‘Elk werk dat ik maak is een ode aan de mens’

Een gesprek met Alain Platel n.a.v. zijn nieuwe voorstelling ’tauberbach’.

De nieuwste productie van regisseur Alain Platel is tauberbach, op vraag van actrice Elsie de Brauw. De place of delict is een vuilnisbelt. De première gaat door in de thuishaven van Johan Simons, Münchner Kammerspiele, vrijdag 17 januari 2014. Na een reeks voorstellingen in München begint de voorstelling aan een tournee. De Belgische première is voorzien voor woensdag 16 april in de schouwburg van NTGent. Knack Focus was er als eerste bij om de regisseur op de rooster te leggen.

Knack Focus: Waar slaat tauberbach op? Het woordenboek geeft geen uitsluitsel, net zomin als Google.

Platel: De titel slaat op de naam van een Poolse kunstenaar die voor een productie ooit aan doven gevraagd heeft om Bachcantates te zingen. Het blijkt tevens de naam te zijn van een heel klein beekje in de buurt van Keulen.

Slaat de vuilnisbelt in jouw concept ook op de wereld van vandaag?

Platel: Voor de wereld in mijn kop zeker, maar voor de wereld in zijn geheel… neen. Misschien een deel daarvan. Een metafoor voor een bepaalde toestanden die we in de wereld meemaken.

Is de voorstelling een pleidooi om de eigen controle en evenwicht niet te verliezen in de waanzinnige huidige wereld?

Platel: Dat is een heel goede vraag want ik denk dat dit zo is. Bij mij toch zeker. Alleen al de hele geschiedenis die ik meegemaakt heb in de theaterwereld is een poging daartoe. De voorstelling maakt daar zeker een onderdeel van uit.

Welke geschiedenis is dat?

Platel: Mijn geschiedenis is, als ik daar op terugkijk, het toeval waarin ik in de theaterwereld ben gesukkeld. Ik had een theatercarrière nooit voorzien toen ik afgestudeerd was als orthopedagoog. Ik constateer dat ik er nu al dertig jaar inzit, wat al een heel prettige tijd geweest is. Theater is meer mezelf voeden dan het maken van projecten.

In de voorstelling wordt een zelf gebrouwen taaltje gebruikt, als PTG voorgesteld.

Platel: Het taaltje is de tweede inspiratiebron, een documentaire van Marcos Prado over Estamira. Het is een vrouw die op een heel bijzondere wijze naar de wereld kijkt. Zij leeft op een vuilnisbelt, maar belangrijker is de manier waarop ze over de wereld praat. Ze heeft astrale contacten met buitenaardse energieën of wezens. Ze spreekt met hen alsof ze telefoneert. In de documentaire is er een scène waarin ze een taal gebruikt, een mengeling van dialect, Portugees en van een zelf gemaakte taal.

Het thema van de voorstelling is een uitspraak van Elsie de Brauw vrij vroeg in de voorstelling, I do not agree with live.

Platel: Het is een van de cruciale zinnen uit de documentaire, als Estamira vertelt over de manier waarop ze tracht greep te krijgen op haar leven. Ze is uit het burgerlijke leven gestapt. Ze heeft dat heel bewust gedaan. Op de vuilnisbelt voelt ze dat dáár zich het werkelijke leven afspeelt. En om vanuit die positie te kunnen zeggen dat ze niet akkoord gaat met hoe het er in de wereld aan toe gaat.

Is je regie de erkenning van de samensmelting van de lichaamstaal en de stem?

Platel: Het is een poging, in elk geval, want het hele concept is gestart vanuit een vraag van Elsie de Brauw. Alleen al de manier waarop het hele parcours afgelegd is, is een verhaal op zich, is fantastisch.

Schaamte is bij jou een kenmerk van intelligentie, zoals men kan opmaken uit het persmap?

Platel: Mooi dat je het opmerkt. We zijn heel vaak geconfronteerd geweest met het thema schaamte. Als ik zie hoe mensen rondom mij zich moeten blootgeven via de sociale media, dan vind ik schaamte, of pudeur, weer op zijn plaats.

Is tauberbach een ode van verzoening en schaamte?

Platel: Ik denk dat je al mijn projecten kan samenvatten als odes aan de mens. Ze zijn altijd een pleidooi voor humanisme. Dat is mijn voornaamste bedoeling. Er zijn twee dingen die ik heel essentieel zijn, voor mij. Als mensen in de zaal een beetje verliefd kunnen worden op zij die op het toneel staan, maakt me dat heel gelukkig. Daarnaast denk ik dat het voor de podiumkunsten de grootste opgave is om mensen anderhalf uur van hun i.pad en i.pod te houden. Ze de kans te geven binnen te stappen in een soort van imaginaire wereld die voor hen wordt gecreëerd.

Bach is de muzikale ondergrond. Waarom?

Platel: Hij is mijn persoonlijke obsessie. Ik denk dat ik mij af en toe tracht te verweren tegen degenen die de muziek van Bach proberen te reduceren tot mathematische wondertoon, de componist als wiskundig genie. Ik vind vooral vreugde terug in zijn muziek. Ik reageer op emotioneel vlak. Dat wiskundige zie ik ook vaak terugkeren in dansvoorstellingen, wat ik zeer jammer vind. Voor mij is zijn muziek de ondersteuning van mijn emoties.

Is je rol als regisseur een uitloper van je oorspronkelijk beroep als orthopedagoog, of een heerlijke afwijking?

Platel: Eerder het tweede. Maar het is wel zo dat hoe langer ik bezig ben in het theater, hoe meer ik voel dat mijn opleiding mijn manier van regisseren enorm beïnvloedt. Ik zeg vaak dat regisseurs in hun opleiding heel veel psychologie zouden moeten krijgen. De scholing als orthopedagoog heeft me geholpen makkelijker te verklaren wat ik wil zeggen, waarover ik het wil hebben.

Vanwaar die grote waardering van jou voor Elsie de Brauw?

Platel: Dat is een moeilijke vraag! [lacht] Ja, als je naar de voorstellingen waarin zij speelt gaat kijken, ze mogen dan heel sterk van elkaar verschillen, word ik blijkbaar door de wijze waarop ze een personage gestalte geeft, enorm aangetrokken.

Veel succes. Dank je voor het interview.

Platel: Graag gedaan.

Guido Lauwaert

Alle info: www.ntgent.be en www.lesballetscdela.be

Smaakmaker: