Provocerend: dit laat Madonna in Brussel zien

De wereldtournee van Madonna die op 12 juni Brussel aandoet is niet voor gevoelige zielen. Een verslag van onze reporter in Tel Aviv, Wim Denolf.

Van Wim Denolf in Tel Aviv

Hangt Madonna haar puntige bustier beter aan de wilgen? De vraag is de inzet van haar huidige MDNA-tournee. Op de aftrap in Tel Aviv toonde het 53-jarige icoon alvast een visueel verbluffend spektakel, en haar tanden.

DA GIG: Madonna in het Ramat Gan Stadium, Tel Aviv op 31 mei 2012.
IN EEN ZIN: Een overdonderend spektakel waarin Madonna agressief uit de hoek komt en haar publiek op de proef stelt, maar met verve haar titel van Queen of Pop verdedigt.
HOOGTEPUNTEN: Express Yourself, Gimme All Your Luvin’, Vogue, Like A Prayer
DIEPTEPUNTEN: Like A Virgin
BESTE QUOTE: “Geen enkel conflict wordt opgelost door een ander mens pijn te doen.”

De MDNA World Tour is Madonna’s achtste reis rond de wereld: een parcours met 86 concerten dat haar tot eind december naar 32 landen brengt, van het Midden-Oosten tot Noord- en Zuid-Amerika. Volgend jaar staat Australië op het programma. Belgische fans moeten geduld oefenen tot 12 juli, wanneer het circus halt houdt in het Koning Boudewijnstadion in Brussel. Dat concert wordt Madonna’s tweede doortocht in ons land, na haar optreden op de festivalwei van Werchter in de zomer van 2009.

Die Sticky & Sweet Tour klokte af op een omzet van ruim 400 miljoen dollar en werd de meest succesvolle tournee van een solo-artiest ooit. Al is dat maar een van de vele wapenfeiten uit Madonna’s drie decennia omspannende carrière. Andere zijn onder meer de ruim 300 miljoen verkochte platen, bijna veertig top-tien hits in de Billboard Hot 100 – nog een record – en een hoop lucratieve deals. Zo tekende de Queen of Pop in 2007 nog een tienjarig contract met Live Nation ten bedrage van 120 miljoen dollar, vorig jaar gevolgd door een alliantie met Interscope Records voor drie albums.

Onder vuur

Het eerste daarvan, het in maart uitgebrachte MDNA, gooide geen hoge ogen. Een dansvloergericht, maar door déjà vu’s geplaagd album waarop een batterij producers als Martin Solveig en Benny Benassi Madonna’s huwelijksperikelen verpakken in een muur van eurohouse, trance, dubstep en stemvervorming. Verschillende hap-slik-wegnummers op het album wegen echter te licht, zeker in vergelijking met de melodieuze en trendsettende popsongs die de eeuwige kameleon de eerste tien jaar van haar carrière afleverde.

Een lauw onthaal in de muziekpers en de zwak presterende singles Give Me All Your Luvin’ en Girl Gone Wild vormden pas het begin van de negatieve berichtenstroom. Zo boekte MDNA in de tweede week na zijn release de grootste verkoopsdaling die een album ooit te beurt viel in de Verenigde Staten. Een gevolg van de koppelverkoop die Madonna er toepaste: wie een ticket voor haar tournee kocht, kon er een album bij krijgen, wat de cijfers aanvankelijk flink opblies.

Vervolgens was William Orbit, producer van het al even introspectieve, maar meer gelaagde Ray of Light (1998), niet mals voor de manier waarop MDNA tot stand gekomen was. Er was te weinig tijd om het album deftig af te werken en Madonna had het te druk met andere ondernemingen zoals haar kledinglijn en Truth or Dare-parfum, schreef die op Facebook. Uitlatingen die Orbit achteraf betreurde, maar op sociale netwerken wel overgenomen werden door fans. Enkelen lanceerden zelfs een campagne om manager Guy Oseary aan de kant te schuiven.

