Guido Lauwaert

Theater: MCBTH is een modieuze poppenkast

Guido Lauwaert Opiniemaker

In ‘MCBTH’ gebruikt Guy Cassiers zijn acteurs als niets meer dan zetstukken in een prachtig decor. Wat een elitaire arrogantie.

Het verhaal van Macbeth, de tragedie van William Shakespeare, is zeer simpel. Het titelpersonage is een wrede militaire werkidioot die de koning, vermoordt op aansturen van zijn gemene ambitieuze vrouw, Lady Macbeth. Na de moord sluipt de achterdocht bij hen binnen en vermoordt hij de ene na de andere, tot zij zover in het bloed staan dat ze gek worden. De Lady pleegt zelfmoord en hij wordt vermoord door diegene die hij wilde vermoorden.

Macbeth is het kortste stuk van Shakespeare en hoe het er oorspronkelijk heeft uitgezien weet niemand. Tijd en plaats lopen elkaar in de weg. Vermoedelijk zijn een aantal scènes geschrapt. Heeft de schrijver dat zelf gedaan? Het enige wat we weten is dat hij het stuk schreef voor Jacobus I, die van korte stukken hield. Jacobus I was de zoon van de Schotse koningin Mary Stuart, die de kinderloos gestorven Elisabeth I opvolgde.

Blijkbaar vonden dramaturg Erwin Jans en regisseur Guy Cassiers dat het stuk nog beknopter kon. Zij gingen driftig te werk, schrapten een aantal scènes, ontsloegen het gros van de personages en gooiden zelfs de klinkers uit de titel. Voor wie zich niet vooraf informeert, begrijpt geen bal van MCBTH, de nieuwste productie van Toneelhuis en LOD.

Haast- en spoedwerk

Extra reden voor de warboel is dat ze voor hun versie vertrokken zijn van de slechtste vertaling die ooit in het Nederlands werd gemaakt. Het is haast- en spoedwerk geweest van Hugo Claus en een keer nalezen heeft er blijkbaar niet ingezeten. Had hij dat toch gedaan zou de dichtkunst er niet uit verdwenen zijn. Want het is niet omdat de lijnen rijmen dat er poëzie in zit. Voorbeeld. Aanvang eerste scène. Bij opkomst van de drie heksen. Origineel. 1 Witch: When shall we three meet again? / In thunder, lightning or in rain? – 2 Witch: When the hurlyburlys’s done, / When the battle’s lost and won.

Vertaling: Heks 1: Wanneer komen wij ons weer tegen? / In donder en bliksem en regen? – Heks 2: Als wij geen oorlogslawaai meer horen, / als de slag gewonnen is en verloren.

Het is onbegrijpelijk dat een man als Claus het wonderschone verzonnen woord van Shakespeare, hurlyburly, heeft vertaald in oorlogslawaai. Had hij gehakketak gebruikt, dan had de tekst nog lekker geswingd. Kortweg gezegd: de vertaling bekt niet, smakt nooit, boert nergens.

Zetstukken in een modeshow

Dat Guy Cassiers vormgeving gestudeerd heeft, toont zich voor de zoveelste maal. Prachtige kostuums, betoverende projecties. Het resultaat is echter dat MCBTH een modeshow is in een designdecor. En daar stopte het voor Cassiers. Voor de zoveelste maal zijn acteurs voor hem zetstukken. Hoe zij hun tekst brengen is niet zijn dada. Wat zich natuurlijk tegen de acteurs zelf keert. Het grootste slachtoffer is Tom Dewispelaere als Macbeth. Het stuk raast aan een vaart van 200 kilometer per uur voort en toch gooit Dewispelaere er nog een schepje bovenop. Met als gevolg dat de articulatie verdwijnt en de tonaliteit nasaal wordt. Katelijne Damen als de Lady tapt uit een ander vaatje, net als de overige acteurs, Kevin Janssens, Johan Van Assche en Vic De Wachter. De laatste heeft duidelijk begrepen hoe Shakespeare koning Duncan zag: goedlachs, op het boerse af. Afijn, een vroege voorvader van Albert II.

Scherpe muziek

Gelukkig wordt de voorstelling gered door de muziek. Componist Dominique Pauwels heeft scherpe muziek geschreven. De spanning wordt er door behouden en de sfeer brengt het stuk terug waar het hoort: in nevelige velden, vochtige kelders en op duistere zolders. De drie heksen zijn zangeressen geworden. Zij krijsen niet, zoals ouwe tantes gewoon zijn te doen, maar vloeien vlot van hemel naar hel, van droom naar nachtmerrie. De muziekuitvoering door Spectra, o.l.v. dirigent Filip Rathé, is zuiver, op het uitstekende af. Strak waar het moet, het goede tempo op het juiste moment, waardoor de compositie een homogeen geheel is.

De magische driehoek

Het schitterend muzikale deel verbergt echter de reden niet van het falen van deze productie. Het overboord gooien van de magische driehoek waarop het stuk gebouwd is, zijnde drie kwade geesten; de heksen = waanbeelden, drie kwade feiten; jeugd, ambitie en geweld, en drie kwade toestanden waar Macbeth blind voor is. De kunde van zijn tegenstander Macduff. Dat hij door een keizersnede ter wereld kwam. Het gebruik van takken en jonge bomen om het oprukkend leger er groter te laten uitzien dan het in werkelijkheid is.

De briljante vondst van Shakespeare, camouflagetechniek, komt zelfs nauwelijks aan bod, tenzij je de schoksgewijs naderbij sluipende houten lattenmuur ziet als ’t groot Birnamwoud. Maar daarvoor moet je het stuk al goed kennen en een kubieke meter of twee verbeelding hebben.

Oogpunt en invulling

Dat een dramaturg en een regisseur op de loop gaan met een stuk is niet meer dan normaal, zolang de ziel behouden blijft. Dat is met MCBTH niet het geval. Het is vanuit dramatisch oogpunt bekeken een elitaire arrogantie en vanuit scenische invulling een modieuze poppenkast. De drie sterren zijn dan ook voor de compositie, de muzikanten en de zangeressen, en de acteurs [op één na].

Guido Lauwaert

Smaakmaker:

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content