Theater: Groeten uit Polen – slot

In dit slot verklapt Lauwaert een primeur, geniet van Luk Percevals meesterwerk én gaat in de clinch met een Poolse zakenman…

Poznan, 3 juli. Maltafestival. Een mens moet reizen, dat staat vast. In huis rot hij weg en begint hij te stinken. Hij kan zich wel mooi opmaken, de mens, maar toch blijft hij stinken als hij nooit eens zijn hoofd verlucht. De deur uit gaat, liefst zo ver mogelijk weg. Zelfs als hij ver van huis zijn buur ontmoet, neemt zijn verstand pas een douche waar het beter van wordt. De omgeving zorgt ervoor. Vreemde mensen, een ander kader. De blik wordt ruimer, het contact intenser.

Een klare lijn

Ruim op tijd arriveer ik bij Hala 7A van het congrescentrum voor de dansvoorstelling Sutra van Sidi Larbi Cherkaoui. Er staat al een massa volk. Shit, ik zit graag vooraan. Gelukkig loodst iemand van de persdienst deze oude man voorbij de bodyguards en zit ik op de vierde rij. Door de grote toeloop begint de voortstelling met een kwartier vertraging. Een kleine duizend man. Jonge mensen, ouderen, kinderen. De muziek bij de voorstelling is live. Prachtige muziek. Woestheid en rust wisselen elkaar af aan een razend tempo. De componist Szymon Brzóska is een Pool, uitgerekend van Poznan. De dansers zijn Chinese monniken. De voorstelling is verbluffend mooi. Pure schoonheid. Esthetisch afgewerkt tot in het extreme.

Sutra combineert yoga met Sufi trance, een imaginaire reis waarmee de geest verlost wordt van de vuiligheid van de eigen cultuur om terecht te komen bij de zuiverheid van het strikt eigen denken. De achterliggende boodschap is het verhaal van het contact tussen een volwassene en een kind en hoe de leerling zich langzaam losmaakt van de meester. Een blinde kan het zien, een dove kan het horen. Door de klare lijn van het concept.

Zo ziet het publiek het ook. Na een uur is de voorstelling afgelopen en wordt het gezelschap bedankt met een staande ovatie. Het wordt vijf, zesmaal teruggeroepen. Gejuich gaat op als de tienjarige jongen een stap voorwaarts zet, zich losmaakt van de andere dansers en de muzikanten en buigt. Deze mix van culturen baarde een voorstelling van wereldklasse die de tand des tijds kan doorstaan. Sidi Larbi is een kind van Les Ballets C de la B.

Nog even meegeven, primeur voor Knack, dat Sidi Larbi Cherkaoui volgend jaar de eregast zal zijn van het Berlijnse Theaterfestival met een nieuwe productie.

Draaitoneel

Na afloop slalomt een festivalwagen door het avondverkeer richting opera. Voor de laatste ‘grote’ voorstelling van het festival. Luk Perceval is hier te gast met het gezelschap waarvan hij sinds 2009 de artistieke directeur is, het Thalia Theater van Hamburg. Het brengt The truth about THE KENNEDYS. Gedurende drie uur wordt het publiek geconfronteerd met de carrière van de legendarische Amerikaanse ‘Royal Family‘. Hoe Patrick Joseph Kennedy fortuin maakte, trouwde met Rose Elisabeth Fitzgerald, de geboorte van hun kinderen. Hun carrière komt aan bod, in het bijzonder deze van John en zijn broer Robert, de slimste van de negen kinderen. Overduidelijk is dat moeder Rose een echte Lady Macbeth is. Zij denkt voor allen. Is diegene die beslist dat de latere president John zal trouwen met Jacqueline Lee Bouvier, van Franse afkomst, uit de hogere bourgeoisie, wat de clan een koninklijke status bezorgt.

Het verhaal is gebaseerd op persverslagen. Vandaar een achterwand van stapels en stapels kranten waarop foto’s en nieuwsfilms geprojecteerd worden. Het speelvlak is voor het grootste deel een draaitoneel waarop de acteurs hun verhaal brengen. Het is puur verteltheater. Het tempo van het draaitoneel wisselt. Het versnelt bij de succesvolle momenten van de clan om te vertragen bij dramatische gebeurtenissen.

De vierde macht

Luk Perceval heeft met de jaren alle ballast overboord gegooid. Tot hij overbleef met een zo goed als lege ruimte, een minimum aan decor, soberheid qua belichting en kostumering. De regisseur is de geestelijke leider, de architect, maar de acteurs moeten het doen. En ze doen het. Wat een meesterschap in lichaamstaal en beheersing van de materie. Stijl in de vierde macht.

Dit alles maakt duidelijk dat de waarheid over de Kennedys eigenlijk niet bestaat. Het verhaal over de Kennedys is het typevoorbeeld dat duidelijk maakt dat de waarheid eigenlijk niet bestaat. Dat is ook de titel van het interview met Luk Perceval in het programmaboekje: Es gibt keine Wahrheit. De waarheid is een verzinsel, een constructie, een samenzwering van belangengroepen. Deze voorstelling toont de evolutie aan van het denken van Luk Perceval. De leugen als basis van elke boodschap. Want is ook deze voorstelling niet een leugen? Ook hij is een verzinsel. Wat zou de mens, de wereld, de beschaving – primitief of geciviliseerd – zijn zonder de leugen?

Envoi

Bij het laatste ontbijt een gesprek met een Poolse zakenman die zich over mijn theatergekte verbaast.

‘Denkt dat er altijd mensen hebben bestaan die in kunst zijn geïnteresseerd zoals u in theater?’

‘Denkt u,’zei ik, ‘dat schurken altijd vredelievende mensen hebben bedrogen?’

‘Ongetwijfeld. Het zit in de natuur van een bepaald soort mensen.’

‘Wel,’ antwoordde ik, ‘als schurken altijd hebben gestolen en bedrogen, waarom zouden er dan geen mensen bestaan die altijd in kunst zijn geïnteresseerd?’

‘Ach, dat ziet u helemaal verkeerd. Met kunst maak je geen fortuin. Met zaken daarentegen.’

‘Fortuin laat een bepaald soort mensen koud. Hun passie voor de kunst is hun reden van bestaan. Ik heb er al heet wat ontmoet. Ook op dit festival.’

‘Polen?’

‘Ja, Polen.’

‘Dat begrijp ik niet’, zei hij, ‘maar ik moet gaan. Ik heb een afspraak.’

Gepikeerd stond hij van tafel op en zonder mij aan te kijken verliet hij de ontbijtzaal. Ik had ook een afspraak. Met mijn nieuwe boeken en kunstwerken, gekregen en gekocht. Zal mij wel een fortuin kosten bij het inchecken. ‘Too much luggage, sir.‘

Guido Lauwaert