Slome ticketverkoop

Behalve de karige promotie voor het album, beperkt tot de SuperBowl in februari en een handvol tv-interviews, torpedeerden de fans ook de setlist van de huidige MDNA-tournee. Daarvan circuleerden de jongste weken talloze versies. Echt verwonderlijk is dat niet: gezien haar lange staat van dienst bestaat Madonna’s publiek tegenwoordig zowel uit tieners, babyboomers als alles daartussen. Er blijft dus altijd wel iemand op zijn honger zitten.

Bovendien vlogen de prijzige tickets niet zo snel de deur uit als bij vorige tournees. Na twee maanden waren voor het Belgische concert bijvoorbeeld nog maar de helft van de tickets verkocht. Een groot verschil met 2009, toen de 65000 beschikbare tickets op een dag een koper vonden. De annulering van een show in Zagreb en de vertraging van de kick-off in Tel Aviv, oorspronkelijk op 29 mei gepland, werden door Live Nation aan productieproblemen geweten, maar deden Madge’s reputatie geen goed.

Midden april voelde Live Nation-baas Arthur Fogel zich verplicht om tussenbeide te komen. Met meer dan 1,4 miljoen verkochte tickets en omzet van bijna 190 miljoen euro presteerde de tour meer dan behoorlijk, zei Fogel, maar het kwaad was geschied. Peeters & Pichal, de kwaliteitskranten, vrouwenbladen: iedereen vroeg zich af of het weldra 54-jarige icoon haar houdbaarheidsdatum bereikt had.

Dubbelgangsters

Van dat alles viel de afgelopen dagen weinig te merken in Tel Aviv. De meest tolerante stad van het Midden-Oosten leefde al weken toe naar het concert, dat behalve ruim honderd buitenlandse journalisten ook vierduizend buitenlandse fans op de been bracht. De gay clubs van de stad wedijverden met elkaar om de ultieme Madonna-party te organiseren, terwijl in vele winkels en koffiehuizen enkel Madonna te horen viel.

Zelf arriveerde de superster vorige week vrijdag in Israel, vergezeld door haar vier kinderen en haar 25-jarige vriend Brahim Zaibat. Die behoort net als de 12-jarige Rocco tot de 22 dansers van de MDNA-tournee. Madonna en familie bezochten volgens lokale kranten enkele heilige sites in het weekend, waarbij een handvol dubbelgangsters de opdringerige pers moesten afleiden. Madonna werd ook gesignaleerd in het Kabbalah Center in Tel Aviv, waar een studiemoment en een ontmoeting met Kabbalahleraars op het programma stonden. De door de orthodoxe gemeenschap vaak veroordeelde artieste is zoals bekend een aanhanger van de Joodse mystieke stroming, die ze naar eigen zeggen ontdekte toen ze zwanger was van dochter Lourdes in 1996.

Madonna bezoekt Israël dan ook niet voor het eerst. Er waren al religieus getinte privétrips in 2004 en 2007, terwijl ook The Girlie Show (1993) en de Sticky & Sweet-tournee Tel Aviv aandeden. Bij die laatste gelegenheid ontvingen zowel eerste minister Benjamin Netanyahu als oppositieleidster Tzipi Livni haar onder vier ogen. Twee jaar eerder mocht Madonna ook op audiëntie bij Shimon Peres.

Culturele boycot

Dat ze haar wereldtournee aftrapte in Tel Aviv was dan ook een doorn in het oog van de voorstanders van de culturele boycot die Israël treft sinds mei 2010. Een militaire actie tegen een scheepskonvooi met hulpgoederen voor Gaza kostte toen het leven aan negen Turkse activisten. Sindsdien annuleerden talloze artiesten hun concerten in het land.

