur, kunst en muziek.

Etymologie: de term werd in 1994 door de Amerikaanse schrijver Mark Dery bedacht, in het essay Black to the Future, maar heeft zijn oorsprong in de fifties. Dé pionier is jazzartiest Sun Ra, die eind jaren vijftig zijn band begon op te kleden in futuristische pakken, geïnspireerd door zijn simultane liefde voor het oude Egypte en de space age. Sun Ra claimde een alien van Saturnus te zijn met een missie om vrede te verkondigen. Daarnaast vond hij ook dat avant-gardemuzikanten zichzelf veel te serieus namen.

Afrofuturisme bleef aanwezig in de popcultuur dankzij artiesten als Funkadelic/Parliament, Deltron 3030 en Missy Elliott, maar kende de jongste jaren een enorme opleving. In 2010 bracht Janelle Monáe The ArchAndroid uit, een conceptalbum over haar gerobotiseerde alter ego Cindi Mayweather. Vervolgens dook afrofuturisme de mainstream in met verwijzingen in Beyoncés Lemonade, de film Get Out en recentelijk Black Panther.

Meer en meer kreeg het begrip ook een politiek-maatschappelijke invulling. Afrofuturisme is sterk verbonden met de geschiedenis van het kolonialisme en de zwarte diaspora: het wil een herverbeelding van het verleden zijn die zich doortrekt naar de toekomst. Dat kan utopisch zijn, zoals in Black Panther, of dystopisch, zoals in de roman Kindred van Octavia Butler.

Popculturele impact: niemand die hier om Black Panther (fig. 31.1) heen kan , een Marvel-film die volledig schatplichtig is aan het afrofuturisme en ondertussen meer dan 1,3 miljard dollar aan de box office ophaalde. Black Panther trekt nadrukkelijk de sociaal bewuste lijn van het genre door. Anders dan het Afrika van Blood Diamond, The African Queen, District 9 of elke andere Hollywoodfilm, wordt Wakanda, een nooit gekoloniseerde oase van rust, technologie en vrede, afgebeeld als een plek waar je wilt leven. Binnen de woke-cultuur was Black Panther geen poging om de superheldenfilm opnieuw uit te vinden: het was een poging om de blik waarmee Hollywood naar Afrika en zwarte cultuur kijkt opnieuw te denken.

Dear White People
Dear White People© Mellon

COLORISME

leenvert., – Engels

Betekenis: discriminatie op basis van de tint van huidskleur en raciale kenmerken. Het klassieke voorbeeld: Afro-Afrikaanse actrices met een lichtere kleur krijgen meer kansen dan actrices met een donkerzwarte huidskleur. Colorisme is niet hetzelfde als racisme: de discriminatie gebeurt niet op basis van ras, maar op basis van kleur en raciale kenmerken zoals de breedte van de neus en het haartype. Colorisme geldt als een voorbeeld van de groeiende nuancering van thema’s als racisme en hoe het maatschappelijke debat naar een nieuwe terminologie aan het verschuiven is.

Etymologie: het eerste gebruik wordt toegewezen aan Alice Walker, de Amerikaanse schrijfster van The Color Purple, die in 1982 voor het eerst over ‘colorism’ sprak. De jongste vijf jaar is er, hoofdzakelijk in de VS, een bewustmaking bezig omtrent die verdoken vorm van discriminatie. Huidskleur en gelaatstrekken zijn veel moeilijker te definiëren dan ras, wat maakt dat de discriminatie op basis van huidskleur ook moeilijker aan te pakken is.

De casus die colorisme recentelijk onder de aandacht bracht, was Nina, de biopic van Nina Simone uit 2016. De hoofdrol werd daarin vertolkt door Zoe Saldana (Gamora uit Guardians of the Galaxy), een actrice met een lichtere zwarte huidskleur dan Nina Simone. Toen bleek dat Saldana voor de rol donkere make-up en een bredere neusprothese gebruikte om meer op Simone te lijken, sprak de familie van Simone zich uit tegen de casting. ‘Mijn moeder is opgegroeid in een tijd dat haar gezegd werd dat haar neus te breed was, haar huid te donker. Qua perceptie is dit niet de beste keuze’, zo reageerde Simone Kelly. Controverse volgde, Nina ging na een dramatische promocampagne rechtstreeks naar video-on-demand.

