Guido Lauwaert

Post uit Sint-Petersburg – Start van het Europees Theater Festival 2011

Guido Lauwaert Opiniemaker

Guido Lauwaert trekt naar het Europees Theater Festival 2011. Hij deelt via deze blog zijn bedenkingen en genoegens met u.

Eerste bedrijf

Scène 1 – Goed gedrag

De kans is groot dat wij in een Russische luchtlaag hangen wanneer u dit leest. Ik heb mij de voorbije jaren goed gedragen, zodat mijn vrouw en ik een reis mochten kiezen, als de bestemming maar niet de redactie was. Na ampel beraad besloten mijn vrouw en ik wat ik het beste vond: Sint-Petersburg. Van dinsdag 12 tot zondag 17 april gaat er voor de 14de maal een Europees Theater Festival door en daar theater mijn dada is, was de keuze snel gemaakt. De temperatuur in de voormalige Russische hoofdstad is mild overdag en frisjes ’s avonds. Komt goed uit. De winterkledij was nog niet verhuisd naar de kleerkast op de zolder.

Het is de tweede maal dat ik Sint-Petersburg bezoek. Onder Gorbatsjov was ik er een eerste maal. Het communistisch systeem was nog in zwang, zij het enkel voor de schijn, want toen ik de laatste nacht op Russische bodem, zo dronken als een Leonard, op de Nevski Prospekt met die middag versgebakken jonge dichters luidkeels Peace! en Democrazy! schreeuwde, kwamen twee veiligheidsagenten op me af en lieten hun handen op en neer gaan. Het klassieke gebaar van… rustig aan, maak de mensen niet wakker. Ik had gehoopt op een arrestatie. Met een kater in het vliegtuig werd het mij duidelijk dat ik geen hulp mocht verwachten van de Russen voor een internationale doorbraak.

Scène 2 – De tedere anarchist

Het Europees Theaterfestival is een uitvinding van een voormalig Europees ambtenaar. Alessandro Martinez, General Secretary, maakte eind vorige eeuw deel uit van het kabinet van een Italiaans Commissaris van de EG. Die positie gaf hem de kans diep in de buidel van de Europese kas te graaien. En daar zijn grote liefde theater was, is het niet moeilijk te raden wat voor soort festival het is geworden. Zolang Alessandro werkte bij de EG was er nooit geldgebrek. Maar commissarissen gaan en komen. Sinds zijn baas opnieuw naar Italië is verhuisd, zweet Alessandro zich te pletter om zijn begroting rond te krijgen. De helft van de kost komt uit de Europese kas, maar voor de andere helft moet hij schooien. Zodat het nooit zeker is dat bij het snikkend afscheid, hem bedankend voor de mooie dagen en hopend op een spoedig weerzien, er ooit nog sprake zal zijn van een spoedig weerzien. Er waren geruchten dat Istanbul zou bijten. Brussel hing ook al in de lucht [god spare ons daarvan!], maar niets was zeker.

Vorig jaar niets van Alessandro gehoord. End of the party, ging de ronde, via de e-way. Tot begin dit jaar een uitnodiging in mijn mailbox viel en ik uitgenodigd werd op een wederzien in de mooiste stad van Rusland. De tedere anarchist, altijd keurig in het pak, had het weer geflikt. Moet gezegd: met behulp van de Assistant to General Secretary, Gabriella Catalano. Zonder de onvermoeibare inzet van de dame die het Perspaleis bestiert, zou Alessandro na zijn verblijf in het Berliamontgebouw de Rubicon niet meer zijn overgestoken.

Scène 3 – Het ding ‘catalogus’ en het fenomeen ‘receptie’

Net als twee jaar geleden, in Wroclaw, Polen, zal de helft van de catalogus ingenomen worden door een welkomstwoord van de minister van Cultuur, een verklaring van de voorzitter van het Europees Parlement, een toelichting van de voorzitter van het festival, een analyse van de Commissioner for Education, Training, Culture and Youth van de Europese administratie, een wettiging van het belang van het festival door de president van de Russische Theaterfederatie, een verwijzing naar nevenactiviteiten in andere historische panden door de burgemeester van Sint-Petersburg – ten zeerste aanbevolen wegens ditjes en datjes, een hoop op een vruchtbare tijd voor beide partijen door de directeur van de plaatselijke theaterschool, een verantwoording van de juryvoorzitter over de toegekende prijzen, en een historische plaatsing van de politieke verwantschappen van de theaterkunst in de Europese geschiedenis sinds tsaar Peter de Grote door de opperstalmeester van de Union des Théâtres de l’Europe.

Iedereen leest die dingen diagonaal, maar is aanwezig op de openingsreceptie, wanneer die dingen in verkorte of uitgerekte versie worden voorgelezen om de daaropvolgende receptie in te zetten. Na de middag is er een nieuwe ontvangst, waarop de winnaar van 14de Europe Theatre Prize bekend gemaakt zal worden en de gelukkige die met de ereplaquette gaat lopen van de 12de Europe Prize New Theatrical Realities. Gevolgd door een receptie.

De vorige maal was de winnaar van de meest markante Europese voorstelling Guy Cassiers. Zijn voorstelling Bezonken Rood, stond dan ook op de affiche. In Wroclaw, in het Duits Breslau, was het elke dag feest in derde graad voor de aanwezige Vlamingen, want naast de gebruikelijke critici, was er een sterke delegatie van het Toneelhuis en de culturele spion van de lage landen, niemand minder dan de directeur van het Nederlands/Vlaams Huis deBuren.

