Alex van Warmerdam trekt opvoeringsverbod in

Theater- en filmregisseur en -auteur Alex Van Warmerdam verbood onlangs dat amateurtheatergezelschappen in Vlaanderen en Nederland zijn teksten zouden opvoeren.

‘Amateurs kunnen niet beter’, schreef Alex van Warmerdam een tijd geleden in een mail aan een Vlaams amateurtheatergezelschap dat zijn werk wilde opvoeren maar op de website van OPENDOEK en Toneelfonds Janssens las dat dit niet meer mocht. Van Warmerdam verbood dit nadat hij YouTube-fragmenten van voorstellingen had gezien die, volgens hem, zijn werk allerminst eer aan deden. OPENDOEK – koepelorganisatie voor het amateurtheater in Vlaanderen – liet het daar niet bij en schreef een verontwaardigde open brief. Met effect: Van Warmerdam schrapt binnen afzienbare tijd het verbod. Hij was niet bereikbaar voor commentaar maar zijn broer Marc, die Orkater leidt (het theatergezelschap dat beide broers in 1974 oprichtten) en als producer van Alex’ films optreedt, wel.

Hadden jullie die heftige reactie van OPENDOEK verwacht?

MARC VAN WARMERDAM: Hij niet, ik wel. Alex nam een beslissing die gevoelig ligt. Zijn teksten zijn geliefd bij amateurgezelschappen; ze zijn bondig, prikkelend en niet onbelangrijk, met humor. Het verbod geldt ook voor Nederland, maar daar kraait er amper een haan naar. OPENDOEK reageerde wel en dat zorgde er mee voor dat Alex en ik nogmaals over de beslissing praatten.

Nam hij de beslissing te snel?

VAN WARMERDAM: Hij nam de beslissing enkele maanden geleden omdat hij ten einde raad was en niet meer wist hoe hij die praktijken kon stoppen.

Welke praktijken?

VAN WARMERDAM: Het op het internet plaatsen van voorstellingen of fragmenten daaruit. Daar wordt zijn naam vaak zo vermeld dat het lijkt alsof Alex betrokken was bij de productie, terwijl hij zijn eigen werk soms amper herkent. Alex is een streng kunstenaar. In de manier waarop hij zijn teksten opbouwt en vervolgens regisseert, zit er weinig vrijheid. Voor zichzelf en voor de anderen.

Hij beseft natuurlijk dat wanneer mensen aan de slag gaan met zijn teksten de resultaten hem niet altijd gelukkig kunnen maken. Die kwaliteitsdiscussie over wat wel of geen goed theater is, is overigens zinloos. Amateurkringen maken voorstellingen met een totaal andere ingesteldheid dan professionele kunstenaars. Dat respecteren we. Meer zelfs, onze vader was toneelmeester en maakte decors voor amateurgezelschappen. Hij leerde ons dat amateurs liefhebbers zijn die je zo professioneel mogelijk moet bijstaan.

En dus ook toegang moet geven tot professionele teksten.

VAN WARMERDAM: Klopt. Ik begrijp en respecteer de aanvankelijke beslissing van mijn broer. Daarom ondernemen we momenteel stappen om aan de opvoering van Alex’ teksten heldere voorwaarden te koppelen. Amateurgezelschappen die de opvoeringsrechtenrechten kopen, zullen zonder uitdrukkelijke toestemming van de auteur geen opnamen mogen maken voor openbaarmaking op televisie of internet.

Waarom niet?

VAN WARMERDAM: Omdat het theaterteksten zijn. Zo simpel is het.

Els Van Steenberghe