Theater: K, a Society, A Two Dogs Company

Theater- en beeldend kunstenaar Kris Verdonck laat het publiek dwalen tussen verleden en toekomst. Oordopjes aanbevolen!

Hij stond naast me. Minstens 40 jaar ouder, en dus met levendige herinneringen aan het oorlogsgeweld van WOII. Hij had Kris Verdoncks parcours K, a Society(* * * 1/2 ) met een mengeling van scepsis en verwondering afgelegd. Alle toeschouwers stonden nu in de laatste kamer rond een doorzichtige box. De gids vroeg ons om de oordopjes te gebruiken. Enkele seconden later voltrok zich in de box een indrukwekkend klank- en lichtspel. Het leek wel ingepakt vuurwerk. Hij stond met gebogen rug, dichtgeknepen ogen, vingers in de oren, prevelend en lichtjes daverend naast me. Speelden herinneringen aan bombardementen hem parten? Langzaam ontspande hij. Blijkbaar losten de herinneringen op. Hij deed enkele stappen naar voren en keek vervolgens verrukt naar het (volstrekt gevaarloze) spektakel.

Mens & machine

Dit tafereel vat in een notendop wat theatermaker / beeldend kunstenaar Kris Verdonck beoogt met zijn ‘voorstellingen’, hoewel … Zijn werk laat zich amper vatten onder de noemer theater. Beter is de noemer ’theatrale installaties en performances’, en gelieve ook deze term zo ruim mogelijk te interpreteren. Verdonck wil met technologie zijn publiek fascineren, laten mijmeren, doen reflecteren en (bovenal) laten genieten van zijn zorgvuldig gecomponeerde beelden.

Zijn taal kenmerkt zich door een uitgesproken multimedialiteit maar evenzeer door een scherp bekritiseren van onze steeds meer geautomatiseerde maatschappij. De mens, die ooit de machine uitvond om zijn leven er gemakkelijker op te maken, wordt meer en meer een slachtoffer van die machine. Die extreme afhankelijkheid leidt tot een bevreemdende samenleving. Na I/II/III/IIII (2007), Actor #1 (2010) of End (2008) waarin Verdonck het einde van de wereld verbeeldt in een tiental scènes, werkt hij deze thematiek verder uit in K, a Society.

Elke creatie van Verdonck is een verdere exploratie van zijn taal. Maar het is ook een repertoiregewijs herlezen en hergebruiken van eerdere gecreëerde beelden, verhalen en installaties.

Bevreemdende wandeling

Zij werk is echter veel meer dan een platvloerse vorm van recyclagekunst. Vooreerst weet Verdonck zijn speellocaties slim uit te kiezen. Soms is dat een theaterzaal, niet zelden is dat een andere ruimte. K, a Society beleefde zijn première in de Kokerei Zollverein, een stukje van de tot (beschermd) industrieel werelderfgoed gepromoveerde kolenmijnsite die tussen 1928 en 1993 actief was. Het terrein is momenteel dé toeristische trekpleister van de stad Essen (Culturele hoofdstad 2010 van Europa). Het roestbruine kleurenpalet van de ganse site én de binnenruimtes van de Kokerei deden voortreffelijk dienst als achtergrond voor Verdoncks verbluffend ingenieuze filmbeelden.

Verdonck construeert met deze K, a Society een multimediaal universum dat de Unheimlichkeit uitstraalt die zo typerend is voor Kafka’s literaire wereld én alsmaar vaker op onze eigen samenleving van toepassing is. De sociale isolatie waarin menigeen terechtkomt door de (paradoxaal genoeg) overdaad aan communicatietechnologie is het uitgangspunt van de verschillende installaties. In die installaties balanceert Verdonck fluks tussen maatschappijkritiek, humor en indrukwekkende esthetiek.

Vedonck toont zich een meesterlijk manipulator van de filmcamera, licht- en geluidsbronnen (van vuur tot elektriciteit). Hij ontwikkelt zo een fascinerend parcours waarin je lacht om o zo herkenbare kleingeestige trekjes, je bekeken voelt door een dubbele rij roddelende mensen of jezelf voelt vallen. En in een andere kamer voel je je dan weer ontzettend nietig onder een gigantische vilten planeet, … Tot je in de laatste kamer op het eerder vermelde vuurwerk getrakteerd wordt. Netjes in a box.

Zo transformeert Verdonck alledaagse situaties, personages en handelingen tot bevreemdende taferelen die de oprukkende ‘Unheimlichkeit‘ van onze samenleving onderstrepen én intrigerend verbeelden. De schoonheid van de beelden fascineert, hun ondertoon ontreddert. Verdonck toont hoe de technologisering tot een falsificatie van emoties en ervaring kan leiden. Met ontheemding en vervreemding tot gevolg.

Té weird

Alle beelden ontstonden na Verdoncks doorploegen van Kafka’s werk en na het bekijken van Duitse expressionistische films. Uit een van die films lijkt de gids te zijn weggelopen. De man spreekt uiterst gekunsteld en kijkt nauwelijks op of neer. Hij staart vooral voor zich uit en lijkt de teksten te debiteren die hem via de koptelefoon worden ingefluisterd. Alsof hij een robot is.

Hier sputtert de indrukwekkende Verdonckmachinerie eventjes. Niettegenstaande we de dramaturgische reden van deze (gekunstelde) keuze kunnen begrijpen – door voor een dergelijke afstandelijke gids te kiezen, onderstreept Verdonck de vreemde sfeer binnen deze ‘Society’. Maar die afstandelijkheid zorgt er ook voor dat het parcours aan intensiteit inboet. Precies omdat het evenwicht tussen herkenbaarheid en bevreemding, dat perfect door de installaties beheerst wordt, bij de gids uit balans raakt. De man praat en handelt té gekunsteld om – zoals de beelden – even herkenbaar als bevreemdend te zijn. De man is gewoon weird. En nog geen klein beetje. Ook in een multimediaal universum zorgt dit voor een te onbehaaglijk gevoel.

Els Van Steenberghe

K, a Society, A Two Dogs Company. Gezien op 17 juli 2010.

De voorstelling trekt vanaf september 2010 door Vlaanderen en Nederland.

Meer info: www.atwodogscompany.org