Scène 4 – De prijsbeesten

Dit jaar, zo lees ik in het persbericht dat twee weken geleden in mijn box belandde, gaat de prijs voor de meest markante voorstelling naar Kristian Smeds, regisseur van Het Nationale Theater van Finland. Hij heeft een bewerking geregisseerd, nogal spraakmakend naar het schijnt, van de roman Mr. Vertigo van Paul Auster. We zullen zien. De kroon is dit jaar voor Yury Petrovitsj Ljubimov. Geboren op 30 september 1917 is deze Rus oprichter en chefregisseur van het Moskou’s Taganka Theater. Hij overleefde het communistische bewind, met vallen en opstaan, maar ook de val van het Sovjetbewind. Dat mag geen verwondering wekken voor wie weet, of bij deze weet, dat de Amerikaanse raket naar de maan gemaakt werd door de ontwerper van de V1 en V2, de ultieme wapens van de nazi’s in de strijd om één groot Derde Rijk, dat zowat alle landen van Europa, uitgezonderd Zwitserland, want bankiers zijn de vaders van Massa en Macht. Naar verluidt werkte Werhner von Braun al aan de V3, raketten waarmee Amerika bestookt zou kunnen worden. Eer het zover was werd von Braun van Peenemünde naar White Sands in New Mexico verhuisd en werd hij verantwoordelijk voor de Amerikaanse bemande ruimtevluchten. Hergé was een groot bewonderaar van von Braun. Dat resulteerde in het tweeluik Raket naar de Maan en Mannen op de Maan. Enfin, genoeg de zijtoer opgegaan. Wat ik wilde zeggen is dat wie leep is en lef heeft nooit de gevangenis indraait.

Ljubimov krijgt de speciale prijs voor zijn recentste voorstelling, Honey, gebaseerd op films en scenario’s van De Sica, Fellini, Antonioni, e.a. Italiaanse grootmogols van de filmwereld. Dat de baas van het Europe Theatre Festival ook een Italiaan is, is uiteraard toeval. Dat de winnaar een Rus is, is dan weer minder toevallig. Een land dat een flink pak duiten op tafel legt voor een Europees evenement binnen te halen kan niet over het hoofd worden gezien. Bij het ultieme twijfelmoment tovert Allesandro een oude knotwilg te voorschijn, iemand die in zijn land een naam met faam is, en het twijfelmoment kantelt en de buit is binnen. Twee jaar geleden was dat al het geval in Wroclaw, waar de Poolse regisseur Krystian Lupa de 13de prijs kreeg voor zijn gehele oeuvre, met als uitschieter zijn productie Andy Warhol. Een draak van een stuk! Lengte drie uur. Alsof dat nog niet genoeg was, liep Lupa er de hele duur van het festival bij met een dikke nek.

Scène 5 – Ouwe knotwilgen

Het Europe Theatre Festival is in de eerste plaats een festival van ouwe knotwilgen. Niet alleen de al genoemden worden geparfumeerd, maar ook Peter Stein, Andrey Moguchi [met een versie van De Blauwe Vogel van Belg, Gentenaar en Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck], en nog wat jongere maar daarom niet minder internationaal in eigen streek bekende regisseurs. Het festival is bovendien een repertoirefestival. Gogol is van de partij, Goethe, von Kleist, Kafka en uiteraard Tsjechov.

Naast de voorstellingen zijn er een dozijn debatten, conferenties en lezingen. Of ze boeiend zijn, daar kan over gediscussieerd worden, maar vermoeiend zijn ze in elk geval. Ik haat die dingen want oplossingen worden nooit bereikt, toegevingen zijn uit den boze, en iedereen heeft uiteindelijk gelijk, mits… maar… tenzij… rekening gehouden wordt met… kanttekeningen worden geplaatst bij… en dat duidelijk gebleken is uit deze bijeenkomst dat het laatste woord over dit onderwerp nog niet gezegd is.

Sint-Petersburg, het is een stad die iedere mens met een bovenmodaal hondenverstand eens in zijn leven moet bezocht hebben. De twintigste eeuw zou er heel anders hebben uitgezien, en dus ook de huidige geschiedenis, was er de Russische revolutie niet geweest, die zijn heetste momenten kende in de lievelingsstad van de laatste tsjaar, Nicolaas II. ‘Tussen oktober 1905 en april 1906… en nu citeer ik uit het zesde hoofdstuk van De duizelingwekkende jaren – Europa 1900-1914 van Philipp Blom… werden naar schatting 15.000 boeren en arbeiders opgehangen of doodgeschoten, nog eens 20.000 raakten gewond en 45.000 werden verbannen , terwijl in de steden 5000 revolutionairen ter dood werden veroordeeld. Cela me chatouille! [Hoe prikkelend!] riep een uitgelaten tsaar Nicolaas toen hij hoorde dat de strafexpedities succesvol verliepen en dat ook andere strafmaatregelen van rechtse elementen hun uitwerking niet misten.’ Hij deed de uitspraak bij de middagthee.

Mijn vrouw en ik zullen door zijn winterpaleis wandelen, de Hermitage, niet eenmaal maar meermaals, over de Nevski Prospekt flaneren en ik zal haar op een terrasje van een koffiehuis een gedicht uit 1913 van Vladimir Majakovski voordragen en zij zal nog wat scherper mijn passie voor poëzie en theater begrijpen:

Ik smeerde van het daaglijks leven

een kaart in kleur van meet af aan

en toonde in aspic de scheve

gelaatshoek van de oceaan.

Ik zag de roep van jonge kelen

in blikken schubben als te grijp.

En kunt

ook u

een nachtlied spelen

al fluitend op een regenpijp?

[vertaling Marko Fondse]

Guido Lauwaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content