De Madame Soleils in Ibeyi: ‘We hebben altijd geweten dat we Beyoncé zouden ontmoeten’

In de twee jaar sinds hun debuutalbum en de doorbraak is het hard gegaan voor Ibeyi, oftewel de niet-identieke Frans-Cubaanse tweeling Lisa-Kaindé en Naomi Diaz. Hun tweede album Ash is er een van bredere ambities en grotere ideeën. ‘In Cuba zijn we aliens.’

Sinds Beyoncé’s audiovisuele album Lemonade zijn ze in de VS bekend als ‘die tweeling uit de clip van Bey’, maar in Europa – het continent waarop ze thuis zijn – liep het twee jaar geleden metéén storm voor de Frans-Cubaanse zussen en hun gelijknamige debuutalbum. Dat krijgt nu een vervolg met Ash, een plaat waarop de minimale melange van moderne soul en traditionele Afro-Cubaanse geluiden baan maakt voor gastmuzikanten als Kamasi Washington en Meshell Ndegeocello, meer beats, meer stemmen en meer effecten.

‘Meer alles!’ kirt Lisa-Kaindé (22), degene met het afrokapsel en de Britse tongval. ‘Een beslissing die we al hadden gemaakt toen ons eerste album nog moest uitkomen. Toen was het een zeer bewuste keuze om die plaat met zo weinig mogelijk extra middelen te maken. Twee stemmen, een beetje percussie en piano en de productie van Richard (Russell, producer en baas van XL Recordings, nvdr.) Dit keer mocht het luider, meer uptempo.’

‘Meer energie en meer vreugde’, onderbreekt Naomi (22), degene met de lange lokken en het Franse accent, haar zus. ‘Meer in your face – een slag in het gezicht, maar met een knuffel erbovenop. A punch and a hug.’

‘Koormuziek is misschien wel mijn favoriete muziek’, zei je twee jaar geleden in dit blad, Naomi. Dat is te merken aan Ash.

Naomi Diaz: Nochtans is Transmission de enige track waarop we een écht koor gebruikt hebben. Al de rest zijn onze eigen stemmen, in laagjes boven elkaar. We zijn ons eigen koor.

Lisa-Kaindé Diaz: We houden intens veel van stemmen, en vooral van vrouwenstemmen. Van vrouwen. Van álle soorten vrouwen, zolang ze maar fier en onafhankelijk zijn.

Vrouwen zoals Michelle Obama, die jullie samplen in No Man Is Big Enough for My Arms.

Lisa-Kaindé: We samplen de vrouw Obama, niet Obama de politieke figuur. Het is een fragment uit die bekende speech die ze gaf in de zomer van 2016, en waarin ze zich specifiek tot jonge meisjes en jonge vrouwen richtte. Het was geen politiek betoog, maar een speech van een vrouw over vrouwen, voor vrouwen. En toch: net daarom werd het een politieke speech.

Naomi: Jammer genoeg.

Lisa-Kaindé: Maar ook heel poëtisch. ‘Your story is my story’, zegt ze in die toespraak. Wat vanuit haar positie heel aangrijpend is. Daarmee zegt ze niet alleen: ‘Jullie kunnen net als ik worden.’ Maar ook: ‘Ik was net als jullie, ik stond waar jullie nu staan.’ Mochten we ooit maar een fractie van haar voorbeeldrol voor meisjes kunnen invullen, dan zou ik heel trots zijn.

Misschien doen jullie dat al.

Lisa-Kaindé: Dat kan of wil ik nog niet zeggen.

Naomi: Jawel, Lisa, we doen het wél.

Lisa-Kaindé:Maybe a tiny bit. Ik moet nu denken aan een beeld op Instagram dat Naomi me eens toonde: een foto van een klein meisje, gepost door haar moeder met de woorden: ‘Mijn dochter is trots op haar afro, net als die zangeres van Ibeyi.’ Ik had zo niemand, toen ik klein was, een vrouw die eruitzag als ikzelf, iemand om me aan te spiegelen. Behalve…

Naomi:Angela Davis!

