Theater: Het Theaterfestival – 1:Songs

Korte teaser. Zodat al uw aandacht naar een van de allermooiste creaties van het voorbije seizoen kan gaan. En avant!

Onze verontschuldigingen! Daarmee moeten we deze recensie echt beginnen. Want we hebben gefaald. We zijn er het voorbije seizoen niet in geslaagd om u op de prachtcreatie te attenderen die Nicole Beutlers 1:Songs ( * * * * 1/2 ) is. Beschamend.

Goed begonnen

De voorstelling, even vernieuwend als verfrissend muziektheater, opende Het Theaterfestival op donderdagavond 26 augustus 2010. Vanaf de eerste pianoklank wisten we dat het goed zat. We voelden het. Ons verschrompeld zieltje – dat tijdens de zomermaanden te weinig stevig theater toegediend kreeg – laafde zich en zwol per minuut aan. Een uurtje later zaten we met blinkende, opgekalefaterde ziel en glanzende ogen naar het podium te turen. Voldaan en gelukkig. En omringd door actoren uit het ganse theaterveld die, na de obligate openingsreceptie, ook zicht- en hoorbaar genoten hadden van die verstilde voorstelling…

Terug naar het begin. Van zodra we de verduisterde zaal binnenkwamen, slaakten we een zucht van verlichting. Eindelijk. Thuis. Na een zomerlang ploegen door locatievoorstellingen, die weliswaar vaak erg prettig waren, deed het deugd om terug in een black box te belanden. Zeker wanneer die box de uitmuntende Rode Zaal van DeSingel is, die bovendien zo typisch naar theaterpubliek rook (een flamboyante mengeling van dure parfum, drank en sigarettenrook). Na de openingsreceptie van Het Theaterfestival dringt die geur altijd sterk de zaal binnen en hult zijn publiek in een behaaglijke cocon.

Dat cocongevoel werd nog aangesterkt door de scenografie van Beutlers voorstelling. Niets meer dan vijf microfoons, een bescheiden (centraal opgehangen) projectiescherm en een indrukwekkende soundscape van Gary Shepherd.

Geniaal gecomponeerd toneel

In dat decor ontplooit de voorstelling zich als een tere bloem. Beeld na beeld. Pianoklank na pianoklank. En gezongen noot na verkrampte beweging van de enige actrice op de scène.

De geprojecteerde beelden zijn stills uit de tragische sleutelscène van Roberto Rossellini’s film Roma, città aperta uit 1945, met de impressionante Anna Magnani in de hoofdrol. Ziehier het thema van de voorstelling: tragische vrouwen die vechten voor hun liefde en leven. Ondanks die beladen thematiek geeft de voorstelling eerder energie dan er te ontnemen of te deprimeren. De reden? De voortreffelijke opbouw van de creatie. 1:Songs, u hoeft de titel maar te lezen, is geen traditioneel teksttheater maar beklijvend muziektheater dat erg dicht aanleunt bij een intiem rockconcert waarin beats flirten met pianoklanken en spreekzang afwisselt met lyrische zanglijnen.

Song na song bouwt Beutler haar portret van tragische vrouwen op. Op het scherm glijden de gloedvolle stills uit Rosselini’s meesterlijke scène in elkaar over. We zien Magnani als huismoeder Pina rennen, vallen en sterven.

Op de vloer incarneert performer Sanja Mitrovic deze vrouw – en andere tragische vrouwen uit de literatuurgeschiedenis – op een onthutsend indringende én eenvoudige manier. Het is een frappante eenvoud. Want elke beweging, elk geluid, elk mimisch gebaar volgt noodzakelijk uit het vorige en communiceert perfect met de muziek en de filmbeelden. Even organisch als doordacht. De kiene lichtregie van Minna Tiikkainen maakt de creatie af.

Wie is Nicole Beutler? De choreografe studeerde beeldende kunst aan de kunstacademies van Münster en München, Duitse literatuur aan de Universiteit van Münster en, tot slot, Dans en Choreografie aan de School voor Nieuwe Dansontwikkeling van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Ze bleef in Amsterdam wonen. Haar werk speelt zich af op het raakvlak tussen de net vermelde disciplines: beeldende kunst, literatuur, dans en performance.

Na Les Sylphides (2007) waarin ze de actualiteitswaarde van het klassieke ballet onderzocht, onderwierp ze in Lost my quiet fever (2008) de barokopera aan een groteske analyse. Met 1:Songs zet ze haar metatheatraal vormonderzoek naar de grenzen en mogelijkheden van de genres verder. Ze haakt er bovendien een subliem inhoudelijk onderzoek naar de tragische vrouw in de literatuurgeschiedenis aan vast. Het levert een overdonderende ervaring op.

Dronken

In een roes verlieten we de zaal. In een roes én hard hopend dat deze voorstelling nog een tweede (tournee)leven door Vlaanderen krijgt. Zodat u ze ook kan beleven en een stukje toekomst van de podiumkunsten kan proeven.

De roes die een zalige theaterervaring veroorzaakt, is overigens slinkser dan de drankroes. Je gaat er niet van lallen, maar van piepen. Door die dichtgesnoerde keel. En je gaat er niet van zwalpen, maar van dwalen. Door het hoofd en hart die nog te veel in de ban van de voorstelling zijn en amper acht op de weg slaan.

Als het festival dit topniveau aanhoudt (wat betekent: voorstellingen aanbieden waarin kwaliteit en experiment tot een vernuftig kunstwerk gesmeed zijn), dan schakelen we heel binnenkort een chauffeur in.

Els Van Steenberghe

1:Songs, Nicole Beutler, Sanja Mitrovic en Gary Shepherd. Gezien op 26 augustus 2010. Meer info: www.theaterfestival.be en http://www.nbprojects.nl/