Theater wordt een familiezaak in Sachli Gholamalizads ‘(Not) my paradise’

Nadat Sachli Gholamalizad in A reason to talk haar moeder aan een pittig vraaggesprek onderwierp, trekt ze in (Not) my paradise terug naar haar vaderland, Iran, waar ze een familievete tracht op te lossen.

‘Salaam!‘ Aldus de dame tegen de andere dame. Die laatste danste enkele minuten eerder nog op de scène met Sachli Gholamalizad en sloot zo(Not) my paradise af. Wat verderop in de zaal herkennen we ook een van de ooms van Gholamalizad die uitvoerig geportretteerd werd tijdens de voorstelling. Het voelt vreemd. Als theater een familiezaak wordt, dan ontstaat er na de voorstelling altijd een kleine familiereünie waarbij je je als toeschouwer een voyeur voelt.

Dat is ook exact het gevoel dat je af en toe besluipt wanneer je naar (Not) my paradise kijkt. Op de scène zijn met transparante doeken drie kamertjes gebouwd. Aan de ene zijde een dressing waarin Gholamalizad zich opmaakt, in het midden een klein ’theatertje’ en aan de andere zijde een kamer waar een matras, opgemaakt met zijdeachtige lakens, ligt. Die kamertjes zijn de abstracte verbeelding van de nachtclub die jaren geleden door Gholamalizads grootouders werd uitgebaat in Anzali, een kuststadje in Iran. Dit voorjaar trok Gholamalizad terug naar die plek om er een familievete over de verdeling van grootvaders grond uit te klaren. Met een eenvoudige camera filmt ze de tot ruïne – of ‘groot uitgevallen strandhok’ – vervallen nachtclub. Vervolgens trekt ze naar enkele ooms, een tante en haar grootmoeder om uit te zoeken hoe de vork in de steel zit.

De filmbeelden worden geprojecteerd op de transparante doeken. Gholamalizad kijk toe vanuit een van de kamertjes. Ze maakt zich op, danst of ligt op bed. Ze is net een schim. Een schim van een vroegere flamboyante nachtclubdanseres, misschien.

Je zit erbij en kijkt soms ongemakkelijk naar de verhitte discussies tussen Gholamalizad en haar familieleden. Vooral de discussie met haar ooms is haast pijnlijk. Gaandeweg gebruikt Gholamalizad het onderwerp om haar familieleden tot archetypes te maken van een tijdsbestek. Dat lukt vooral bij de stillere oom en bij haar grootmoeder. De levenswijsheden van die pronte dame tillen de voorstelling meteen naar een minder navelstaarderig niveau. En zo toont Gholamalizad meteen wie de wijsheid in pacht heeft en wie Iran – en bij uitbreiding de wereld – uit de malaise kan helpen: de vrouwen.

Kleindochter Gholamalizad opent de voorstelling met een beschouwende monoloog maar ze houdt zich voorts te zeer, letterlijk en figuurlijk, op de achtergrond. Ze laat het familieverhaal een verhaal van, over en voor de familie zijn. Het is een intrigerend familieportret dat exemplarisch is voor de botsing tussen Oost en West én dat een eerbetoon aan de kracht van vrouwen is. Maar, Gholamalizad is echter net iets te terughoudend om dat universele verhaal ook te onderstrepen. Het is op de achtergrond aanwezig – in de beelden van de zee waarin mensen baden, bijvoorbeeld – maar weinig meer dan dat.

Smaakmaker:

Els Van Steenberghe