‘God heeft het recht niet om te oordelen, want hij is even erg als wij’

© Guy Kokken

Father John Misty heeft een appeltje te schillen. Niet alleen met de mens, dat onvolmaakte wezen met zijn onvolmaakte leven dat centraal staat op zijn nieuwe album Pure Comedy, maar ook met iedereen die denkt dat hij een cynicus is. ‘Deze plaat is nu al een mislukking.’

In een poepchic Amsterdams hotel wrijft Joshua Tillman de slaap uit zijn ogen en spert geeuwend zijn mond wijd open. Of hij goed slaapt, informeren we. Het is de jetlag, legt hij uit. ‘De interviews die ik in Europa geef voelen vrij surreëel aan, waarschijnlijk door dat slaaptekort. Uiteindelijk leg ik mezelf iedere avond lam met alcohol.’

Na een paar jaar zonder drank en drugs, nadat Tillman het geluk en de liefde vond die hij uitvoerig bezong op zijn tweede album I Love You, Honeybear (2015), maakt de fles weer deel uit van zijn leven. ‘Ik heb inderdaad enkele jaren een break genomen, maar in de annalen van de geschiedenis zal ik uiteindelijk in de categorie van de drinkers en de rukkers belanden. Those are my people.‘ De alcohol is een vorm van zelfmedicatie, geeft hij toe, een manier om zijn angsten en zorgen te temperen, een middel om zijn rusteloze brein af en toe een halt toe te roepen. ‘Het grootste deel van de mensheid gaat gebukt onder angsten’, klinkt het. ‘Ik ben niet anders.’

Op Pure Comedy legt Tillman – omzwachteld door grandioze arrangementen, symfonische rock en pianoballades – die mensheid onder de loep, en hij lijkt weinig compassie te hebben met het bestaan dat de naakte aap op de aardbol heeft uitgebouwd. Father John Misty lijkt een beetje boos op, of op z’n minst teleurgesteld in de mens. Toch?

FATHER JOHN MISTY: Nee, totaal niet! (lacht) Wel meer mensen hebben blijkbaar het gevoel dat dit een kwade plaat is, en eerlijk gezegd weet ik niet goed hoe ik ze van het tegendeel moet overtuigen. Als ik dat al zou willen.

Komaan, je bent in je teksten toch af en toe behoorlijk hard voor de mensheid?

MISTY: Echt niet. Weet je, ik geloof totaal niet in cynische muziek. Je gaat niet uren, dagen, weken aan de piano zitten, en naar de mooist mogelijke manier om iets te spelen of te zingen zoeken als je een cynische zak bent. Een cynicus zegt toch gewoon ‘Fuck it’? Ik voel veel meer kwaadheid en cynisme in muziekjournalistiek dan in muziek zelf, om eerlijk te zijn.

Dit begint goed.

MISTY:(zucht) Ik zie dit album als een soort catharsis, in de vorm van een boog. Net zoals het vorige album, dat begon vanuit het idee ‘Fuck de wereld, er is iemand met wie ik mijn leven wil delen’. Mijn eerste plaat als Father John Misty had als thema ‘Wie ben ik?’, de tweede ‘Wat is liefde?’, en nu is het ‘Wat betekent dit allemaal?’ Al mijn platen tot dusver beginnen met grote clichés, en de eerste songs zijn grote statements waarin ik antwoorden tracht te vinden op de grote vragen. Naar het einde van deze plaat besluit ik dan ook met ‘Er is niets om bang voor te zijn’. Dat getuigt net wél van compassie, en niet van kwaadheid. Vind ik toch, want ik ben geen expert in mezelf. Mijn perspectief op mezelf is nogal gekleurd. (lacht)

‘Another white guy in 2017/ Who takes himself so goddamn seriously’, zing je over jezelf in Leaving LA. Geef toe, dat klinkt toch meer dan een beetje cynisch?

