Benny Claessens is ontwapenend zichzelf in ‘Hello Useless – For W and Friends’

‘Spijtig dat ik geen materiaal over Salah Abdeslam heb, want aan hem denken we allemaal vandaag. Niet?’ Het is vrijdagavond 18 maart 2016 en Benny Claessens zit in het midden van de toneelvloer alsof hij in het midden van zijn woonkamer zit. Op zijn gemakje, in een donkerblauwe trui en grijze sweatershort, omringd door zijn schetsboekjes. Hij had ons bij het begin van de voorstelling reeds gewaarschuwd dat ‘een recensent dit de saaiste scène vindt’ en begint een tijdje later dan ook gniffelend en met ondeugend twinkelende ogen aan die scène.

Maar die scène is niet (meer?) saai, dankzij de relativerende manier waarop hij ze ‘bijkruidt’ met improvisaties. Dat geïmproviseer dient als perfect tegenwicht voor de momenten waarin hij neuriënd door zijn schetsen en notities bladert en soms besluit om een tekening uit te beelden. Zo laat hij ons een blik werpen op de humuslaag waaruit dit sober, hartverwarmend kleinood groeide. Nochtans wortelt de creatie allerminst in een positieve gedachte. Ze ontstond uit woestheid, razernij zelfs. Toen Wouter Hillaert vorig jaar (januari 2015) in Rekto:Verso een brief schreef aan Jan Decorte waarin hij de man opdroeg te kappen met toneel, stoof Claessens in zijn pen om de man die hij diep waardeert en bewondert te verdedigen. De kwaadheid spatte van de reactiepagina waarop hij Hillaert van antwoord diende. Een jaar later is de kwaadheid geluwd – ‘Wouter, I love you again’, wierp hij Hillaert toe die vrijdagavond een van de toeschouwers was – en vertaalde de machteloosheid van een artiest jegens een keiharde, ‘zinloze’ mening van een criticus naar inspiratie. Inspiratie voor een hoogstpersoonlijke voorstelling over de kwetsbaarheid van de performer – en bij uitbreiding van elke mens – die zich met zijn hebben en houden in de spotlights waagt. Spotlights die tijdens deze creatie alle kleuren van de regenboog, of beter: van de discotheek, aannemen.

Want Claessens is niet alleen een opmerkelijk acteur, hij is een verrukkelijk danser én bezit een veerkrachtige zangstem. Zijn versie van Rolling Stones’ As Tears Go By en van Joni Mitchells Both Sides Now doen je hart gloeien. En hij raakt ook door de integriteit waarmee hij op de scène staat. Hij verwelkomt het publiek op een ontwapend eerlijke, droogkomische manier. Hij wandelt over de scène, benoemt alles wat op het podium staat en legt uit wat het decor – kanjers van glitterletters die samen het woord ‘JOY’ vormen – betekent. Claessens wil niet dat het publiek zich verliest in cynisch gepriegel of donker gedenk. Alles wat er hangt of staat, is niets meer of minder dan wat het is. Punt. Dat geldt ook voor de performer. Je krijgt Claessens zoals hij is, een man in wie de verlegen knaap nog sluimert. Een knaap die zich vooral toont als dat volwassen lijf danst, schrikt of een bulderlach niet meer kan onderdrukken.

Tijdens een van de dansscènes steekt Claessens beide handen reikend uit en wiegt. Of hij draait om zijn as met een hand op de rug en een hand in de lucht. Hij zegt niets. Maar hij toont veel. Hij toont zijn kwetsbare zelf maar evengoed de kwetsbaarheid van een thuisloze die met lege handen en vragende blik door de straten doolt. Claessens babbelt, tiert, zingt, danst, speelt, maakt grappen, jaagt het publiek de scène op… Kortom, hij combineert theater met stand-upcomedy, dans en muziek. Hij is een genre op zich en doet dat voortreffelijk. Hello Useless – For W and Friends is een welgemeende, montere en tedere performance die de zinloosheid van ‘gewoon bestaan’ viert en daardoor zinvol is. Het is een verrassend, ongrijpbaar kleinood dat het hart doet gloeien en het geloof in ‘joy’ weer wat aansterkt. Ondanks de Salah Abdeslams van deze wereld….

Smaakmaker, een van Claessens’ inspiratiebronnen is Nina Simone en de haast pijnlijke waarachtigheid waarmee ze op een podium stond:

Els Van Steenberghe