Madonna zag de bui hangen en doopte haar passage in Tel Aviv om tot een “concert voor vrede”: een eerbetoon aan de organisaties die zich inspannen voor vrede in het Midden-Oosten. Op woensdag vond tijdens de laatste repetities door trouwens een meeting plaats met Joodse en Palestijnse vredesactivisten. Zeshonderd leden van lokale ngo’s ontvingen bovendien een ticket voor de show in het Ramat Gan Stadium.

“Music makes the people come together”? Niet echt: kritiek in kranten en op websites suggereert eerder dat Madonna de vredesbeweging verdeelde. Bovendien is de Material Girl Leonard Cohen niet. Die hield in 2009 ook een “Concert for Reconciliation, Tolerance and Peace” in Tel Aviv, maar schonk de opbrengst toen aan Joodse en Palestijnse organisaties.

Tussen kerk en hel

DJ’s Offer Nissim en Martin Solveig mochten het met 32000 toeschouwers uitverkochte stadion donderdagavond opwarmen. Een gelegenheid om de omvang van het podium te bewonderen, waarvan het Belgische Stageco in totaal vier kopieën bouwde. Elk exemplaar reist twee weken op voorhand al naar de stad in kwestie, vergezeld door 21 truckchauffeurs en 12 supervisors. Een kleine catwalk omsluit de driehoekige pit aan de voet van het podium, goed voor niet meer dan een honderdtal fans.

Madonna trad rond halftien aan, bijna 45 minuten later dan gepland. Ze maakte haar entree in een gotisch kerkdecor, waarin klokkenluidende monniken, een Hebreeuws gebedslied en een zwiepend wierookvat haar komst aankondigden. Tijdens de intro van Girl Gone Wild hoorden en zagen we Madonna God om vergiffenis vragen voor haar losbandigheid, al zou die gek moeten zijn om daar in te trappen. Gekleed als Bondmeisje in een zwarte jump suit ruilde de onverbeterlijke zondares de kerk immers al gauw voor een gammele motelkamer, een pistool en zelfs een Kalashnikov. Wapenarsenaal dat Madonna en haar dansers op het publiek en op elkaar zouden richten tijdens Gang Bang.

Een agressieve start dus, waarbij sirenes, schotgeluiden en uitvergrote bloedspatten en kogelhulzen op de gigantische videomuur achteraan het podium de grimmige, weinig kindvriendelijke sfeer nog versterkten. “I’m going straight to hell, I have a lot of friends there”, zei Madonna – een mens geloofde het zo.

Visueel geweld

Helaas rammelde de geluidsmix in het begin, waardoor Madonna’s stem hard en metaalachtig klonk. De lauwe uitvoeringen van Papa Don’t Preach en Hung Up waren ook minder aanstekelijk dan de originele nummers. Op visueel vlak werd het publiek echter verwend. De haarscherpe videomuur bestond uit losse panelen die ettelijke decorstukken verborgen, terwijl ook de ingenieuze podiumvloer twee uur lang verraste. Daarvoor zorgden 36 ingebouwde LED-kubussen, die doorheen het concert in verschillende formaties opgesteld werden.

Bovendien wisselde Madonna acht keer van outfit, van een puntige “kooibustier” van Jean Paul Gaultier voor Vogue tot een tuniek in metaalmesh en Swarowskikristallen van vaste styliste Arianne Phillips. Sommige dansers droegen niet minder dan vijftien pakjes tijdens de show. Combineer dat met acrobatieën als koordansen en een strakke regie die de meeste nummers naadloos in elkaar deed overvloeien, en u durft amper nog met de ogen te knipperen tijdens deze show. De legendarische trendsetter is ondertussen dan niet meer de enige die spektakel van dit kaliber brengt, ze houdt feilloos de concurrentie bij.

Trommelaars in de nok

Deel twee van de set list was vriendelijker voor de hartpatiënten in het stadion. Madonna trok een in de jaren ’40 gedrenkt majorettenpakje aan voor Express Yourself, waarin een flard van Born This Way van Lady Gaga verwerkt zat: een knipoog naar de rel die vorig jaar ontstond toen Madonna haar jongere collega net niet van plagiaat beschuldigde. De aanstekelijke mash-up werd weinig subtiel aangevuld met She’s Not Me uit Hard Candy (2008) – kwestie van de puntjes op de i te zetten.