MISTY: Verderop in de tekst zing ik onder meer ook: ‘Until I figured if I’m here then I just might/ Conceal my lack of skill here in the spotlight.’ Ik meen wat ik zeg in die song! Het is een confrontatie met mijn angsten en onzekerheden. Want dat ís mijn grootste angst, gewoon zomaar een blanke kerel met een gitaar zijn. Waarom zou iemand naar me luisteren? Betekent mijn stem iets? In zekere zin bén ik ook maar een gast met een gitaar. Anderzijds, wanneer je oprecht gelooft dat je leven geen enkele zin heeft, dat alles stom is, dan blijf je liggen en crepeer je – en ik weiger te blijven liggen.

Als er hoop is voor jou, dan is er hoop voor de rest. Zoiets?

MISTY: Inderdaad! Je begint het te snappen. (grijnst) De mens is een veerkrachtig wezen. We zijn in staat iets te creëren uit helemaal niets. We zijn ongelooflijk, maar ook verre van binaire wezens, die constant tegenstrijdige verlangens koesteren. We willen vrede, en familie, en liefde, en orde, en gemeenschap, maar blijkbaar ook verwoesting, en geweld, en oorlog. En zoals ik aan het begin van dit album zeg, al die dingen vinden hun oorsprong in liefde, of in het gebrek daaraan.

‘We emerge half-formed, and hope whoever greets us on the other end/ Is kind enough/ To fill us in’, klinkt het in de titeltrack, over het wonder van de geboorte.

MISTY: Daar begint alles, bij die hulpeloosheid. We worden als mens te vroeg geboren. Liefde wordt vaak afgeschilderd als een transcendent en poëtisch gegeven. Liefde is overleven, mijn beste. De substantiële kern van overleven zelfs.

‘Liefde is overleven.’ Opgepast…

MISTY:(onverstoorbaar) Kijk naar hoe de wereld in de soep draait. Dat heeft niets te maken met politiek, foute ideologieën of van die dingen. Het zal misschien melig klinken, maar wanneer dingen fout lopen bij mensen, is het meestal omdat ze de liefde niet hebben gekregen die ze nodig hadden. Iemand die als kind niet genoeg wordt vastgenomen door haar of zijn moeder kweekt complexen. We zijn fragiel, enorm vatbaar voor allerlei absurde patronen en neuroses die veroorzaakt worden door allerlei kleine gebeurtenissen in het begin van ons leven. Je kunt het cynisch en wreed vinden dat ik het pure comedy noem, maar dan vat je het punt niet.

Liever een komedie dan een tragedie of een drama?

MISTY: Goh, wat is het verschil eigenlijk? Een kwestie van perspectief, nee? Mensen lachen met de meest fucked up dingen. Zelf ervaar ik zaken die de meeste mensen grappig vinden als diep tragisch, en de dingen die doorgaans als tragisch bestempeld worden vind ik meestal om te lachen. Niet op een boosaardige manier of zo, maar simpelweg van ‘Jezus, dit kan toch niet waar zijn?’

We zijn zwakke creaturen, maar je kunt er maar beter om lachen, op die manier?

MISTY: Deze plaat is mijn ode aan de complexiteit van het mens-zijn. Of zo is de plaat toch bedoeld, want blijkbaar blijven er andere dingen hangen: cynisme, kwaadheid, een depressief portret. Terwijl het net mededogend bedoeld is! Eigenlijk is dit album een gigantische mislukking.

En het is nog geeneens uit! Misschien vinden mensen het gewoon niet fijn om geconfronteerd te worden met hun zwakheden en klein zijn? ‘Just random matter suspended in the dark’, zing je op de titeltrack. ‘Hate to say it, but each other’s all we’ve got.’ We zijn maar willekeurige zandkorrels in het universum, naast andere onbenullige en eenzame zandkorrels. Daar win je weinig harten mee.

MISTY: Waar win je wél harten mee? Met refreinen om luid mee te brullen? (begint uit volle borst te zingen)‘Woooohooo, your sex is on fiiiiiire!’ Zoiets vervult me inderdaad met het wonderbaarlijke mirakel van de mens. Echt, de tranen lopen over mijn gezicht van ontroering. ‘Your sex is on fiiiiiirrrrre!’ (lacht) Excuseer, ik bleef even hangen in het moment.

