Theater: Monde.com (Facebook), Mokhallad Rasem

Het theaterdebuut van Facebook is een lawaaierige maar visueel knappe creatie, geregisseerd door Mokhallad Rasem.

‘Zit gij op Facebook?’, het schabouwelijke zinnetje is uitgegroeid tot een klassieker. Het theaterdebuut van de populaire site kon niet uitblijven. Mokhallad Rasem gaat met die eer lopen. Zijn Monde.com (Facebook) ( * * * ) toont het woelige levensverhaal van zes mensen. En hun verlangen naar een ander leven. Het stuk bezit prachtige beelden, pittige statements maar een te onsamenhangende structuur.

Engagement als katalysator

Rasem (°1981) werd geboren en groeide op in Bagdad. Hij studeerde er regie aan het conservatorium en aan de Academie voor Schone Kunsten. En hij was er verbonden aan het Nationale Toneel.

Van 2001 tot 2005 maakte hij deel uit van het gezelschap Fadaa El Timrien El Moustemer (Continuous Training Space Workshop) in Bagdad. Met de voorstelling Sorry, Sir, I didn’t mean it won de groep in 2004 de prijs voor de beste voorstelling op het International Experimental Theatre Festival in Cairo. In 2005 trok het gezelschap op tournee door Duitsland, op uitnodiging van Roberto Ciulli (Theater an der Ruhr, Mülheim). Omdat de situatie in Irak toen uiterst gevaarlijk was, besloot Rasem om in Europa te blijven. Uiteindelijk belandde hij in België, waar hij onderdak vond (en krijgt) in het Antwerpse kunstencentrum Monty. Maar zijn echte vaderland, zo luidt het, is en blijft het theater.

Zijn werkt wordt gekenmerkt door een sterk engagement én een vinnige avant-gardistische toets. Die mix maakte dat zijn creatie Irakese Geesten vorig jaar de TAZ Jong Theaterprijs won. De prijs bestaat uit middelen en ruimte om een nieuw stuk te maken. Dat stuk beleefde onlangs zijn première tijdens het Kunstenfestivaldesarts. Monde.com (Facebook) is het resultaat van jarenlang denk- en creatiewerk.

Deze creatie heeft een bijzondere voorgeschiedenis: in twee vorige projecten vertrok ik van dezelfde uitgangspunten. Eind 2009 nodigde Monty me uit om een voorstelling van zo’n half uur te maken in het kader van HIT THE STAGE, een format voor ‘work in progress’. (…) Ik noemde het project BagdadBelgië.com en werkte met zestien amateurperformers. (…) “Het toonmoment werd goed onthaald, en ik kreeg de kans om het verder uit te werken. Zo groeide BagdadMonde.com, dat ik maakte met acteurs Ahmed Khaled, Jessa Wildemeersch en Sarah Eisa. Dat stuk was in juni 2010 te gast op het SIWA festival in Peter Brooks theater Les Bouffes du Nord in Parijs. Monde.com (Facebook) maak ik met dezelfde ploeg en twee nieuwe acteurs: Duraid Abbas en Lore Uyttendaele.

De persoonlijkheid van de acteurs vormt het vertrekpunt van zijn creaties. Voor Monde.com (Facebook) werkt Rasem zelfs samen met een psycholoog om vanuit het autobiografisch materiaal van de acteurs, al improviserend nieuwe (levens)pistes uit te beelden en te onderzoeken.

In Irak werkte Rasem vaak met Westers theatererfgoed (zoals Shakespeare). Dat erfgoed sluipt ook nu op een inventieve manier in de voorstelling. Scènes uit onder meer Macbeth worden pittig in de persoonlijke levensgeschiedenissen geïnjecteerd.

Sublieme beelden

Pittig maar erg lawaaierig. Mogelijk heeft dit te maken met de speelplek (de akoestiek van kapel alias kunstencentrum Les Brigittines). Maar het geroep van de acteurs en de harde, schelle tonen van het geluidsdecor domineerden (en verstoorden) soms de gehele toneelervaring. Die ervaring was sowieso niet eenvoudig. Rasem vertelt geen rechtlijnig verhaal. Hij toont een kluwen aan levensfragmenten uit het heden, het verleden en de toekomst. Rasems scènebeelden zijn exquise composities van licht, lijven, objecten en zorgvuldige gekozen kleuren. Maar hij slaagt er in deze voorstelling niet echt in om de beelden een helder verhaal of idee te laten ‘vertellen’ en suggereren. De site Facebook is een geordende chaos. Die ‘structuur’ gebruikt Rasem in deze creatie. Het levert echter theater op dat veel wil tonen maar hierdoor aan zeggingskracht inboet.

De voorstelling start haperend met weinig intrigerend poppenspel.Dan begint het portretteren van de verschillende performers, die elk uit een ander land afkomstig zijn.

Dit levert vermakelijk maar iets te ‘showend’ en vrijblijvend toneel op. (Zelfs al wordt er gedold met de bommen van zelfmoordterroristen). De voorstelling overtuigt pas wanneer er ‘kortsluitingen’ tussen de performers ontstaan. Rasem staat zelf op de scène en treedt op als een soort gezichtloze regisseur (of machthebber?) die de ’takes’ uit het leven van zijn performers ‘afklapt’ en de verschillende confrontaties tussen hen aanvuurt. Dat zorgt voor indrukwekkende beelden en slechts bij momenten voor stevig samenspel. Dit alles resulteert alsnog in een beklijvend slot waarna je je (heel even) eenzaam voelt. Als aanmodderend mensje in een door gulzige machthebbers georkestreerde chaos.

Els Van Steenberghe

Monde.com (Facebook), Mokhallad Rasem. Gezien op vrijdag 27 mei 2011. Meer info: www.monty.be