Popculturele impact: ‘redbone’, de titel van de doorbraakhit van Childish Gambino, is slang voor een lichtgekleurde zwarte vrouw. Black Panther kreeg in de VS veel krediet voor zijn pionierswerk inzake colorisme, een aspect dat in Europa onderbelicht bleef: met Letitia Wright, Angela Bassett, Danai Gurira, Florence Kasumba en Lupita Nyong’o castte de film een donkergekleurde zwarte in elke vrouwelijke rol.

Eveneens een reactie op het colorisme is de ‘natural-hair movement’, waarbij zwarte vrouwen met een dicht haarpatroon of kroeshaar ervoor kiezen hun haren natuurlijk te dragen. Actrice Viola Davis is met haar natuurlijke haar te zien in How to Get Away with Murder; Zazie Beetz’ afro in Deadpool 2 is nadrukkelijk níét gestyled. In Black Panther zat dan weer een symbolische scène waarin Danai Gurira met zichtbaar plezier haar pruik in het gezicht van een aanvaller smeet. Dat was geen toeval.

In Black Panther zat een scène waarin Danai Gurira met zichtbaar plezier haar pruik in het gezicht van een aanvaller smeet. Dat was geen toeval.

MAGICAL NEGRO

Engels; van ‘magical’ (magisch) + ‘negro’ (nou ja)

Betekenis: een zwart personage in een film, tv-serie of boek dat onbaatzuchtig de witte held bijstaat, vaak met de hulp van bovennatuurlijke krachten of mystieke kennis. Onder meer Brutus in The Green Mile en Morgan Freeman in eender welke film met Morgan Freeman zijn illustraties van ‘magical negroes’. Geldt als hét voorbeeld van stereotiepe zwarte personages in de Amerikaanse fictie.

Etymologie: de term werd in 2001 gepopulariseerd door Spike Lee, regisseur van onder meer Do the Right Thing en Malcolm X, om de clichés over zwarte personages in de Amerikaanse cinema aan te kaarten. Zwarte rollen zijn, zo blijkt, vaak in bizar specifieke stereotypes te categoriseren. Zo zijn naast de magical negro ook de ‘sassy black friend’, de ‘independent black woman’ en ’the black guy who dies first’ zogenaamde tropes. Ter info: zwarte personages hebben een mortaliteitsgraad van 45 procent in horrorfilms. Dat is bovengemiddeld veel.

Mede dankzij sociale media is stereotypering de jongste jaren een topic geworden in de popculturele kritiek. Niet alleen van zwarten, maar van alle minderheden. Ook de ‘gay best friend’, de Aseksuele Aziatische Man Met Een Overdreven Zwaar Accent, de Gefetisjeerde Lesbienne en de Pin-up Die Een Transgender Blijkt Te Zijn En Zo Voor Een Komische Situatie zorgt zijn gevoelige stereotypes.

De kritiek op de magical negro past binnen de portrettering van minderheden in de popcultuur. Een heikel thema vanwege zijn verwantschap met racisme, homofobie en seksisme. Illustratief in dat verband is de discussie over Apu Nahasapeemapetilon, een personage uit The Simpsons dat al 28 jaar afgebeeld wordt als een winkeluitbater en vertolkt wordt door een witte stem die een Indiaas accent imiteert. Recent kwam het personage onder vuur te liggen omdat het beledigend zou zijn voor Indiase immigranten.

Taylor Swift
Taylor Swift© Mellon

Popculturele impact: Key & Peele, de comedyreeks van Get Out-regisseur Jordan Peele, heeft een treffende sketch over twee magical negroes die in een strijd verzeild raken om een witte man advies te mogen geven. Verder staat stereotypering opvallend vaak centraal in woke cinema en televisie. In Insecure probeert Issa Rae als ‘awkward black girl’ de traditionele kijk op zwarte humor te verrijken. Donald Glovers Atlanta speelt nadrukkelijk met zwarte stereotypes als de Weed Rokende Nietsnut’, de Misogyne Zwarte Rapper en de ‘angry black woman’. De tv-reeks Big Little Lies speelde met de clichés omtrent vrouwelijke rivaliteit, de Rijke Blanke Trut en de Huismoeder Uit De Suburbs.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content