Opera: Gevoelloze ‘La Juive’ van Opera Vlaanderen

La JUIVE © Annemie Augustijns
Guido Lauwaert
Guido Lauwaert Opiniemaker

Opera Vlaanderens La Juive is aardig, aangenaam, zonder nazindering. Daarvoor is de opera te weinig aangepast aan de huidige trend. Teert de enscenering op routine en getuigt de samenwerking van de artistieke staf van te weinig lef, verbeelding en uitdaging.

Het verdient applaus een zo goed als vergeten opera op te vissen. Als de productie echter vlak en gevoelloos is, mag geen staande ovatie verwacht worden. Dat de helft van de zaal dat bij de première wel deed, is eerder aan persoonlijke belangen te wijten. En aan een premièrepubliek meet men de kwaliteit zelden.

Een tweede reden dat La Juive geen hoge ogen gooit ligt aan de componist. Fromental Halévy was een leraar harmonie, compositie en contrapunt. Daar was hij ongetwijfeld beter in. Veel van zijn leerlingen waardeerden hem, onder meer Gounod en Bizet. Maar de leerlingen waren beter om uit de lessen scheppingen te creëren dan de meester. Als over Halévy tijdens en na zijn leven gesproken werd en wordt is dat hij ‘zeer gewaardeerd werd’. Dat komt ervan als je braaf bent zonder koppigheid. Toegevingen doet. Zoals in La Juive. Onder het componeren hield hij rekening met de wensen van de tenor Nourrit, die eigenhandig het libretto aanpaste naar de klinkers die hem het best lagen.

Jodenhaat

Het libretto dat Scribe voor deze opera in vijf bedrijven schreef heeft niet veel om het lijf. Twee was voldoende geweest, al kon het ook in één. Het hoofdpersonage Rachel wordt als kind Christelijk opgevoed, maar uit een brand gered door de Jood Eléazar. Hij voedt haar op naar de gewoonten van de Joodse cultuur zonder over haar afkomst te reppen. Wanneer het meisje verliefd wordt op een Joodse kunstenaar die een extreme christen blijkt te zijn, heb je de poppen aan het dansen.

Om dat te begrijpen is een tijdsbeeld nodig. Antisemitisme is geen Duitse uitvinding maar een Franse, althans de Europese kant ervan. De zaak Alfred Dreyfus, zich afspelend tussen 1894 en 1906, is daar het mooiste voorbeeld van en vormt tevens het hoogtepunt van de Franse Jodenhaat. Elk hoogtepunt kent een aanloop, zoals elk gevolg een oorzaak heeft. Joden werden in de 19de eeuw eerder geweerd dan geëerd. La Juive stamt uit 1835. Het leidt geen twijfel dat Halévy met zijn opera gepoogd heeft beide culturen te verzoenen, maar ook zocht naar de volksgunst. Waar hij met La Juive meesterlijk in is geslaagd.

Spektakel

Een ander aspect van het succes van deze opera is de Grand opéra, in de 17de eeuw ontstaan en zijn grote bloei bereikt in de 19de eeuw, in het bijzonder bij de Parijse bourgeoisie, verslingerd aan parade en façade. Als eerste van dit genre opera geldt La muette de Portici uit 1828, bij alle goede en slechte Belgen maar al te goed bekend. Opvallend is dat ook voor deze opera het libretto geschreven werd door Eugène Scribe. Een zwak punt van het genre is de vele recitatieve scènes en de massale koorgezangen. Dat is voor La Juive ook het geval, wat spectaculair is. Jammer genoeg verliest het verhaal erdoor aan kracht.

Om de boel meer dan spektakel te geven is daar in de huidige kunstminnende samenleving een sterk artistiek team voor nodig. En dat is helaas niet het geval in de nieuwe productie van de Vlaamse Opera. De regie van Peter Konwitschny lijkt op het scenario van een copiloot die een goeie bergwand zoekt om te landen. Het decor en de kostuums van Johannes Leiacker missen verbeelding en de belichting van Manfred Voss ruikt naar de cursus van het tweede jaar Dramatische Enscenering, hoofdstuk V t/m VII. De dirigent van dienst bij de première, voor sommige voorstellingen springt een collega in, was ThomᨠNetopil. Hij zweept de muzikanten op, uit de orkestbak rijst een rijk klankspel op, slechts uitzonderlijk krijgt het een harmonieuze stem.

Schoolproject

Over het koor, zijnde het volk, geen kwaad woord. Het zingt én acteert uitstekend. Een weelde voor oog en oor. Enkel het gelach lijkt teveel op de opwaartse of neerwaartse, korte of lange Ha-ha-ha!, vastgeroest in het gechargeerd volkstheater. Maar ja, als de volle noten het vragen moet niet Barbertje hangen.

Asmik Grigorian als het hoofdpersonage Rachel steelt de show. Wat een vuur, een élégance! Een spits gezichtje, als een vos die een streek met je uithaalt. De meeste libretto’s hinken en strompelen erop los. Zij weet elke kreukel en put te omzeilen. Bij haar is La Juive geen schoolproject, zoals dat wel het geval is bij de meeste andere solisten, met als voorste boottrekker haar geliefde Léopold, die een knipperlichtrelatie onderhoudt met La Princesse Eudoxie.

La Juive is aardig, aangenaam, zonder nazindering. Daarvoor is de opera te weinig aangepast aan de huidige trend. Teert de enscenering op routine en getuigt de samenwerking van de artistieke staf van te weinig lef, verbeelding en uitdaging. De helft van de koorleden een scène lang de zaal ingooien en tussen de rijen rommelig laten lopen, is een vondst waar zelfs regisserende schoolmeesters zich niet meer aan durven te wagen, tenzij debuterende.

Guido Lauwaert

LA JUIVE – Fromental Halévy – Opera Vlaanderen – www.operaballet.be

Smaamaker:

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

La Juive – teaser from Opera Vlaanderen on Vimeo.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content