Lisa-Kaindé: De politiek activiste die in de jaren zestig gelinkt was aan de Black Panthers. Op mijn kamer hing een poster van haar. Ze had toen een gigantisch afrokapsel. Mijn eerste rolmodel. (lacht) Want ik schaamde me over mijn haar, vroeger.

Naomi: Het was verschrikkelijk. Ze pijnigde zichzelf door te proberen haar kroezelhaar zo plat mogelijk te krijgen. Op een keer was ze bijna al haar haren kwijt.

Lisa-Kaindé: Haar op zich is niet echt belangrijk. Het is de gedachte erachter die telt. Jezelf zijn, je afkomst accepteren en er trots op zijn. Ik was nog maar een klein meisje toen die poster van Angela Davis op mijn kamer hing, van de Black Panthers wist ik niets af, maar instinctief voelde ik haar engagement aan. Als er nu jonge meisjes zijn die door mij geïnspireerd worden om aan hun haar de vrije loop te laten, voelt dat goed.

Behalve Michelle Obama figureren tussen de lijnen nog een pak vrouwen op de plaat, met samples en quotes van onder meer kunstenaar Frida Kahlo en auteur Claudia Rankine. Persoonlijke helden?

Lisa-Kaindé: Helden, inspiratiebronnen, voorbeelden. Voor ons is Frida Kahlo een koningin, de nummer een, punt! Niet alleen door haar kunst, maar ook door haar leven. Ze was haar tijd zó ver vooruit en kon als geen ander pijn omzetten in schoonheid. Al komt Claudia Rankine in de buurt: zij is de auteur van Citizen: An American Lyric, een dichtbundel over alle racistische ervaringen in haar leven. Heel mooi, heel krachtig. De zinsnede ‘I don’t know what the water wanted’, uit een passage over orkaan Katrina, vond ik heel aangrijpend. Ik heb me die vraag al vaak gesteld: wat wíl het water?

Niets, misschien?

Lisa-Kaindé: Of alles? Want water luistert niet, water commandeert, legt altijd zijn wil op. Onder water ben je vrij, maar ook helemaal overgeleverd aan zijn wil.

Er zitten wel meer referenties aan water in de teksten, net zoals op het album Lemonade van Beyoncé, trouwens.

Lisa-Kaindé: Water is leven. Ons lichaam bestaat voor meer dan de helft uit water. Eigenlijk zijn we gewoon wandelende komkommers met onzekerheden. (lacht) Water kan leven schenken, maar ook nemen. Scheppen én destructief zijn. En het was onze song River die ons op het pad van Beyoncé heeft gebracht – ze hield van dat nummer en vroeg ons daarom voor de film bij Lemonade.

Naomi: In die film zitten behoorlijk wat referenties aan de cultuur van de Yorùbá, de West-Afrikaanse bevolkingsgroep waar wij van vaderskant van afstammen. Tijdens Hold Up is Beyoncé een moderne versie van Oshun, de Yorùbágodin van de rivieren, seksualiteit en vruchtbaarheid, en ook tijdens haar performance op de Grammy’s verwees ze met haar goudgele jurk naar Oshun.

Lisa-Kaindé: Dat ze nu moeder van een tweeling is, maakt het voor ons nóg specialer dat we met haar hebben kunnen samenwerken. Het zal raar klinken, maar ik heb altijd geweten dat ik Beyoncé zou ontmoeten. Zelfs voor ik wist dat ik muzikant wilde worden! Sinds mijn veertiende is ze een vriendin voor me – in mijn hoofd, uiteraard. (lacht)

‘Whatever happens, whatever happened, we are deathless’, luidt het refrein van Deathless. Het klinkt bijzonder strijdvaardig, maar is deathless niet gewoon een ander woord voor ‘onsterfelijk’?

Lisa-Kaindé: Het is béter dan onsterfelijkheid. Het gaat verder dan de dood. Je bent deathless wanneer je iets overdraagt, wanneer je iets doorgeeft, voorbij de dood, snap je? