Stand-upcomedian: een mannenjob? ‘Binnen de comedy blijf je als vrouw een beetje allochtoon’

© iStock

Het is misschien wel dé mannenstiel der mannenstielen: stand-upcomedy. Hoe komt het toch dat er zo weinig Vlaamse vrouwen de weg naar het podium vinden? ‘Hoe meer verschillende mensen naar comedy gaan kijken, hoe meer verschillende smaken er gecaterd zullen worden’, zegt improvisatie-actrice Katrijn Van Bouwel. ‘Het publiek moet ook wel de kans krijgen om je in een zaal te zien’, reageert comédienne Veerle Malschaert.

Vrouwen zijn niet grappig. Dat is niet de mening van ondergetekende, maar wel het clichébeeld dat vrouwen hardnekkig blijft achtervolgen. De Amerikaanse comédienne Tina Fey kaartte in een recent interview nog aan dat ze vaak met het cliché geconfronteerd wordt. ‘Elke interviewer vraagt steeds: ‘Is het geen fantastische tijd voor vrouwen in comedy?’ Mensen willen echt dat we openlijk dankbaar zijn. Dan antwoord ik dat het een verschrikkelijke tijd is. De boys krijgen nog steeds meer geld voor een hoop rommel, terwijl de ladies geweldig werk leveren voor minder.’

Dat het ook in Vlaanderen niet even makkelijk is als comédienne, weet Veerle Malschaert: ‘Toen ik negen jaar geleden begon, was ik één van de enige vrouwelijke stand-upcomedians. Komt dat nu door een gebrek aan lef? Durf? Ik denk net dat vrouwen heel veel lef en durf hebben, maar misschien niet om daar alleen te gaan staan. We hebben misschien minder last van haantjesgedrag?’

Humor is geen unieke mannelijke eigenschap, hoewel dat soms wel zo lijkt of gezegd wordt.

Domme naïeve meisjes

‘Het wordt ook niet aangemoedigd, verre van zelfs’, zucht Malschaert. ‘Ik heb vrouw zijn nooit als voordeel gezien binnen de comedy. Ik wil daar niet zielig over doen, maar het is wel echt de waarheid.’

Toen Malschaert debuteerde als comédienne, voelde ze dat ze zich extra hard moest bewijzen tussen haar mannelijke collega’s. ‘Bij het publiek was er altijd eerst wat argwaan, maar die was snel over eens ik begon te spelen. Vooral in de maatschappij is verandering nodig: vrouwen worden als grappig aanvaard als we het domme, naïeve meisje spelen dat zich dienend opstelt.’

‘Het is belangrijk om jezelf als vrouw niet in die positie te plaatsen, ook al ervaar je heel veel seksisme’, zegt Malschaert. ‘En dan heb ik het over de verschillende mannenbastions die vaak nog de programmatie en inhoud bepalen, in zowel theaters, op tv als op de radio. Het kan alleen maar rijker en leuker worden als daar wat meer vrouwelijkheid inkomt.’

Eén vrouw op zeven mannen

Improvisatie-actrice Katrijn Van Bouwel waagde zich eerder ook al aan comedy, maar benadrukt dat ze niet goed weet waaraan het net ligt dat minder vrouwen zich op het podium wagen. ‘Ik ben er zeker van dat humor geen unieke mannelijke eigenschap is, zoals dat soms wel lijkt of gezegd wordt’, vertelt ze. ‘Ik zie bijvoorbeeld op Twitter dat vrouwen even grappig kunnen zijn als mannen, soms zelfs grappiger en soms minder grappig.’

‘Ik weet niet of er een coherent antwoord op deze vraag te vinden is’, stelt Van Bouwel. ‘Je merkt het gewoon duidelijk als je kijkt naar Facebookpagina’s voor beginnende stand-uppers: daar is een verhouding van ongeveer één vrouw op zeven mannen. Je kan daar nu allerlei theorieën over beginnen spuien, maar ik weet niet of die wel waar zijn.’

Veerle Malschaert: 'Ik zit echt in een machocultuur, de piemelclub der piemelclubs.'
Veerle Malschaert: ‘Ik zit echt in een machocultuur, de piemelclub der piemelclubs.’

Volgens Veerle Malschaert liggen de clichés die blijven bestaan rond mannen en vrouwen aan de basis van het probleem. ‘Vrouwen zitten nog vaak vast in dat beeld dat ze mooi, lief en zorgzaam moeten zijn. De machtspositie van mannen wordt dan weer bepaald door hoe grappig of slim ze zijn. Zij hebben dus meer redenen om grappig te moeten zijn, zeker?’ Hoewel ze dergelijk seksisme ongelooflijk gedateerd vindt, merkt ze op dat het wel het heersende beeld is. ‘Spijtig genoeg lopen we nog heel hard achter. Iedereen moet voor mijn part een teelbal en een eierstok hebben.’

