Hoe Childish Gambino iedereen een oplawaai verkoopt, óók zichzelf

De nieuwe videoclip van Donald Glover heeft schietpartijen, brandende auto’s, Afrikaanse dans en een wit paard. Het internet smult ervan.

Er waren nieuwe tracks, er waren aankondigingen van nieuwe platen, er was een lofzang voor Donald Trump, een steek naar Barack Obama en zelfs een filosofisch boek. Meer kón Kanye West niet doen om van zijn Twitter-comeback het hiphopculturele moment van 2018 te maken.

Maar dat was buiten Donald Glover alias Childish Gambino gerekend.

Het multitalent – naast rapper is hij ook bedenker van de bejubelde serie Atlanta – dropte zaterdag vrij onverwacht twee nieuwe nummers, waarvan eentje, This Is America, instant viraal ging op YouTube. Woensdagochtend stond de teller boven de 46 miljoen views. Ter vergelijking: Pynk, de videoclip waarin Janelle Monáe haar kapotgeanalyseerde vaginabroek draagt, blijft na een kleine maand steken op 7,5 miljoen views.

Wie de clip wil bekijken – doe dat, om te beginnen – begint er best uitgeslapen aan, want er gebeurt véél. Elke seconde valt er een nieuwe referentie te ontdekken voor wie er diep genoeg op ingaat – en het internet doet dat.

Om te beginnen rekent Glover in de clip af met de wapenobsessie van de Amerikanen op de bruutst denkbare manier, namelijk door twee keer zelf de trekker over te halen. Eerst knalt hij een gitarist genadeloos af. Het lijk wordt brutaal weggesleept, het geweer in een doekje weggedragen door een figurant. Later in de clip maakt hij een gospelkoor een kopje kleiner, een verwijzing naar een schietpartij in een kerk in Charleston drie jaar geleden. Opnieuw legt hij het moordwapen bijna met zorg weg. Beter zorgen voor je wapens dan voor je mensen? That is America, volgens Donald Glover.

Hoort ook bij dat Amerika: de zwarte gemeenschap, haar cultuur en de manier waarop die jaren werd beknot. Glover illustreert dat door in het begin van de video eerst Jim Crow te imiteren, een racistisch stereotype van de zwarte slaaf uit de 19^de eeuw, en meer naar het einde toe een portie gwara gwara ten beste te geven, een traditionele Zuid-Afrikaanse dans die je misschien herkent uit het optreden van Rihanna op de afgelopen Grammy Awards. De zwarte R&B-zangeres SZA, die onlangs nog op de soundtrack van het tot kilometers buiten de zwarte gemeenschap geprezen Black Panther opdook, heeft dan weer een cameo op het einde als een moderne interpretatie van het Vrijheidsbeeld.

O ja, en er passeert een beweging die de shoot heet, voor het eerst opdook in een nummer van Drake en je tegenwoordig door je personage kunt laten doen in Fortnite, een computerspel dat zo belachelijk populair is dat 628.000 mensen live kijken wanneer diezelfde Drake zich aan een potje waagt.

Kortom, This Is America is deels een internetfenomeen door de referenties, en het internet houdt van referenties. ‘Iedereen blijft maar zeggen dat Mandarijn of Spaans de grootste taal ter wereld zullen worden, maar het internet is al een taal en we zijn er allemaal mee verbonden; zelfs mijn vader snapt hoe een meme werkt’, zei Donald Glover ooit als uitleg bij zijn tweede plaat als Childish Gambino, die Because The Internet heet.

Het is niet het enige wat ons doet vermoeden dat weinig popartiesten beter weten hoe het internet denkt en werkt dan Donald Glover. Kijk naar de lancering van This Is America, vlak na de aflevering van Saturday Night Live waarin hij gastheer en muzikale gast was. Hij speelde er mee in een parodie op A Quiet Place, een horrorfilm die al een maand lang een enorme hit is in de States en als pitch heeft dat de wereld wordt beheerst door monsters die jagen op geluid.

Glover en co moeten dus stil zijn, maar kunnen niets anders dan het uitschreeuwen wanneer de tweets van Kanye West hen onder ogen komen. De Kanye West die pronkt met zijn Donald Trump-pet, zichzelf beschouwt als een vrijdenker én ook Donald Glover een free thinker noemde op Twitter. Dat is het soort referentieporno waar het internet wild van wordt.

Maar vrij denken betekent voor Donald Glover geen kreten slaken, maar vragen stellen. Veel vragen. Kijk naar Atlanta, de bejubelde reeks die hij maakte voor FX. Wat in het begin een vrij eenvoudig zero-to-hero-verhaal leek over Afro-Amerikanen, mondde uit in een collage van genres, personen en verhalen die niemand had zien aankomen, maar wel twee Golden Globes won.

Ook This Is America – de regisseur van de clip, Hiro Murai, is ook coregisseur en -producer van Atlanta – stopt niet bij het narratief over rassensegregatie en wapengeweld. Glover is bijvoorbeeld ook scherp voor de entertainmentindustrie waar hij zelf in werkt. Op een bepaald moment in de clip zie je hoe een groepje zwarte jongeren de rellen filmt met hun smartphones. Na elk van de twee schietpartijen in de clip duikt een groep dansers achter Gambino op, die meteen de draad weer oppikken met hun vrolijke routines, alsof er niks gebeurd is.

Intussen strooit Glover hiphopclichés over drugs en geld in het rond – de hunnid bands waarover hij zingt, zijn bundels bankbiljetten. Dat doet hij in groepjes van drie lettergrepen en begeleid door een verkapte trapbeat.

Om dat te snappen, moet u weten dat de triplet rap geperfectioneerd en gepopulariseerd is door Migos, zowat de grootste hiphopband én de grootste patsers van het moment. De kans dat Glover met hen wil spotten is klein – hij noemde hen ooit in een bedankingsspeech ‘de zwarte Beatles’ – maar hun idioom en hun status als entertainers helpt hem wel om het punt te maken dat hij wil maken: the show must go on in Amerika, ook al staat de wereld achter het doek in brand.

Terwijl een auto in brand vliegt, iemand zichzelf de dood in springt en er zelfs een ruiter van de Apocalyps opduikt, kun je alleen maar kijken naar Donald Glover zelf, die alle aandacht opeist met zijn niet-perfecte slangenlijf – het internet is er nog niet uit of zijn minimale outfit refereert aan zanger Fela Kuti of stand-upper Richard Pryor – en de memes en kwinkslagen aan elkaar rijgt.

Kortom: Childish Gambino heeft een videoclip gemaakt waarin hij de aandacht afleidt van maatschappelijke problemen om de aandacht te vestigen op maatschappelijke problemen. En wij, wij staan erbij en kijken ernaar, terwijl we ons afvragen of we er wel naar mogen kijken.