Theater: Het Theaterfestival : Lysistrata, Tejaterbende Oeps!

Een bende jonge amateurs breit een bronstig en schoon einde aan Het Theaterfestival 2010.

Dames en heren, de twintigste editie van Het Theaterfestival zit er op. En ’t was fantastisch. Het festival maakte zijn slogan van weleer ‘begin met het beste’ volmondig waar. Bovendien gaf het festival het goede voorbeeld. Het maakte korte metten met de grenzen in de sector die – hoe hard alle makers nu ook beginnen te tieren – nog steeds bestaan. Dans, teksttheater, muziektheater, jeugdtheater, performance, … het werd allemaal gezellig in een speelse festivaltuin geïnstalleerd.

‘En ’t amateurtheater wordt weer over het hoofd gezien!’, horen we enkele deugnieten onder u denken. Niets van! Ook daar werd aan gedacht. Het Theaterfestival werkt hiervoor samen met het belangrijkste amateurtheaterfestival: Het Landjuweel. De ondeugendste amateurvoorstelling werd naar de Bourlaschouwburg overgeheveld. Met succes.

Te weinig publiek

Jammer genoeg kon die voorstelling, het wervelende Lysistrata ( * * * ) van de olijke Tejaterbende Oeps! uit Olen, niet op een (welverdiende) nokvolle schouwburg rekenen. We zagen zelfs geen bekenden! En dat wil wat zeggen. Want Het Theaterfestival is werkelijk dé ontmoetingsplek voor theatermakend, theaterverkopend, theaterrecenserend, theaterdocerend en simpelweg theaterminnend Vlaanderen. Tijdens alle prachtvoorstellingen die we de afgelopen dagen zagen, konden we naar hartelust bijpraten. Die vlieger ging niet op bij Lysistrata. Hieruit kunnen we concluderen dat ook deze grens nog niet doorbroken is. Meer zelfs, veel ‘sectormensen’ lijken helemaal niet geïnteresseerd te zijn in wat ‘die amateurs’ uitvreten. We hopen dat we het bij het verkeerde eind hebben. Maar we vrezen van niet.

Veel plezier

Die afwezigen hadden, zoals steeds, ongelijk. Neen, zij misten geen groots en doorwrocht artistiek statement. Ze lieten simpelweg een plezante theateravond aan zich voorbijgaan. Zonde! Op de scène stonden zes jongedames en evenveel jongeheren die – onder leiding van regisseur Stijn Van de Wiel (die zelf ook meespeelt) – het stof bliezen van Aristofanes’ Lysistrata, een Griekse komedie waarin de vrouwen in ‘seksstaking’ gaan tot hun echtgenoten de oorlog beëindigen. Het oorlogsveld werd geestdriftig ingeruild voor de kantoorplek. Alwaar de personeelsleden graag dagelijks hun ‘faxke placeren‘ in het faxkot. Alles loopt gesmeerd. De bekoorlijke dames warmen elke ochtend de stoelen van hun bazen op. (Wat een even wulpse als grappige scène oplevert.) Dan volgt een nog heter koffieritueel. Vervolgens begint de kantoordag (waar ook zwoele telefoontjes naar de baas tot de vaste taken van de secretaresse behoren).

Regisseur Van Den Wiel maakt van sappig en ongebreideld spelplezier de dramaturgische rode lijn. Daar valt ook de uitwerking van het decor onder. De mannen zitten aan barhoge tafels, de vrouwen resideren onder die tafels in piepkleine hokjes. Daar verrichten ze zogeheten ‘vrouwenklusjes’: koffie zetten, poetsen, de telefoon opnemen, secretaressewerk (inclusief stoeien met de chef) en dies meer. Alles gaat goed tot de mannen meer macht willen en de vrouwen nog meer werk toeschuiven. De vrouwen gaan in ‘faxstaking’ … De gefrustreerde gevolgen laten zich raden. Het rolpatroon wordt in deze Lysistrata even hard bevestigd als ontkracht.

Ondanks een soms miserabele verstaanbaarheid en dictie van de acteurs, raast het stuk aan een rotvaart voorbij. Met dank aan de vonken waarmee die jonge ploeg op het toneel staat. Dat die jeugdige vurigheid in spits toneel en niet in ‘spastisch’ en/of chaotisch drama resulteert, is de verdienste van regisseur Stijn Van De Wiel. Hij studeerde in 2004 af aan de Academie voor Drama in Eindhoven en profileert zich sindsdien als een (freelance) regisseur die er zijn missie van maakt om middels theater het beste in jongeren naar boven te halen. Bij het jongerengezelschap Tejaterbende Oeps! regisseerde hij al De Jossen in 2006. Ook zijn smakelijke interpretatie van Lysistrata bewijst dat hij die missie ten volle waarmaakt als regisseur.

Frivoler graag

Lysistrata is een van de laatste voorstellingen van dit festival. Festivalcoördinator Don Verboven neemt in schoonheid afscheid met een van de allerbeste edities onder zijn leiderschap. Een goede editie staat of valt natuurlijk met de selectie van de jury. Die selectie bleek in 2010 perfect uitgebalanceerd en rijk aan smaken. Deze editie stond prettig bol van de opmerkelijke en kwaliteitsvolle voorstellingen die elk simultaan een inkijk in een eigenzinnige artistieke taal boden én een kritische reflectie op de maatschappij neerpootten. Daar worden wij echt gelukkig van. Omdat zulke selecties tonen hoe waardevol en noodzakelijk theater is als ontspanning voor en bespiegeling op onze samenleving. Toptheater zoals we het de afgelopen dagen mochten proeven, bewijst dat entertainment en reflectie een stevige tandem kunnen vormen.

Was dan werkelijk alles perfect aan dit festival? Neen, dat nu ook weer niet. Tijdens zijn beleid als artistiek leider van het festival tekende Verboven een strakke lijn uit zonder al te veel frivoliteiten. Hij maakte het festival sterker, organisatorisch en structureel. Voor promotionele tierlantijntjes en zotternijtjes in het randprogramma was er geen geld, ruimte en tijd. Maar misschien heeft het festival net daar iets meer nood aan. Zodat het niet alleen (of vooral) een feest voor ingewijden is, maar ook kan uitgroeien tot een feestelijke kennismaking voor nieuwsgierigen. Zo kan het festival écht als een aanstekelijke gangmaker werken. Kortom: waarom het feestelijke aspect niet als verleidingsmiddel gebruiken om onwennige theaterbezoekers over de drempel te halen? Op die manier kan het festival helpen om het urgente maatschappelijke draagvlak van de kunsten (het theater in het bijzonder) te vergroten.

Don Verboven wordt directeur van het Vlaams Theater Instituut. Els De Bodt (de voormalige podiumprogrammator van het Leuvense kunstencentrum STUK) volgt hem vanaf 1 oktober 2010 op als festivalcoördinator. Misschien kan zij het geheel wat frivoler maken zodat de feestelijkheid ook iets meer uit de omkadering blijkt en niet alleen van de scène af straalt. Wij kijken er alvast naar uit.

Els Van Steenberghe

Lysistrata, Tejaterbende Oeps!. Gezien op 3 september 2010. Meer info: www.tejaterbendeoeps.be en www.theaterfestival.be