Comedy is de nieuwe journalistiek, maar dan zonder de deontologie

© .
Joost Devriesere
Joost Devriesere Auteur en journalist bij Knack Focus en Knack

Volgens een recent onderzoek heeft Last Week Tonight meer invloed op de publieke opinie dan CNN of The Washington Post. Make the news great again!

Wie zich onlangs op Canvas of VPRO heeft vergaapt aan de docuserie The Fourth Estate, die een jaar lang de dagelijkse bezigheden bij The New York Times vastlegde, zal het niet ontgaan zijn: de Amerikaanse pers staat onder druk. Niet alleen door de nieuwe vormen van nieuwsgaring en -verspreiding en de dalende reclameinkomsten, maar ook door een president en een Witte Huis die hen niet bepaald gunstig gezind zijn.

Reken daarbij dat elke nieuwscyclus is volgepropt met potsierlijke uitspraken van Trump en zijn regeringsleden, de aanhoudende berichtgeving over Russische inmenging in de presidentsverkiezingen en de vermeende betrokkenheid van Trumps campagneteam daarbij, en je weet dat de journalisten van de traditionele nieuwsmedia – die zijn gebonden aan objectiviteit en deontologische regels – de handen vol hebben. Ieder woord moet op een apothekersweegschaal afgewogen worden. Dat hoort ook zo.

Onderzoekscomedy

Van die deontologie hoeven komische programma’s als The Daily Show niet wakker te liggen. Elke sneer die ze naar de president geven, elk individu dat ze beledigen en elke maatschappelijke wantoestand die ze aanklagen, gebeurt onder het mom van ‘artistieke vrijheid’. Dat is een van de redenen waarom John Oliver, de Britse gastheer van Last Week Tonight, weigert zich als ‘journalist’ te laten aanspreken en zich achter zijn status van grappenmaker verbergt. ‘Ik hou van journalistiek, maar ik zou mezelf nooit een basketbalspeler noemen omdat ik van basketbal hou’, zei hij daarover.

Ik hou van journalistiek, maar ik zou mezelf nooit een basketbalspeler noemen omdat ik van basketbal hou

John Oliver

Toch doen hij en zijn Full Frontal-collega Samantha Bee voor hun vaak onthullende reportages een beroep op researchers met een journalistieke achtergrond. Wat Oliver doet, heeft zelfs een naam gekregen: investigative comedy, onderzoekscomedy. Voor een uitzending over de lakse fiscale wetgeving omtrent religieuze groeperingen correspondeerde Oliver zeven maanden met een tv-evangelist die hem om steeds meer geld bleef vragen. Dat is geen humoristische kanttekening bij het nieuws, maar het soort doorgedreven onderzoek waar journalisten zich mee bezighouden.

Dat wordt geapprecieerd door het publiek. Volgens een recent onderzoek stellen Amerikanen hun mening vaker bij na het zien van Last Week Tonight dan wanneer traditionele nieuwsmedia als CNN of The Washington Post over datzelfde onderwerp berichten. Zit de intelligente, bijtende humor waarmee Oliver alles presenteert daar voor iets tussen? De studie geeft er geen uitsluitsel over, maar het is meer dan waarschijnlijk. Want waarom zou je genoegen nemen met droge informatie als je je tegelijk kunt informeren én amuseren?

Preken voor eigen kerk

Een geheel ander verhaal is dat van The Daily Show, dat een gedaanteverwisseling onderging toen host Jon Stewart na meer dan vijftien jaar in 2015 plaatsmaakte voor de Zuid-Afrikaanse komiek Trevor Noah. Stewart maakte er een erezaak van om in zijn programma iederéén belachelijk te maken en zijn kijkers niet in de richting van een bepaalde politieke strekking te duwen. Dat werd gewaardeerd. Ondanks zijn uithalen naar de echte nieuwsmedia bedacht The New York Times hem met de eretitel ‘het hedendaagse equivalent van Edward R. Murrow‘. De Republikeinse senator John McCain noemde hem zelfs een ‘moderne Mark Twain’.

The Daily Show was uitstekende comedy en op zijn best memorabele satire, maar dat is het programma niet meer. Stewarts knuffelbare opvolger Trevor Noah en zijn redactie hebben het in een andere richting gestuurd. Niet alleen zijn de grappen flauwer geworden, er wordt ook oppositietaal geuit en gewerkt aan de beïnvloeding van de publieke opinie. Wanneer Noah focust op polariserende onderwerpen – #BlackLivesMatters, #MeToo, de wapenwetgeving – schuift hij de humor aan de kant en buigt hij zich over zijn desk voor een toespraak die bulkt van de emotie en verontwaardiging.

Peilingen wijzen namelijk uit dat conservatieve kijkers geen voeling hebben met die shows, en met satire in het algemeen

Hoe nobel Noahs betrachtingen ook mogen zijn, met comedy hebben ze weinig te maken, wel alles met een nauwelijks verholen anticonservatieve agenda. Dat de Democratische Partij momenteel niet weet van welk hout pijlen te maken en de meest tandeloze oppositie sinds decennia voert, zul je in The Daily Show en Late Night with Seth Meyers niet horen. Daarmee zouden die shows hun doel voorbijschieten, want ze preken uitsluitend voor de eigen kerk. Peilingen wijzen namelijk uit dat conservatieve kijkers geen voeling hebben met die shows, en met satire in het algemeen.

Voor wie geen graten ziet in die gekleurde berichtgeving, bieden komische nieuwsshows bovendien een schat aan informatie en feitjes die je nergens anders in zo’n compacte vorm zult zien of lezen. In het geval van Last Week Tonight en Full Frontal krijg je er zelfs nieuwe feiten en duiding bij. Doe er uw voordeel mee.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content