Toen het album op een avond bij me thuis speelde, zei een van de aanwezigen: ‘Het klinkt als Frank Sinatra die over de Apocalyps zingt.’

MISTY: Grappig, want de plaat is voor het grootste deel opgenomen in Ocean Way, de studio waar Sinatra veel van zijn albums heeft gemaakt. Hey, ik wilde de toon licht houden, weet je wel? (grijnst) En toch voelen sommigen zich blijkbaar gepakt of zelfs bedreigd door de songs. (met wijsvinger in de lucht) ‘Who do you think you are, Father John Misty!’

Spiegels kunnen confronterend zijn.

MISTY: We zijn spoken in gehuurde kostuums die zich vastklampen aan een rots die door de ruimte klieft. En mijn boodschap is: maak je geen zorgen, het is oké zoals het is. Op een bepaalde manier is het therapeutisch bedoeld. Kritisch, ja, maar mag dat? Mag je alstublieft nog een kritische geest hebben vandaag de dag? Waarom denk je dat de eerste song op het album in de derde persoon is geschreven? Ik heb het over ons allen, inclusief mezelf! Ik ben óók een mens, hé, ik maak deel uit van de hele rotzooi! Neem alles niet zo letterlijk, mensen. Het zijn liedjes, geen academisch werk.

Ik moet denken aan Randy Newman, die velen tegen zich in het harnas joeg toen hij de single Short People uitbracht. De ironie ontging hun, ze dachten dat hij écht iets tegen kleine mensen en hun dirty little minds had.

MISTY: Precies. Nu, mensen die houden van de muziek die ik of Randy Newman maakt, halen een deel van hun plezier in het feit dat zij het wél snappen en anderen niet. Dus ja, dan moet je je daar maar bij neerleggen, zeker?

Het internet komt regelmatig aan bod op Pure Comedy, net als religies. Beide zijn door de mens bedacht, en in zekere zin is internet een soort religie geworden. Zal een van die twee ons uiteindelijk de das omdoen, denk je?

MISTY: Internet is een bron van antwoorden geworden, net zoals religie voor mensen een veilige haven van waarheid was. En allebei bieden ze plaats aan mensen die samenklitten met andere mensen die hetzelfde geloven als zijzelf, waarmee ze dan stammen vormen, en die stammen trekken dan ten oorlog. Niets is veranderd. Want we hebben God geschapen naar ons evenbeeld, en dat is toch niets anders dan pure zelfverheerlijking?

Was het niet omgekeerd? God die de mens naar zijn evenbeeld heeft geschapen?

MISTY:Yeah right, en daarom zien we er allemaal uit als boze, blanke mannen met een baard! Maar ik heb niets tegen georganiseerde religies, hoor. Voor mij is het vooral een dankbare metafoor. Stel je trouwens voor dat God bestaat en hij effectief op een dag neerdaalt om ons de les te spellen. Wat een lef! God heeft het recht niet om te oordelen, want hij is even erg als wij. We hebben tenminste iets gemaakt van onszelf, kruipend uit de donkere wildernis. We zijn verdorie overlevers. Oké, hier en daar hebben we het onderweg verneukt, maar we hebben tenminste ons best gedaan! Echt, ik heb zoveel compassie en begrip voor de mens. (monkelend) Maar iedereen interpreteert mijn bitterzoete lofzang verkeerd. Ik word er een beetje lastig van, sorry.

Werden niet alle belangrijke artiesten ooit verkeerd begrepen?

MISTY:(ratelt door) Nochtans vind ik mijn teksten, in tegenstelling tot die van vele andere hedendaagse songwriters, niet moeilijk om te begrijpen. Ik hanteer geen poëtisch, barok taalgebruik. (begint voor te dragen)‘Knee deep in the creek/ My memory fades/ All is nothing/ I clutch the lily to my breast/ Blah blah blah blah.’ Dat betekent niets! Zo voorkom je inderdaad dat je op zere tenen trapt, door eigenlijk niets te zeggen en sentimenteel te doen. Maar wanneer je het over concrete zaken hebt, wanneer mensen begrijpen wat je bedoelt, dan worden ze kwaad. Dus luisteren mensen naar Bon Iver en wat dan ook, artiesten die op veilig spelen door niets te zeggen. ‘Down along the creek/ I remember something’ – niemand zal dát ooit grof vinden!

