‘1993’, House of Cards op z’n Italiaans: ‘Dit is geen linkse anti-Berlusconiserie’

Reclameman Leonardo Notte (Stefano Accorsi) overtuigt Berlusconi om in de politiek te stappen in 1993. © .

De uitstekende politieke dramaserie 1993 voert ons terug naar de rotte politieke spelletjes die in het Italië van begin jaren negentig werden gespeeld. ‘Vroeger werden hier vooral brave biopics over heiligen, pausen of rechters gemaakt, nu mag het allemaal wat scherper en meer controversieel.’

Op 17 februari 1992 beleefde Mario Chiesa, niet alleen de directeur van een Milanees bejaardentehuis maar ook een vooraanstaand lid van de Italiaanse socialistische partij (PSI), niet zijn beste dag. Onderzoeksrechter Antonio Di Pietro had na een tip van de uitbater van een schoonmaakbedrijf een onderzoek naar de politicus ingesteld. De man was het zodanig beu dat hij voor elk contract aanzienlijk veel smeergeld moest betalen, dat hij naar de politie was gestapt. Die betrapte de politicus op heterdaad toen hij een enveloppe met daarin zeven miljoen Italiaanse lire – 3500 euro – in zijn zakken stak en zich luidop afvroeg wanneer hij de andere helft zou ontvangen. Chiesa werd ter plaatse in de boeien geslagen. Het sneeuwballetje werd een lawine: Chiesa was de eerste van liefst 3500 bedrijfsleiders en politici die de komende maanden opgepakt en vervolgd zouden worden tijdens Mani Pulite (schone handen), de operatie waarmee Di Pietro de wijdverspreide corruptie in het land wilde aanpakken.

Twee advocaten hebben het hele script doorgenomen. Dat is nodig als je figuren als Berlusconi opvoert

Stefano Sardo

1992 toonde door de ogen van zes fictieve personages hoe Mani Pulite de hel deed losbarsten en de traditionele machtspartijen van toen als kaartenhuisjes instortten. Het tweede seizoen, 1993, gaat op dezelfde manier te werk, maar draait om de politieke chaos die na het schandaal heerst en de machtsstrijd die daarop uitbarst. De politieke zwaargewichten vallen als vliegen – in de beginscène wordt ex-premier Bettino Craxi door een woedende menigte bekogeld met muntjes, een waargebeurde anekdote – en maken de weg vrij voor een nieuw politiek gevaar: Il Cavalieri Silvio Berlusconi.

Dansen op een slappe koord

Stefano Accorsi, tevens bedenker van de serie, speelt Leonardo Notte, een gladde reclameman die een duister verleden met zich meedraagt. Notte gebruikt het machtsvacuüm om zijn eigen politieke dromen waar te maken. Hij probeert de bekende ondernemer Silvio Berlusconi te overtuigen om in de politiek te stappen, maar die twijfelt. ‘Berlusconi speelde in 1993 een gevaarlijk spel’, aldus Accorsi. ‘Toen lag het voor een zakenman niet voor de hand om in de politiek te stappen. Hij had echt alles te verliezen, en Leonardo wilde hem van zijn twijfels afhelpen. Dat liet ons toe om de persoonlijke kant van Berlusconi te laten zien, niet de kant die iedereen kent.’

In 1993 is dus ook te zien hoe Mani Pulite, oorspronkelijk een hoopvol initiatief, de weg plaveide voor Silvio Berlusconi de politicus, die met zijn rechtse partij Forza Italia de komende twintig jaar het land zou leiden, terwijl hij zich inliet met maffiosi en schaars geklede vrouwen. Enfin, vooral met schaars geklede vrouwen. ‘Berlusconi beloofde zijn kiezers verandering’, zegt Accorsi. ‘Maar hij kwam die belofte niet na. Hij was geen typische staatsman, en juist daarom vonden de mensen hem cool. Ze identificeerden zich met hem omdat hij niet de rijke man was die zich van de wereld had afgesloten. Hij herhaalde zonder schroom: “Ja mensen, die drie privéjets zijn van mij.” Wat zou je zelf doen als je zoveel geld had? Je zou toch ook een Ferrari kopen en daar bij iedereen mee pochen?’

Klinkt bekend in de oren? Ja, ook de makers zien de parallel met Donald Trump: ‘Ook hij pakt graag uit met zijn rijkdom. Hij vindt dat hij het verdiend heeft, en net dat spreekt kiezers aan: de mogelijkheid om het zelf zo ver te schoppen.’

