Els Van Steenberghe

Theater: Caligula, HETPALEIS

Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

Een te vlakke Caligula fulmineert in een wonderlijk decor.

‘Wow!’, denk je wanneer je in de zaal stapt waar Caligula ( * * ) opgevoerd wordt. Scenograaf Katleen Vinck creëerde een prachtig decor waarin de Romeinse keizer Caligula opnieuw tot leven komt. Helaas kan de pracht van het decor het ritme en de overtuigingskracht van de voorstelling niet opkrikken…

Tekstvreter en beeldenmeester

De jonge regisseur Simon De Vos timmert al enkele jaren aan de weg. Na zijn studies Germaanse Talen aan de Universiteit Gent, volgde hij ook een regieopleiding aan de Toneelacademie Maastricht. Ondertussen richtte hij zijn gezelschap Sermoen op. Binnen dit collectief profileert hij zich als een teksttheaterregisseur die vanuit het verhaal zoekt naar spannende, verrassende en ontwrichtende scènebeelden.

Dat doet hij ook in deze enscenering van Albert Camus’ Caligula, in een glasheldere vertaling van Leonard Nolens. De Vos debuteert met deze voorstelling in het Antwerpse jeugdtheaterhuis HETPALEIS. Dat huis maakt er zijn missie van om de knowhow en infrastructuur ten dienste te stellen van jonge makers. Zo wil HETPALEIS werken aan een nieuwe generatie regisseurs.

De Vos koos voor Caligula – Albert Camus’ stuk over de gruweldaden van de gelijknamige Romeinse keizer – omdat het hem intrigeert dat het echte drama al gebeurd is wanneer het stuk begint.

Caligula’s zuster en geliefde Drusilla is gestorven nog voor Caligula begint. Wat volgt is de manier waarop hij omgaat met dit hartverscheurende verlies en de onvermijdelijkheid van de dood. Vooral dat ontroostbare verdriet maakt Caligula menselijk en ik hoop dat het publiek hem daarin toch zal begrijpen. Ik wil zijn gruwelijke daden niet goedpraten, maar ik hoop dat het lukt om het publiek mee te krijgen in de filosofie van Caligula en te laten zien waar het allemaal begonnen is.

In dat opzet slaagt hij niet helemaal. Ambitie is De Vos niet vreemd – wat goed is – maar in het Antwerpse jeugdthaeterhuis HETPALEIS debuteren met Camus’ filosofisch stuk getuigt van ontzettend veel lef. Jammer genoeg hielp die lef niet om het stuk overtuigend te ensceneren. Ondanks een kranig acterende cast en een indrukwekkend decor.

Mistroostige arena

Dat decor bestaat uit een gebogen achterwand die de scène tot een halve arena transformeert. Die wand is een gaasdoek waarop een mistroostige zwart-witfoto van verbrande boomstronken geprint is. Het beeld refereert een beetje aan het melancholische werk van de kunstenaar Hans Op de Beeck. Het gaasdoek leent zich ook uitstekend voor schimmenspel én maskerades. Iets waar De Vos dankbaar maar gedoseerd gebruik van maakt. De speelvloer is bedekt met rode aarde en oude stoeptegels. Het gehele scènebeeld verwijst naar een vervallen keizerrijk waarin de hoofdrolspelers de arena (of het amfitheater) betreden om er hun geschil uit te vechten.

In Caligula staat een deel van de vaste kern van Sermoen op de scène (Philippe Annaert en Jorre Vandenbussche) aangevuld met onder andere een sterke Sara Vertongen (een trouwe medewerker van het Leuvense muziektheater Braakland) en een ietwat onzeker acterende Sofie Palmers. Vertongen en Vandenbussche zijn de ervaren rotten op de scène maar toch weten ook zij niet helemaal te overtuigen.

En wat met de acteurs?

Mogelijk ligt dit aan een regie die de acteurs iets te zeer verleid tot het deel uitmaken van mooie beelden en hen daardoor beknot in hun spelvrijheid. De eerste scène onderschrijft dit. Vandenbussche (als Caligula) komt grienend en kronkelend op. Die mens vergaat zichtbaar van verdriet. Pikant maar spijtig detail: hij speelt het zo schmierend dat je er amper wat van gelooft.

Pas in minder heftige (en minder strak geregisseerde?) scènes ontpopt Vandenbussche zich tot de krachtige, felle en subtiele acteur die hij doorgaans is. Dan weet hij Caligula inderdaad iets menselijks te geven. Pas dan wordt zijn Caligula de verloren man die verteerd wordt door verdriet, haat en wraakgevoelens.

De voorstelling ontplooit zich tot een stoet van prachtige beelden, inclusief knappe maskers (die Caligula’s senatoren verbeelden). Maar de momenten waarop de beelden ook pittig toneel worden zijn deze waarin het spel vonkt en waarin De Vos het individuele spel van zijn acteurs laat vieren. Palmers, bijvoorbeeld, die iets te schichtig en soms ronduit onverstaanbaar speelt, beklijft plots wanneer ze als dichter Scipio een simpel gedicht kan voordragen. Annaerts, die vertrouwd is met De Vos’ regiehand, speelt als Helicon de karikaturale vertrouweling van de keizer een van de meest geloofwaardige en tevens grappigste rollen.

Vingeroefening

Caligula is een beloftevolle vingeroefening van een ambitieuze, jonge regisseur die met een fikse portie creatiedrift en eigenzinnigheid in de regiestoel zit. Met mooie woorden en sterke beelden wil hij zijn publiek soigneren én prikkelen. In zijn wervelend enthousiasme lijkt hij iets te weinig stil te staan bij de individuele persoonlijkheid en speelstijl van zijn spelers. Daardoor krijgen sommige personages en scènes iets houterigs en gekunstelds. Het levert theater op waarin de woorden (en het verhaal) te zeer vervagen in de beelden.

Els Van Steenberghe

Caligula, HETPALEIS. Gezien op 6 mei 2011. Meer info: www.hetpaleis.be en www.sermoen.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content