Van U2 tot Tom Waits: ze zongen en ze zopen in de Beursschouwburg

Beursschouwburg viert zij vijftig jaar rocken in de rand. Het Brusselse kunstencentrum bestaat op 5 februari 2015 vijftig jaar en viert dat met een groots feest én een stevig boek.

Op 5 februari 1965 heropent het Théâtre de la Bourse de deuren als de Beursschouwburg. Een volwaardige programmering is er nog niet maar de gedrevenheid om er een bruisend, avant-gardistisch Vlaams podium in het hart van de hoofdstad van te maken, is er wél.

FOCUS OP DE AVANT-GARDISTISCHE MARGE

De komende vijftig jaar groeit de Brusselse plek uit van een tweede plateau voor de Vlaamse kamertheaters tot een plek die jonge kunstenaars ruimte geeft om hun taal te ontwikkelen. Toptalenten als Jan Decorte, Josse De Pauw, Anne Teresa De Keersmaeker en zelfs het beginnende U2 hangen er niet alleen aan de toog tot het buiten weer licht wordt, maar bouwen er ook aan de stevige basis van hun intussen geroemd kunstenaarsschap.

Door explixiet voor de avant-garde en het opereren in de marge van de kunstensector te kiezen, heeft het huis in die vijftig jaren soms moeite om een groot publiek aan zich te binden. En als het publiek er is, dan is dat enige tijd met gevaar voor eigen leven want het gebouw is eind jaren negentig tot op de draad versleten en snakt naar een grondige verbouwing. Die verbouwingsplannen zorgen voor aardig wat deining binnen de organisatie én de politiek. Pas eind jaren negentig wordt de knoop doorgehakt en wint het Antwerpse B-architecten de uitgeschreven wedstrijd. Het resultaat wordt allerminst unaniem lovend onthaald. Pas de jongste tijd – onder het artistiek leiderschap van Tom Bonte – lijkt de organisatie erin te slagen de troeven van het eigenzinnige gebouw uit te spelen.

LIJVIG ÉN LEUK GESCHIEDENISBOEK

Het is ook Bonte die het lijvige boek Beursschouwboek. Over een cultuurrebel in Brussel opent. Het werk is een initiatief van Johan Wambacq die nu communicatiedirecteur van het Kaaitheater is maar jarenlang als communicatieman, programmator en zelfs een tijd als algemeen directeur mee aan het roer van de Berusschouwburg stond. Een organisatie als de Beursschouwburg kan zich geen saai overzichtsboek permitteren en dat is het ook niet geworden. Niettegenstaande het boek wél een revelerende, grondig gedocumenteerde kijk op de evolutie van het Brusselse cultuurwezen biedt. In ruim 270 pagina’s vertellen Wambacq, Geert Sels, Pieter ’t Jonck, Erwin Jans, Eric Min, Michael Bellon en An Vandermeulen het vijftig jaren overspannende verhaal van de plek. Ze doen dat met oog voor detail én voor anekdotiek. Dat hun essays doorspekt zijn met kleurige archiefbeelden én persoonlijke verhalen van kunstenaars die er kind aan huis waren (van Marc Didden tot Tom Waits), maakt dit tot een toegankelijk, leesbaar geschiedenisboek dat bulkt van de secuur gerangschikte en gecontextualiseerde informatie.

KRITISCHE KINDEREN AAN HUIS

Een van die kinderen aan huis is Frank Van der Linden. In zijn getuigenis formuleert hij onomwonden het pijnpunt én het werkpunt voor de toekomst van dit huis: ‘Ik hoop dat er in de Beursschouwburg weer wat gerockt, gedanst en niet-avant-gardistisch genoten kan worden. Ik vond de Beurs altijd al beter als CBGB’s dan als Knitting Factory. Op naar de toekomst!’ Een toekomst waar ‘de lat heel hoog ligt’, hoopt een ander ‘kind aan huis’: regisseur, artistiek leider van Toneelgroep Amsterdam Ivo van Hove. Hij getuigt hoe hij ‘er als twintiger Mauser/De Hamletmachine (Heiner Müller) in een regie van Jan Decorte zag. Een voorstelling waarvan ik niets begreep, maar die me totaal aangreep. Ik herinner me de première van Fase van Anne Teresa De Keersmaeker op muziek van Steve Reich. Twee ontdekkingen! Ik herinner me het zachte poppentheater van Jozef van den Berg. In de Beursschouwburg moest je spelen als je iets wilde betekenen in het theater. ‘De nieuwe esthetiek’ werd er geboren. De Vlaamse Golf is er ontstaan. Een plek van grote historische waarde voor een hele generatie theatermakers. Wie er niet stond, moest zich beraden over zijn positie en belang. Dat was de artistieke kracht en macht van de Beurs in de jaren 1980. Zo’n plek missen we vandaag.’

Bonte weet wat hem te doen staat, na het feesten: zijn huis de komende vijftig jaar nog duidelijker en overtuigender laten rocken in die broeierige rand van het kunstenlandschap waar het jonge, beloftevolle en wereld verbeterende volk zich ophoudt.

Smaakmaker:

Els van Steenberghe

Meer info: www.beursschouwburg.be en www.lannoo.be