Nu we het toch over tekstschrijvers hebben: de Nobelprijs voor Bob Dylan, vorig jaar. Terecht of niet?

MISTY: Fantastisch! Vooral wat Leonard Cohen erover zei, vind ik geweldig: alsof je een medaille zou prikken op de Mount Everest omdat het de hoogste berg is. Het is compleet absurd, natuurlijk, om prijzen uit te delen in de kunsten. (sarcastisch) ‘Ik heb het voor mekaar gekregen. Ik ben de beste, hoera! Kijk hier, ik kan het bewijzen: mijn trofee!’ (lacht) Geloven we nu écht dat Taylor Swift de beste songwriter is omdat ze de meeste awards gewonnen heeft?

Ik geloof dat Beyoncé er meer heeft gekregen. Je hebt bijgedragen aan de song Hold Up, op haar album Lemonade, en ook twee songs gepend voor Lady Gaga’s recentste album, Joanne. Is je perspectief op het popwereldje veranderd nu je ervan hebt mogen proeven?

MISTY: Nogal, ja. Wanneer je achter dat gordijn piept, zie je snel wat voor een farce het is. Dertig man om één song te schrijven, hoe absurd. Die mensen zijn eigenlijk geen muzikanten, het zijn technocraten. Ze zijn met data bezig.

Maar je bent er wel in meegegaan?

MISTY: Natuurlijk! Ik zit al een half leven in de muziek, ik wilde wel eens zien hoe het er toegaat, I wanted to know how the sausage is made. Maar het waren wel mijn songs, ik ben niet met anderen in een kamertje gaan zitten denken: ‘Wat als we nu eens love laten rijmen op above? Of fire op desire?’ Ze hebben me gevraagd omdat ze mijn muziek goed vonden, en ik respecteer dat ze met iemand wilden werken zonder enige ervaring in die sector. Beyoncé kocht een van mijn songs, en vroeg achteraf of ik wilde meewerken aan de tekst en de melodie van Hold Up. Moet ik daar dan ‘neen’ tegen zeggen? Wegens ethische bezwaren of zo? Zoals de situationisten in de jaren zestig, die vonden dat de populaire cultuur een kracht was die met alle macht bestreden moest worden.

Twee jaar geleden nam je de entertainmentindustrie op de korrel met de song Bored in the USA. Daarover zei je me toen: ‘Het antwoord op verveling is blijkbaar voortdurend entertainment. Wat een onbevredigend leven!’ Ook nu weer snij je het onderwerp aan, onder meer in Total Entertainment Forever.

MISTY: Entertainment heeft als doel te vergeten. Even je leven vergeten, voor vijf minuten of anderhalf uur. Kunst heeft als doel te herinneren, aan de magie en het transcendente van het leven. ‘Maar je bent toch zelf een entertainer, Misty?’ zeggen mensen dan. Ja, soms, maar ik ben ook een fuckingartist, weet je wel?

Een andere song op Pure Comedy heet Things It Would Have Been Helpful to Know Before the Revolution. Kun je een voorbeeld geven?

MISTY: Het zou goed zijn om op voorhand te weten dat we het allemaal zouden haten. Daar gaat de song over, dat zelfs zij die het hardst om revolutie roepen het resultaat niet zo leuk zouden vinden. Opnieuw van het land leven? Ik denk het niet. We leven niet eens écht op de aarde. We leven in verzonnen megastructuren zoals handel, politiek en romantiek! Dat is niet wat de aarde is. In de wijde natuur zijn we allemaal toeristen, zonder een betekenisvol doel. We’re all tourists, and we like it that way.

PURE COMEDY

Uit vanaf 7/4 via Bella Union.

door Jonas Boel – foto’s Guy Kokken

‘Neem alles niet zo letterlijk, mensen. Het zijn liedjes, geen academisch werk.’

‘Geloven we écht dat Taylor Swift de beste songwriter is omdat ze de meeste awards gewonnen heeft?’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content