Helemaal opzwepend was de uitvoering van Give Me All Your Luvin, al was dat vooral te danken aan de trommelaars met witte mutsen die plotseling in de nok van het podium hingen. Bijna alle dansers namen deel aan de indrukwekkende choreografie die erbij hoorde, zodat je opnieuw niet wist waar te kijken. Ook de gastvrouw zelf stond trouwens amper stil gedurende de avond. Eveneens stukken beter dan de originele versie op MDNA was Turn Up The Radio, waarvoor ze de tweede keer een gitaar rond de schouders hing. Madonna raakte het instrument dan amper aan, het licht verteerbare dansnummer kreeg alle handen in de zaal op elkaar.

Van die momenten telde deze show er niet al te veel, al ging het stadion later wel uit zijn dak tijdens Like A Prayer. Visueel spektakel was daarbij niet nodig, soms volstaat een dijk van een hit die iedereen kan meezingen. Daarvan was bij mindere songs als Candy Shop en Human Nature geen sprake, toch vreemde keuzes voor iemand die zoveel hitsingles op zak heeft. Driekwart van het concert hield moeiteloos de aandacht vast, maar het publiek zat of stond eerder verbluft toe te kijken dan op te gaan in een massa-ervaring.

Like A Virgin werd in Marlene Dietrich-stijl en met louter pianobegeleiding afgeslankt tot een tranendal dat het origineel noch Madonna’s stem recht deed. Ook Open Your Heart vergeten we liefst snel. De klassieker werd een nieuw jasje aangetrokken door het Baskische trio Kalakan in te schakelen, net zoals drie jaar geleden al eens een Roemeens gypsy-groepje mee op tournee ging. Het resultaat klonk wat geforceerd en miste het vernuft van de originele song.

Wereldvrede

Op het uitstapje richting Baskenland volgde het enige moment waarop de diva zich echt tot het publiek richtte. “Ik start mijn tournee niet voor niets hier”, zei Madonna. “De conflicten in het Midden-Oosten moeten stoppen. Je kunt geen fan van mij zijn en geen vrede willen. In het publiek en in mijn crew zitten mensen van alle slag: katholieken, joden, homo’s, hetero’s, blanken, zwarten en Aziaten. Ons bloed heeft altijd dezelfde kleur. Als er hier vrede kan zijn, dan kan er vrede komen in de ganse wereld. Geen enkel conflict wordt opgelost door een ander mens pijn te doen.”

Het betoog contrasteerde niet weinig met de agressieve teneur aan het begin van het avond en van het finale luik van het concert. Dat was puur discotheekvoer dankzij I’m Addicted en Celebration, waarbij Madonna niet onderdeed voor haar dertig jaar jongere dansers. Toch klonk de ster alsof ze het meende. Bovendien bleven we zo bespaard van covers als haar uitvoering van John Lennons Imagine, een onderdeel van de Re-Invention Tour in 2006.

In plaats daarvan kreeg het publiek Masterpiece te horen, het met een Golden Globe bekroonde nummer uit W.E., de (geflopte) film die ze onlangs voorstelde. Het was al bij al een van de weinige rustmomenten in een show die de allures van een pletwals had. Niet foutloos, maar het overtuigende bewijs dat het nog veel te vroeg is om Madonna af te schrijven.

Wim Denolf

DE SETLIST: Girl Gone Wild / Revolver / Gang Bang / Papa Don’t Preach / Hung Up / I Don’t Give A * / Express Yourself / Give Me All Your Luvin’ / Turn Up The Radio / Open Your Heart / Sagara Jo / Masterpiece / Vogue / The Erotic Candy Shop / Human Nature / Like A Virgin Waltz / I’m Addicted / I’m A Sinner / Like A Prayer / Celebration

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Brussels Airlines.