Duetten, Instagram en een stenen foetus: het universum van Damso uitgelegd

© Romain Garcina
Laurent Hoebrechts Journalist voor Focus Vif.

Nauwelijks een jaar na zijn succesplaat Ipséité komt Damso alweer met een nieuw album op de proppen, Lithopédion. Tijd voor een terugblik én een inkijk in het plan-Damso, dat de hetze rond het WK-lied niet nodig had om te slagen.

Lente 2018. Wanneer de Université Libre de Bruxelles (ULB) de gebeurtenissen van mei 68 herdenkt, beslist een groepje studenten om de grote hal van de universiteitsbibliotheek te bezetten en te protesteren tegen het gebrek aan democratie in hun alma mater. Aan de gevel hebben ze een reeks slogans, waaronder: ‘Le monde est à nous, le monde est à toi et moi.’

Herkent u de slogan? Het is een zin uit het refrein van Macarena, een nummer dat de Brusselse rapper Damso afgelopen zomer uitbracht. Het zegt iets over hoe groot zijn impact tegenwoordig is, zowel in de buitenwijken als bij de universitaire elite. Maar Damso wordt ook geprezen in de kolommen van de Franse krant Le Monde of op France Inter. Hij vult Vorst Nationaal zonder moeite voor een historisch concert en ziet zijn nummers gecoverd worden door kandidaten van The Voice Belgique, de Waalse tegenhanger van The Voice van Vlaanderen.

Eigenlijk verliet Damso het voorplan op geen enkel moment. Hij bezet het op zijn eigen manier: via de sociale media.

Wie had dat amper een jaar geleden durven denken, toen Damso zijn tweede album Ipséité uitbracht? Doorgebroken was hij toen al wel, met Batterie Faible. Zijn debuutplaat haalde goud in Frankrijk, een kunstje waar Ipséité maar twee weken voor nodig had.

Dat die plaat een voltreffer zou worden, was te verwachten, dat de hype zo groot zou worden niet. De rapper werd zo populair dat hij even werd getipt om Stromae op te volgen als maker van het nieuwe Belgische WK-lied, maar we weten allemaal hoe dat afgelopen is. Uiteindelijk trok Damso er zelf de stekker uit, nadat onder meer de Vrouwenraad zijn kandidatuur afwees en de sponsors van de KBVB hem lieten vallen.

En toegegeven, de hele zaak legde hem op het gebied van publiciteit geen windeieren, maar ze heeft het succes van de rapper enkel bevestigd, niet gemáákt. Damso stond niet langer in het muziekkatern van de krant, maar op de opiniepagina’s, waar hij nog eens toonde hoe je populair kunt blijven zonder dwangmatig mainstream te worden.

Ook na vier gouden platen – van Ipséité werden 400 000 exemplaren verkocht in Frankrijk, is de Damso-gekte nog niet voorbij, hoewel de rapper zelf schijnbaar onder de radar bleef tot de storm was gaan liggen. Hij dook de laatste maanden weinig op in de media, reageerde nauwelijks op de WK-hetze en daagde niet op voor prijsuitreikingen waar hij voor genomineerd was – winnen deed hij toch nooit. Maar eigenlijk verliet Damso het voorplan op geen enkel moment. Hij bezet het op zijn eigen manier: via de sociale media, waar hij tips en teasers rondstrooide voor Lithopédion, zijn nieuwe plaat met een al even wetenschappelijke titel als de vorige die hij eind vorige week uitbracht. Een introductie tot Damso’s Grote Plan in vijf stappen.

1. Wees de gast die iedereen op zijn feestje wil

Alle veertien nummers van Ipséité hebben goud gehaald, sommige zelfs platina of diamant. Dat is op zich al een stunt, maar het is nog straffer als je weet dat maar drie nummers een officiële clip hebben gekregen: J Respect R, Macarena en pas nog Mosaïque solitaire. Een statement van het formaat, want YouTube lijkt vandaag onontbeerlijk voor wie zijn succes op grote schaal wil uitbouwen.