Waarom duurde het zo lang om een reeks te maken over die turbulente jaren negentig? We vragen het aan Stefano Sardo, scenarist van de reeks. ‘In 2011 was het in Italië nog onmogelijk om een sexy en politiek incorrecte serie zoals deze, die tegelijk een achter-de-schermenverhaal is van de politieke carrière van Berlusconi, te maken. Berlusconi was namelijk de baas van alle commerciële en openbare tv-stations, zoals Mediaset en RAI. Daar is pas verandering in gekomen met de komst van kabelzender Sky Italia, die volledig losstaat van Berlusconi. Daar kregen we plots wél creatieve vrijheid. Die hadden we nodig om een beeld op te hangen van die zotte jaren, zonder dat we het risico liepen om te soft of onrealistisch te zijn. Het Italiaanse tv-landschap is er vanaf 2011, nadat ook Gomorra werd uitgezonden, op vooruitgegaan. Vroeger werden er in Italië vooral biopics over heiligen, pausen of rechters gemaakt. Nu mag het allemaal wat scherper, controversiëler, uitdagender.’

'1993', House of Cards op z'n Italiaans: 'Dit is geen linkse anti-Berlusconiserie'

‘De grootste verrassing is dat 1992 naar de Berlinale is kunnen reizen’, volgens Accorsi. ‘En dat de reeks werd verkocht in meer dan honderd landen. De personages spreken een breed publiek aan, zelfs mensen die dat Italiaanse stukje geschiedenis niet kennen. Maar ook veel Italiaanse jongeren hebben ze gezien.’

1993 volgt die recente politieke geschiedenis van het land, maar doet dat aan de hand van het verhaal van zes fictieve personages die er direct of indirect bij betrokken zijn. Er is in de eerste plaats Leonardo Notte, maar ook een veteraan van de Golfoorlog die zich aansluit bij de nieuwe Lega Nord-partij en een bloedmooie dame die zich wel heel gewillig laat bespelen om carrière te maken als showbizzgirl. Op de achtergrond spelen bestaande figuren een bijrol. Met uitzondering van Berlusconi, die dit seizoen prominenter in beeld wordt gebracht door acteur Paolo Pierobon.

Voor de scenaristen is het soms dansen op een slappe koord. Juridische bijstand is geen overbodige luxe. ‘We hebben twee advocaten die het hele script doornemen’, zegt Sardo. ‘Soms is dat vervelend, maar het is natuurlijk goed dat ze ons raad kunnen geven. 1993 is een ingewikkelde serie. De fictieve elementen en het historische kader moeten naadloos in elkaar overgaan. Omdat we echte figuren opvoeren, onder wie mensen als Berlusconi die nog een machtspositie bekleden, is er altijd een risico aan verbonden.’

Niet anti-Berlusconi

Het onderwerp ligt dus gevoelig in Italië, ook vandaag nog. Nochtans is het geen linkse anti-Berlusconireeks, bezweert Stefano Sardo. ‘Nee, ook al heb ik nooit voor Berlusconi gestemd, als scenarist moet je je eigen ideologie laten varen. Zelfs het standpunt van mensen die je in het echte leven grondig haat, moet je durven in te nemen. En je moet die personages doorgronden en begrijpen. Zo zijn de strafste tv- personages ontstaan: een maffiabaas in The Sopranos, een methdealer in Breaking Bad, een seriemoordenaar in Dexter. Dat hebben we ook gedaan met de Italiaanse politiek. We hebben al onze persoonlijke meningen opzijgezet en het standpunt ingenomen van Berlusconi en de populistische Lega Nord, van de mannen die toen hebben gewonnen en het land twintig jaar lang geleid hebben.’

Volgens Stefano Accorsi zou een serie met Berlusconi als slechterik nergens op slaan: ‘Zo zwart-wit is het niet gebleken, toch? Wij Italianen zijn nooit gereserveerd als het over politiek of voetbal gaat, eerder gepassioneerd, en dan ontstaan er kennelijk altijd conflicten. Nog voor de reeks uitkwam, kregen we zowel vanuit linkse als rechtse hoek kritiek. Links zei: “Jullie gaan het verhaal van Berlusconi vertellen!” En rechts: “Jullie gaan Berlusconi bekritiseren omdat jullie links zijn!”‘

'1993', House of Cards op z'n Italiaans: 'Dit is geen linkse anti-Berlusconiserie'

Wat heeft twintig jaar Berlusconi met Italië gedaan? Is het land beter af, of moet er straks ook nog een 2017 gemaakt worden? ‘1992 was een jaar vol grote verwachtingen’, zegt Sardo. ‘We dachten dat het allemaal zou veranderen met de komst van de zogenaamde Tweede Republiek. Maar dan kwamen er mannen aan de macht die nóg erger waren dan hun voorgangers, mannen die nóg minder toegewijd waren aan het land. Italië heeft intussen de ene na de andere crisis doorgemaakt. We hebben een gigantische overheidsschuld en nog steeds slagen we er niet in om terug te keren naar onze vroegere levenskwaliteit. Dat is niet bepaald bemoedigend.’

Accorsi beaamt: ‘Berlusconi is geen goede staatsman, geen leider die het land op de juiste manier dient. Niet voor mij alleszins. Ik wil een eerste minister die twaalf uur per dag bezig is om het land te dienen, niet een man met een obsessie voor rondborstige vrouwen.’

1993

Vanaf 18/8 via Lumiereseries.com.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content