Els Van Steenberghe

Theater ~ Operatie Twijfel ( * * * )

Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

Philoktetes van KVS proest, schreeuwt en racet in een turborolstoel over de scène.

AAARRRGGH!

Wees gerust, wij worden niet aangevallen door een wild beest. De brul is afkomstig van Philoktetes. Of beter: van acteur Nico Sturm die Philoktetes vertolkt. Badend in cognac, worstelend met (Homerische) woorden en rondtollend in zijn turborolstoel geeft hij glansrijk gestalte aan een van de meest intrigerende klassieke helden.

Jammer genoeg kan het etiket ‘glansrijk’ niet op de gehele voorstelling gekleefd worden. Daarvoor is de regie van KVS regisseur Raven Ruëll nog te onrijp.

Van voetballer tot theatermaker

Ooit speelde Ruëll vooral en graag met de voetbal. Naarmate hij opgroeide, werd het spelen met de bal vervangen door het spelen met woorden. En later kwamen daar lijven bij. Acteurslijven.

De jonge regisseur Ruëll werd in 2002 de hemel in geprezen voor zijn pure enscenering van Peter Pohls jeugdroman Jan, mijn vriend. Deze monoloog voor iedereen vanaf 10 jaar werd even sober als majestueus gespeeld door Bruno Vanden Broecke. Met niets meer dan een stoel en een krakkemikkig fietsje vertelde Vanden Broecke het innemende verhaal over de vriendschap tussen twee jongens.

Met deze voorstelling toonde Ruëll zich een uitermate empathisch regisseur die de kracht van zijn regietaal put uit een nauwe samenwerking met zijn acteurs (waarmee hij vaak ook samen op de scène staat). Al dollend, grappend, lezend, (her)schrijvend en schrappend komt hij niet zelden tot theaterparels die een filosofische beschouwing in zich dragen.

Het begin van zijn regisseurscarrière werd gekenmerkt door het ensceneren van zelfgeschreven teksten. Dat waren poëtische en ingetogen verhalen over twijfelende jongens op zoek naar geluk en houvast. De laatste jaren profileert Ruëll zich, als artistiek lid van het KVS gezelschap, meer en meer als een (succesvol) regisseur van repertoirestukken zoals het wervelende De Kersentuin (naar Anton Tsjechov , in 2006) of het bloedmooie In de eenzaamheid van de katoenvelden (naar Bernard-Marie Koltès, in 2007).

Zijn acteurs staan (of zitten) vaak kwetsbaar en eenvoudig op de scène, te midden een ‘decor’ dat uitblinkt in soberheid. Alle (scenografische) aandacht gaat naar de virtuoze omgang van de acteur met de woorden. Met elk woord ontbloot het personage iets van zijn ziel en zijn existentie. Het lijf volgt die woorden en voegt daar met een knipoog, een lach, een gewrongen arm, in elkaar gestrengelde vingers, … subtiel een meerwaarde aan toe.

Ruëll creëert bij voorkeur theater met kameraden. Bruno Vanden Broecke (lid van het theatercollectief SKaGeN) is zo een compagnon de route. En ook acteur Nico Sturm (die tot de vaste artistieke kern van het theatergezelschap de Koe behoort) is een (theater)maatje. Met hen maakte hij een poos geleden het heerlijke Pakman (bij Theater Artemis in 2005), aangevuld met scenograaf Michiel Van Cauwelaert, ook al een kunstenaar met wie Ruëll geregeld het repetitielokaal en de planken deelt.

Gelijkgevecht

Voor Philoktetes werd het geoliede driemanschap Ruëll/Sturm/Vanden Broecke aangevuld met acteur Dirk van Dijck die de rol van de stuurse en machtige Odysseus voor zijn rekening neemt. Van Dijck marcheert rond in een uniform dat hem de nodige allure en (wat houterige) afstandelijkheid geeft. Hij loopt ook de randen van de kale, cirkelvormige speelruimte plat (een ingenieus ontwerp van scenograaf Leo De Nijs). Het publiek kijkt zo de arena in waar Philoktetes zijn strijd beslecht.

Wat is er aan de hand? Philoktetes vegeteert op het eiland Lemnos waar hij jaren geleden door Odysseus gedropt is omdat de wonde aan zijn voet (veroorzaakt door een slangenbeet) zo hard ettert en stinkt dat Philoktetes een last aan boord was. Met het droppen van deze geniale boogschutter, dropt Odysseus ook zijn kansen om de oorlog tegen Troje te winnen…

Dus stuurt hij jaren later de halfzachte en hypocriete Neoptolemos (een soms wat onvast spelende Vanden Broecke) naar het eiland. Deze moet Philoktetes overhalen om terug aan boord te klauteren.

Eerder dan het mythologische verhaal te vertellen, toont de voorstelling de evolutie en ontwikkeling van Philoktetes’ attitude. De spanning moet dus vooral komen van het onderlinge spel. En dat is niet altijd even spannend.

De confrontaties tussen de weifelende Neoptolemos en de oprechte Philoktetes groeien uit tot vonkende botsingen tussen moed en lafheid, hoop en wanhoop, eerlijkheid en opportunisme. Een van de sterkste beelden is een halfstruikelende, halfrennende Neoptolemos die van Philoktetes naar Odysseus strompelt en terug. In de hoop de twee ego’s tot een overeenkomst te verzoenen.

Desondanks mist de voorstelling trefzekerheid. Wat wilden de makers vertellen? De machtige onmacht van de gewonde en verbannen Philoktetes aantonen? Bewijzen dat de macht een subtiel spel tussen (ogenschijnlijke) zwakte, sterkte en sluwheid is? Tonen hoe een uniform soms de slapheid of lafheid van een individu verbergt? De ‘missie’ van de makers spreekt vooralsnog te weinig uit het spel.

Kortom, Philoktetes is een intrigerende voorstelling over de kracht van de (politieke) sluwheid. De ideologische tegenstellingen tussen de personages leiden echter nog niet tot gebalde, scherp geregisseerde spelkracht tussen de acteurs.

Els Van Steenberghe

Philoktetes, KVS. Gezien op 25 maart 2010. Meer info: www.kvs.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content