Des te kariger hij is met het visueel illustreren van zijn eigen werk – niet dat zijn nummers dat nodig hebben – des te genereuzer hij is met gastverschijningen links en rechts. Zo is hij prominent aanwezig op het laatste album van Booba, de Franse rapsuperster die hem lanceerde (check 113 op het album Trône), maar leende hij zijn flows ook al uit aan Lacrim (Noche, 9,4 miljoen views) en Vald (Vitrine, 15 miljoen views). Zijn beste zet was meewerken aan Mwaka Moon van Kalash, met 50,3 miljoen streams op Spotify een van de grootste hits in Frankrijk van het laatste jaar. Alleen of met twee, Damso is altijd kassa kassa.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."


2. Zet niet elk nummer op een album

In alle discretie is Damso blijven doen wat hij het liefste doet: werken in de studio. Hij bracht niet alleen twee albums met in totaal 25 tracks uit binnen het jaar, hij blijft ook regelmatig losse, onafgewerkte tracks lossen. Neem nu Je suis dans le tieks, dat hij eerste teasede op sociale media om het dan uit te brengen op bijna hetzelfde moment als Ipséité. Aan de vooravond van de release van Lithopédion herhaalde Damso dat trucje nog eens door dertig seconden losse geluiden op Instagram te plaatsen onder de naam Ouzbeck. Met beide tracks toonde Damso aan zijn fans: kijk eens, dit heb ik nog in mijn mouw zitten.

Damso is op sommige gebieden een traditionalist: hij denkt niet in singles, maar aan albums en de narratieven die hij op die platen kan uiteenzetten.

In maart pakte hij het anders aan. Toen bracht hij vijf tracks uit, die allemaal in een of andere vorm al op het internet te vinden waren. Voor wie hem kent, waren het niet noodzakelijk grote nieuwigheden en ze scoorden ook niet zo goed als de songs van de albums. Maar hier lag het doel anders: Damso wilde zijn boodschap uitdragen, én rekeningen vereffenen. ‘J’ai vécu drames et difficultés / “misogyne” qu’elles disent / Je parle des femmes sous Melodyne / hymne national: impossible’, rapt hij op Ipséité, net zoals de andere geloste nummers meer statements dan songs.

En er is natuurlijk Humains, het lied dat Hazard, Lukaku en andere Kompany’s had moeten aanmoedigen in Rusland. Een paar dagen voor hij project opblies plaatste Damso een demoversie van het nummer op Twitter. Mocht dat echt ons WK-lied zijn geworden, had het gestoven in België, niet zozeer door de schuttingtaal, maar de sombere levensvisie die uit het nummer spreekt – zelf noemt hij het ‘nwaar’. In het lied neemt hij tijd voor persoonlijke beschouwingen, maar ook voor de migratiecrisis: ‘Charnelles sont les générosités pour hypnotiser des gens / pendants qu’mendiants immigrés se mettent à copiner des clans/se mettent à cotiser des camps où sont entassés des gens.’

3. Maak een kortfilm, maar op je eigen voorwaarden

Dat is niet alles. Tussen de tracks van Ipséité en zijn losse nummers door vond Damso nog de tijd om het titelnummer van Tueurs te schrijven, de film van ex-gangster François Troukens. In een soundtrack met enkel Belgische rappers triomfeert Damso opnieuw, zeker als Troukens voorstelt om nog een XL-videoclip te draaien voor het nummer, met een miniscenario.

Het wordt uiteindelijk een heuse kortfilm, Bang Bang!, met gastrollen voor de in Wallonië bekende acteur Bouli Lanners en de Franse rapper JoeyStarr. De kortfilm wordt op 13 april verspreid en is uiteindelijk maar twee uur te zien op de sites van Knack Focus en Focus Vif. Sindsdien werd Bang! Bang! niet meer vertoond. Waarom de film in de kast blijft? Misschien werd de schizofrenie (of hypocrisie?) onhoudbaar voor Proximus, dat de clip produceerde en tegelijk de WK-plannen van Damso mee de nek omwrong als sponsor van de voetbalbond.

4. Leef op Instagram, en speel ermee

Zoals velen van zijn generatie maakt de 26-jarige Damso gretig gebruik van sociale media. De man achter tracks als Périscope voedt zijn fans quasi dagelijks met posts. Zo omzeilt hij de oppervlakkig geworden traditionele media en verspreidt hij zijn boodschap rechtstreeks onder zijn fans. Het is een bewijs van transparantie geworden en een manier om dicht bij zijn volgers te blijven.

