Theater: De Drie Musketiers, Het Gevolg

‘Een voor allen, allen voor een!’ Het Gevolg laat drie musketiers los, zo zot als jonge honden en zo grimmig als oude honden.

Als een versgemaakt schaaltje crème brûlée, zo hadden we Herman van de Wijdevens bewerking van Alexandre Dumas’ novelle Les trois mousquetaires (1844) willen oplepelen. De Nederlandse acteur en auteur is allerminst aan zijn proefstuk toe. Samen met regisseur Barbara Vandendriessche bekoorde hij in 2005 al met zijn zwierige, poëtische bewerking van Cervantes’ Don Quichote. Acteurs Steve De Schepper (als Don Quichote) en Ivan Pecnik (als trouwe metgezel Sancho) mochten toen anderhalf uur ploeteren in de modder. Het zorgde voor majestueuze, metaforische beelden van de naar liefde en geluk scharrelende mens.

Het leven is een strijdtoneel

Never change a winning team, dacht Ignace Cornelissen (de artistieke leider van Het Gevolg te Turnhout). Hij zette Barbara Vandendriessche en Herman van de Wijdeven weer aan het werk. De opdracht luidde opnieuw: ‘bewerk een klassieker tot een smakelijke familievoorstelling’. Spek naar de bek van beide makers. Na de voltreffer Don Quichot zet het duo de tanden in Dumas’ klassieker, De Drie Musketiers ( * * * * ).

Van de Wijdevens voorliefde voor klassiekers komt voort uit het feit dat iedereen ze kent, maar haast niemand ze kan navertellen. Net daarom kan hij, zoals hij ook bij Don Quichot deed, voor een resoluut eigenzinnige aanpak kiezen. Hij behoudt de belangrijkste personages, maar kneedt ze naar eigen believen en laat hen avonturen beleven die ze niet eerder beleefd hebben. In de versie van Van de Wijdeven zijn de drie musketiers oud en overbodig geworden en is van het vierde personage D’Artagnan zelfs helemaal geen sprake meer.

Van de Wijdeven slaagt er meesterlijk in om dit verhaal te ‘actualiseren’, precies door het niet plat concreet te maken. Hij voert geen mobiele telefoontjes, auto’s of modern kantoormeubilair op maar des te meer verbeeldingprikkelende rommel. Hij gebruikt een klassiek verhaal als metafoor om over het bestaan te reflecteren. Daarbij wordt hij nooit hoogdravend noch zwaarwichtig. Hij blijft zijn poëtische, gevatte én uiterst sobere zelf.

LOUISE Wat is er gebeurd?

PORTHOS Niks is er gebeurd de jaren zijn gebeurd Toen de kardinaal voorgoed verslagen was had de koning ons niet meer nodig De musketiers werden afgedankt salut en de kost Maar wij bleven bij mekaar we hadden eeuwige trouw gezworen

LOUISE Eén voor allen en allen voor één

PORTHOS In alle gevallen ieder voor zich daar trekt ’t tegenwoordig meer op

LOUISE Hoe komt dat?

PORTHOS Omdat we niks meer hebben om voor te vechten dus vechten we met mekaar

Van de Wijdeven dicht de drie macho’s een nieuwe rol toe: deze van mogelijke vader. Elk van hen was verliefd op de moeder van Louise (een An Hackselmans die de voorstelling wat aarzelend en schmierend opent maar al snel het juiste evenwicht vindt en danig overtuigt te midden de drie ‘beren’ op de scène). Omdat haar moeder gestorven is, gaat Louise op zoek naar haar vader(s). Zo belandt ze in het musketiershol. Het is onduidelijk wie de vader van Louise is. Misschien moeten de drie musketiers Louise wel tot nieuw levensdoel maken waarvoor ze levenslang zullen strijden?

Het leven is bouwvallig

De scène van Don Quichot geurde naar verse aarde. De scène van De drie musketiers ruikt naar stof, verweerde planken en vermolmde (theater)gordijnen. Met dit scènebeeld toont Vandendriessche hoe het leven van de drie (afgedankte) musketiers ranzig geworden is. De mannen vechten niet langer voor iets maar tegen elkaar. Bij gebrek aan levensdoel. Ze vinden zichzelf de moeite niet meer waard om voor te leven. En andere zielen om lief te hebben, zijn er niet (meer). Dus laten ze hun leven verschrompelen. Er rest niets meer dan wat planken, stof én ‘den hof’. Daar vechten Atos (een indrukwekkende, teder spelende Ivan Pecnik) en Porthos (een guitige Maarten Bosmans) geregeld een robbertje. Zonder reden. De vechtersbazen (en voormalige beste vrienden) krijgen dagelijks het bezoek van de derde, meest bedeesde, musketier: Aramis (krachtig gespeeld door van de Wijdeven zelf).

De drie acteurs geven gezwind gestalte aan het oerbeeld van de man als eeuwige belhamel die houdt van ravotten, (te) stoer doen en vrouwen beminnen. Het duurt even voor de drie musketiers dat laatste willen toegeven en tonen. Maar uiteindelijk kruisen ze de bouwplanken alias degens: ‘Een voor allen, allen voor een!’ Ze beloven als drie wijze, grappige en sterke vaders aan het leven van ‘hun’ Louise te bouwen. Die apotheose is niet verrassend, maar de weg erheen is bezaaid met fluks spel, bespiegelende monologen en weerbarstige confrontaties tussen vier mensen die op zoek zijn naar liefde en geborgenheid.

Tussen het gezoek en de filosofische bespiegelingen vliegen wasmanden, gootstenen, planken, potten en pannen door de lucht. De drie mannen zijn nogal opvliegend en weten niet beter dan hun frustraties van zich af te knokken en te smijten. Tot groot jolijt van de jonge toeschouwers op de eerste rij die tijdens de première een wasmand over zich heen kregen. Louise ziet de baldadigheid van haar vaders zuchtend aan maar besluit om de uitdaging aan te gaan: leven met drie deugnieten alias ridderlijke papa’s.

Dat beest in elk van ons

Ze begint met ‘dat beest’ binnen te brengen. ‘Dat beest’ is een stokoude hond die Atos kocht. Sindsdien ‘woont’ het dier aan de voordeur van de musketiers. Atos kocht de hond ‘omdat ik die gebroken blik van het beest herken’, gromt hij aan het begin van de voorstelling. Ondertussen gaat zijn borst stoer op en neer, met dank aan de Chris Sniks eenvoudige kostuums waar de grandeur van weleer subtiel van af straalt.

De drie musketiers bewijst dat klassiekers een stevige springplank vormen om het over de essentie van het (hedendaagse) leven te hebben zonder drammerig te worden. In dit geval: blijven geloven in het geluk en het moment dat er ooit iemand je pad kruist met wie je een liefdevol bestaan kan opbouwen.

Van de Wijdevens poëtische tekst doet dienst als stevig fundament waarop de acteurs en de regisseur een wervelend stuk bouwden dat raakt als de gebroken blik van een oude hond maar evengoed opmontert zoals de capriolen van een jonge hond dat kunnen.

Els Van Steenberghe

De Drie Musketiers, Het Gevolg. Gezien op 18 februari 2011. Meer info: www.hetgevolg.be