Waarom Harlem Shake de nieuwe Thriller is

Wat Thriller van Michael Jackson met 14 minuten en 800.000 dollar deed voor de MTV-generatie, doet de Harlem Shake met nul dollar en 34 seconden voor de YouTubegeneratie. Het zijn harde tijden voor cultuuroptimisten.

Wat Thriller van Michael Jackson met veertien minuten en 800.000 dollar deed voor de MTV-generatie, doet de Harlem Shake met nul dollar en 34 seconden voor de YouTubegeneratie. Het zijn harde tijden voor cultuuroptimisten, maar wie goed zoekt, vindt zelfs in een pluchen paardenkop een interessant cultureel verschijnsel.

Vooreerst: ook wij krijgen er stenen kloten van. Nu zowat elke jolige frans van de personeelsdienst van God weet welk Zutendaals verpakkingsbedrijf middels een pluchen paardenkop heeft kunnen bewijzen dat hij ‘meer is dan een dossiernummer’, wordt het stilaan tijd om de Harlem Shake te begraven – levend als het moet. Elk internet meme – dat laatste dient u níét uit te spreken als ‘mémé’ – heeft zijn houdbaarheidsdatum, en met vierduizend uploads op YouTube per dag is die van de Harlem Shake ver verstreken.

Een beredeneerde gok: exact drie ervan zullen we ons over een maand nog herinneren. De originele, allereerste Harlem Shake van Filthy Frank, om historische redenen. De Washing Machine Harlem Shake, vanwege de briljante eenvoud van het concept – altijd al afgevraagd wat er gebeurt als je een baksteen in een draaiende wasmachine smijt. En de Naked Harlem Shake, omdat tien paar dansende borsten nu eenmaal niet zo snel vergeten worden.

Maar hoezeer de overige tienduizenden Shakes ook compleet overbodig zullen blijken, er is wel degelijk iets grondig vernieuwend aan het fenomeen. De Harlem Shake heette bij aanvang ‘de nieuwe Gangnam Style’ te zijn. Klopt niet: Gangnam Style was een op voorhand bedacht dansje, ingebed in de lange op-voorhand-bedachte-dansjestraditie, van de vogeltjesdans tot de macarena. Harlem Shake is geen dansje: het is de eerste gecrowdsourcete videoclip, op maat van de internetgeneratie.

Wij verduidelijken: anders dan wat iedereen lijkt aan te nemen, zit er geen brein achter de Harlem Shake. Meer dan negen maanden geleden zette de toen nog volslagen onbekende artiest Baauer een nummer online met een zware bass drop, wat leeuwengegrom en een sample van Plastic Littles Miller Time uit 2001. Dat laatste wist Baauer niet eens: als kind van zijn tijd was hij de sample gewoon ergens tegengekomen op YouTube – ze hebben hem achteraf moeten vertellen waar hij het gehaald had.

Het nummer moest het zonder videoclip stellen, tot ene Filthy Frank uit het niets op 2 februari een fragment van 34 seconden uit het nummer plukte en eigenhandig van de bekende video voorzag. De Harlem Shake is met andere woorden geen top-down videoclip, maar een bottom-up filmpje, volledig buiten de controle van de artiest en het label. Het is het internetplebs dat er mee aan de haal ging.

Het is vergezocht, maar daarom niet minder interessant om de vergelijking te maken met een ander historisch moment in de videoclipgeschiedenis. Omstreeks 1979 had Michael Jackson net 20 miljoen exemplaren verkocht van Off the Wall en vier singles van één plaat in de top tien geloodst. Bepaald indrukwekkend, maar Jackson dacht dat hij nóg beter kon, alleen wist hij niet hoe. Daar kwam verandering in toen MTV in 1981 met het uitzenden van videoclips begon.

Jackson was de eerste die het enorme potentieel van het nieuwe medium vatte, iets wat hij een jaar later bewees met Thriller, de zevende single en hoogtepunt van de gelijknamige plaat. Hij hoestte 800.000 dollar op om John Landis te laten regisseren en Vincent Price demonisch te doen lachen en maakte het 14 minuten durende meesterwerk Michael Jackson’s Thriller. Het werd de meest bekeken videoclip aller tijden, met meer dan vier miljard kijkers; Off the Wall werd gedegradeerd tot voorafje; en de videoclipindustrie werd volwassen. Het potentieel van een nieuw medium als eerste zien: het heeft zo zijn voordelen.

U voelt ons al komen: wat Michael Jackson met een geniale ingeving in veertien minuten en 800.000 dollar deed voor de MTV-generatie, deed de Harlem Shake met nul dollar en 34 seconden en stoemelings voor de YouTube-generatie. Thriller maakte een event van de televisieclip, Harlem Shake maakte een internet meme van de internetclip. De dertig seconden bleken op maat van de limited attention span van de tijdsgeest – in het slechtste geval verdoet u maar een halve minuut van uw leven -; het eenvoudige concept was geknipt voor de digitale doe-het-zelver, die massaal aan de slag ging.

Zonder het te beseffen perfectioneerde het zo de vorige muzikale succesnummers op het web. Het doet waar OK Go met zijn virale video’s nooit in slaagde: een nummer aan een clip vasthangen. Het doet waar Psy nooit in slaagde: overkomen als een authentiek fenomeen, en niet als een marketingtrucje van het platenlabel. Het doet waar planking nooit in slaagde: een product verkopen. Het mag dan een hoogst irritant verschijnsel zijn, vanuit een overschouwend perspectief blijkt er best wel wat te zeggen voor de Harlem Shake.

Dat lijkt ook de muziekindustrie te hebben begrepen. De Harlem Shake noopte Billboard om zijn plannen te vervroegen om YouTubeviews te integreren als een van de drie criteria om de charts samen te stellen – een beslissing om de toegenomen impact van virals als Gotye en Psy op de muziekindustrie in kaart te brengen.

Nog interessanter was dat Mad Decent, het label van Diplo, waar Baauer getekend is, niet besloot om alle illegale gebruik van zijn muziek door fans laten weghalen, maar een regeling trof met YouTube, waardoor het een deel van de advertentieopbrengsten mocht ontvangen. Een reactie op de ruzie van het label met Azealia Banks, nadat zij haar versie van Harlem Shake zonder permissie online had gezwierd, maar vooral een beslissing die een nieuw model voor clips rendabel maakt: de gecrowdsourcete video. De muziekindustrie weet weer even achter welk gouden kalf aan te hollen.

Bon, en nu mag die idiotie met die pluchen paardenkop ophouden.

Geert Zagers

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content