Theater: Potvisch, Alibi Collectief

Pat Van Hemelrijck bevaart de zeeën met een ‘Potvisch’. Het is een rommelige maar fantasievolle vaart.

In bed liggen met een acteur op jouw borst en zijn fluisterende mond tegen jouw oor (Het sprookjesbordeel, Toneelhuis, 2002). Door zijdezachte gangen kruipen om de neergekriebelde zielenroerselen van kinderen te lezen (Doolhoofd, KOPERGIETERY, 2004). Of in een rolstoel over een parcours vol zoenen, geheimen en verhalen geracet worden (The Smile Off Your Face, Ontroerend Goed, 2004). U kunt het zo gek niet bedenken of we maakten het mee in het theater.

Wat denkt u van de volgende belevenis: in een snikhete potvis kruipen om een fictieve wereldreis van 45 minuten mee te maken terwijl het zweet de toeschouwers letterlijk van het lijf gutst? Deze ervaring kunt u ook zelf nog beleven. Potvisch ( * * 1/2) is de nieuwste creatie van de Brusselse bricoleur / figurentheatermaker Pat Van Hemelrijck.

Leve de objecten!

Samen met theatermakers Josse De Pauw en Dirk Pauwels richtte hij in 1977 het theatercollectief Radeis op. De drie brachten absurd en cabaretachtig theater en maakten ook een reeks grappige filmpjes die bewaard worden (lees: stof liggen te vergaren) in het VRT-Beeldarchief. In 1984 hield het collectief op te bestaan.

Sindsdien trekt Van Hemelrijck op zijn eentje door de theatersector. Hij werkte enkele jaren samen met het Nederlandse muziektheater Orkater. En in 1991 richtte hij het Alibi Collectief op.

Het Alibi Collectief staat voor artistieke experimenten van divers pluimage en met alle mogelijke materialen: van een tweedehands stofzuiger tot filmprojecties en videomonitoren, teksten, muziek en uiteraard het menselijk lichaam. Deze veelzijdigheid maakt het moeilijk het theater van dit gezelschap te typeren; namen als figurentheater, objectentheater, beeldend theater vertellen telkens slechts een deel van het verhaal. De producties van het Alibi Collectief worden soms geduid als ‘familietheater’ en dat is het ook: via humor en verbeeldingskracht, worden zowel jonge kinderen als ouderen aangesproken.

Legendarische voorstellingen zijn Manicuur (2001, in coproductie met Muziektheater Transparant) waarin hij, samen met pianist Jan Goovaerts, een duo pianohanden een eigen leven liet leiden. En de tweede samenwerking met Muziektheater Transparant leidde in 2005 tot het vernuftige Ding waarin het publiek op een kakofonisch orkest werd getrakteerd en nadien de bizarre objectencarrousel van naderbij kon onderzoeken. Tot groot jolijt van de jongste toeschouwers.

De sterke van Pat Van Hemelrijck – zijn grenzeloze verbeelding en chaotische fantasiewereld – is echter ook zijn zwakte. De afgelopen jaren wist Van Hemelrijck de Vlaamse overheid niet meer van zijn artistieke meerwaarde te overtuigen en werd hij van een structurele erkenning terugverwezen naar de projectenpot. Desondanks blijft deze kunstenaar zich handhaven als figuren-, straat- en circustheatermaker.

Ongrijpbare Potvisch

Deze drie disciplines zijn present in de nieuwste creatie Potvisch. Hierin maakt het publiek, ‘onder begeleiding van beeldenmaker en dompteur van weerbarstige materialen Patakaloef (Pat Van Hemelrijck)’ een reis naar het einde van de wereld, ‘waar nog ruimte rest voor verbeelding’.

De creatie bestaat uit twee luiken: een expositie en de eigenlijke theatervoorstelling. De expositie in het ruim van een vrachtschip laat de toeschouwer proeven van de ongebreidelde én romantische fantasie van Pat Van Hemelrijck. Voortbordurend op de thema’s zee, fantasie en muziek (die hij met elkaar én met vrijheid associeert) knutselde hij originele en grappige kunstwerken in elkaar. Zoals een vogel met laarsjes of een ukelele met zeilmast en zeil.

De voorstelling zelf speelt zich af in een houten replica van een gestrande potvis. De 33 toeschouwers zitten in twee rijen langs een met rieten matten beklede ‘buikwand’. Elke toeschouwer kan een rubberen slang waaraan een halve tennisbal is gemonteerd, vastgrijpen. Uit de tennisbal komt de vertellende en zingende stem van Pat Van Hemelrijck, ook wel ‘Patakloef’ geheten. Hij neemt zijn publiek mee op een te chaotische en rommelig georganiseerde wereldreis. Ondanks dit dramaturgische rommeltje weet hij het publiek wel te verrassen met – zijn sterkte – guitige decorvondsten en innemende filmpjes van pinguïnpoppetjes die met hun caravan op wereldreis vertrekken.

Het zijn dergelijke fantasievolle, grappige (beeld)associaties die voor de overtuigendste voorstellingsmomenten zorgen. En de mondharmonicaspelende Van Hemelrijck bezorgde ons zowaar eventjes een deinend vakantiegevoel.

Mocht Van Hemelrijck met evenveel nauwkeurigheid aan de structuur en de teksten van zijn voorstellingen werken als de zorgvuldigheid waarmee hij zijn beelden in elkaar knutselt, dan zou Alibi Collectief een (artistieke) groeischeut krijgen waar menig potvis jaloers op zou zijn…

Els Van Steenberghe

Potvisch, Alibi Collectief. Gezien op 4 juni 2010. Meer info: www.albicolllectief.be