Tegelijk is het een slimme manier om een verhaal te vertellen en kat-en-muisspelletjes te spelen, vooral op Instagram. In februari verwijderde hij alle posts van zijn accounts en postte hij een paar dagen later een raadselachtig animatiefilmpje, waarin hij in een ziekenhuisbed aan een beademingsmachine ligt. Het was een referentie aan Une âme pour deux, de slottrack van Ipséité.

5. Stuur je fans op schattenjacht

‘Je suis la craie qui crisse sur le tableau’, zegt Damso op CQFD, een van de vijf onafgewerkte tracks die hij in maart uitbracht. Maar wie de rapper herleidt tot de controverse en de grove teksten heeft ongelijk. Hij is de eerste om zijn voorliefde toe te geven voor choquerende punchlines en wat die kunnen teweegbrengen – ‘Fiancé à la vulgarité, j’ai renoncé à la précarité’, zingt hij in Mosaïque solitaire – maar met Ipséité heeft Damso andermaal aangetoond dat hij het groter ziet. Op dezelfde track rapt hij: ‘Comme ma terre, je ne suis riche que sous les décombres.’ Wie dieper graaft dan de vuile rhymes, ziet onbehagen en existentiële vragen.

Dat is de echte leidraad van een muzikaal corpus met heel wat lagen, waar Damso in zijn songs graag tussen laveert. In dat opzicht is hij een traditionalist: hij denkt niet in singles, maar aan albums en de narratieven die hij op die platen kan uiteenzetten. In interviews heeft hij al dikwijls verteld dat hij alle titels van zijn volgende albums al in zijn hoofd. Alsof het een groot plan is dat enkel nog maar moet worden uitgerold.

Toen men hem in het begin van het jaar naar de releasedatum van u003cemu003eLithopu0026#xE9;dionu003c/emu003e vroeg, antwoordde hij laconiek: ‘Jullie hebben hem al.’ Waarop fans de meest complexe theorieu0026#xEB;n lanceerden.

Zijn publiek moet hij er niet meer voor warm maken. Op het internet wordt het minste dat hij online zet ontcijferd en tieren de theorieën welig. Elk nummer wordt geanalyseerd en uitgerafeld alsof het een aflevering van een Netflix-reeks is, op zoek naar aanwijzingen voor het vervolg van de scenario.

Damso heeft dat goed begrepen en voedt die schattenjacht ook. Toen men hem in het begin van het jaar naar de releasedatum van Lithopédion vroeg, antwoordde hij laconiek: ‘Jullie hebben hem al.’ Waarop fans de meest complexe theorieën lanceerden, grotendeels gebaseerd op de Griekse letters die de titel van elk nummer op Ipséité voorafgaan.

In januari gaf hij een video-interview aan het onafhankelijke nieuwsmedium Alohanews. Een paar dagen later, dachten sommigen dat ze in het filmpje een beeld hadden ontdekt dat zichtbaar werd door het interview in slow motion af te spelen. Het bleek een shot te zijn van een lithopédion, een bijzonder zeldzaam medisch fenomeen waarbij de foetus tijdens de zwangerschap overlijdt en buiten de baarmoeder verkalkt – bedankt Google.

Twee maanden later lijkt dezelfde website enkele sleutels hebben gevonden in de clip van Mosaïque solitaire. Er is sprake van een ziel die van lichaam verandert, surrealisme (een schilderij van Magritte) en sciencefiction-fantasieën, inclusief een referentie naar Ubik, een klassieker van Philip K. Dick. Wie de watermerken onder de loep neemt, zit alleen nog maar met meer vragen over vergankelijkheid, het leven en de dood, in een soort new age-potpourri. Achteraf bleken er zelfs al zinspelingen naar Lithopédion in te zitten, meer bepaald beelden van zwarte gaten, trous noirs dus. Excuseer, nwaar.

Intussen heeft Damso nog andere tips gelost, gelukkig voor ons van het duidelijkere soort, zoals de tracklist, het hoesje of een minidocu van vijftien minuten waarin de meeste artiesten die aan Lithopédion hebben meegewerkt mogen opdraven, zoals getrouwen Richie Santos en Ponko, geluidstechnicus Jules Fradet en Angèle, die heeft meegewerkt aan Silence. In een week tijd is de video al over de miljoen views gegaan. Nee, de trein die Damso heet is nog niet gestopt.

Vertaling en bewerking: Jasper Van Loy

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content