‘Het is gewoon humor, en of dat nu door een man of een vrouw gebracht wordt zou toch niet mogen uitmaken? Je hoort heel vaak dat dat dan ‘vrouwenhumor’ is, maar je hoort toch nooit iets als ‘mannenhumor’? Nee, dat is gewoon humor’, zegt Malschaert overtuigd.

Kip curry

‘Het probleem is dat er één beeld is van de stand-upcomedian’, verklaart Katrijn Van Bouwel: ‘een jonge vlotte kerel die in een jeans en een hoodie op het podium staat. En iedereen die daar niet aan voldoet, gaat zich harder moeten bewijzen. Zijn het nu vrouwen, gehandicapten, dikke mensen, oude mannen of stotterende mannen: ik denk dat dit geldt voor iedereen die buiten dat plaatje valt.’

Iedereen moet voor mijn part een teelbal en een eierstok hebben.

‘Maar het is niet omdat je favoriete broodje een smos met kaas en hesp is, dat een broodje kip curry ook niet eens kan smaken’, lacht de improvisatie-actrice.

Veerle Malschaert: ‘Binnen de comedy blijf je als vrouw een beetje allochtoon. Van het publiek heb ik amper last gehad, het is eerder dat maatschappelijk denken. Humor blijft mannenzaak, en als vrouw heb je daar een ondergeschikte rol in. Je moet je dubbel bewijzen. Ik kan mij heel goed inbeelden hoe een allochtoon zich moet voelen.’

Complot

In een complot van de sector gelooft Katrijn Van Bouwel niet. ‘Ik heb jarenlang achter de schermen gewerkt en daar klonk vaak de vraag dat ze nog grappige vrouwen nodig hadden. Daarbij keerde echter steeds hetzelfde probleem terug: de vrouwen die wel grappig waren, waren niet bekend genoeg en werden niet gekozen. Met als gevolg dat ze dus ook niet bekender konden worden.’

Katrijn Van Bouwel: 'Het is niet omdat je favoriete broodje een smos met kaas en hesp is, dat een broodje kip curry ook niet eens kan smaken.'
Katrijn Van Bouwel: ‘Het is niet omdat je favoriete broodje een smos met kaas en hesp is, dat een broodje kip curry ook niet eens kan smaken.’© Vier

‘Het is heel dubbel: enerzijds willen boekers graag een vrouw op het podium, omdat gelijkheid vanuit het vak ook wel heel erg wordt nagestreefd’, gaat Van Bouwel verder. ‘Anderzijds moet je je als vrouw misschien harder bewijzen? Alhoewel, ik vind dat er eigenlijk even hard gelachen wordt met mij als met mannen tijdens een improvisatievoorstelling. Het leuke is dat je als vrouw met sommige dingen zelfs makkelijker wegkomt.’

‘Daarin verschilt comedy misschien toch van improvisatie’, nuanceert Malschaert. ‘Ik zit echt in een machocultuur, de piemelclub der piemelclubs.’

Catering

Waar ligt de oplossing dan? Voor Katrijn Van Bouwel ligt de sleutel tot een meer divers comedylandschap bij het publiek: ‘Hoe meer verschillende mensen naar comedy gaan kijken, hoe meer verschillende smaken er gecaterd zullen worden. Als je meer wil zien dan het stereotype, zal je dat ook duidelijk moeten maken door te gaan kijken.’

‘Het publiek moet ook wel de kans krijgen om je in een zaal te zien’, reageert Malschaert, ‘en daarvoor moeten ze je ook wel eerst boeken. Het publiek is daar meer klaar voor dan de sector. Ik vind dat er nog heel veel werk is binnen het circuit zelf en binnen de maatschappij.’

Ook al kan je de bekende vrouwelijke stand-upcomedians nog steeds bijna op één hand tellen, merkt Malschaert dat toch steeds meer vrouwen zich aan comedy beginnen wagen. ‘Ik denk dat er meer en meer vrouwen aan comedy beginnen omdat ze zien dat andere vrouwen zich ook grappig durven opstellen.’ Daarin treedt Van Bouwel haar bij: ‘Het is heel aanstekelijk om grappen te maken als je anderen dat ook ziet doen.’

‘Het wordt hoog tijd dat we over ons geslacht geraken’, concludeert Malschaert. ‘Leve de lach van de mensheid, met of zonder piemel.’

Jorik Leemans

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content