Theater: Zou Gavrilo Princip vandaag een Syriëstrijder zijn?

De Warme Winkel brengt in Gavrilo Princip het begin van de Eerste Wereldoorlog op een ‘holderdeboldermanier’ met pakkende apotheose.

The Play = Gavrilo Princip

Gezelschap = De Warme Winkel

In een zin = Gavrilo Princip is een ode aan het spel, een waarschuwing voor oorlog en een explosie van verrassingen.

Hoogtepunt = Ineens beseffen de gezaghebbers dat er een moord op hen beraamd wordt. De sirenes loeien, de biljarttafel groeit, … Niemand ziet of hoort nog echt wat er gebeurt. Eventjes voelt het – ook voor het publiek – als oorlog.

Score = * * * *

Quote = ‘De geschiedenis is zo donker als de nacht en moet belicht worden met lampen’

De vraag die theatergezelschappen zich 100 jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stellen, is niet of ze een stuk over die oorlog zullen maken maar hoe ze dat zullen doen. In de aanloop naar hun WOI-herdenkingsstuk liepen de kornuiten van De Warme Winkel de deuren plat van zowat alle zielen die zich al schrijvend, speechend, film- of theater makend eveneens inhielden met de herdenking. Het resultaat is een middels luisterspel- en mimetechnieken live gemaakte film op de scène. Oftewel: een voorstelling van het grandioos guitige, geflipte maar ook scherp maatschappijkritische soort waarin De Warme Winkel zich nu al enkele jaren zorgvuldig en met succes specialiseert.

Het decor oogt bij aanvang nochtans verontrustend sober. Slechts drie wankele teksthoudertjes staan op de scène en lijken de voorbode van een sober tekststuk waarin het leven en (vooral) lijden van Gavrilo Princip uit de doeken zal worden gedaan. En dit twee uur lang. De verveling loert om de hoek… Gelukkig doet De Warme Winkel niets liever dan het publiek bij de neus nemen. Ook nu. Tijdens de eerste minuten wordt nagespeeld hoe op 28 juni 1914 de Bosnische Serviër Gavrilo Princip met vijf vrienden in Sarajevo een aanslag pleegde op de aartshertog Franz Ferdinand (de troonopvolger van het Habsburgse rijk) en hiermee het vuur aan de lont van de Eerste Wereldoorlog stak.

Intussen ontploft er zowat een decoratelier op de scène. De acteurs en technici rollen, klikken, vouwen en draaien allerlei wanden en meubels tot een soort ministad op de scène. Er wordt nog een oude lantaarnpaal op het voorplan gesleurd (mét ouderwets gloeilampje) en het spelen/creëren van de film over het leven van Gavrilo Princip kan beginnen. Op een groot wit doek dat boven de speelvloer hangt, worden de scènes geprojecteerd die live met een steadicam gemaakt worden ergens in het decor. Soms zie je hoe de scène gemaakt wordt, soms gebeurt het in een verborgen hoekje.

Je krijgt een heldere inkijk in het leven van een verbeten en strijdvaardige jongeman maar je proeft je ook het spelplezier waarmee de acteurs scènes op het platteland, in de stad of in het koninklijk paleis ensceneren. Hun inventief gestoei met perspectieven en attributen toont overigens hoe de camera onze blik op de (oorlogs)realiteit onvermijdelijk vervormt. Alle acteurs lopen er als een soort sjofele broertjes van Charlie Chaplin bij: in zwarte pakken en zwart-wit geschminkte gezichten. Elk van hen én elk van ons kan (een) Gavrilo zijn.

Aan dit knap geconstrueerde, niet van kolderhumor noch ontroering gespeende portret van Gavrilo Princip wordt in de gauwte nog een actueel staartje gebreid. Beetje te plots, maar goed. Moraal van het verhaal: ook vandaag zouden jonge, explosieve idealisten een wereldoorlog kunnen ontketenen. Dat de acteurs een echt interview met Syriëstrijders lippen, verlegt de focus deels van de inhoud naar het spel. Al blijft de boodschap duidelijk: oorlog is enkel een spel op de planken maar niet buiten het theater. Dat lijken velen pas te beseffen als het te laat is.

Smaakmaker

Els Van Steenberghe

Meer info: www.dewarmewinkel.nl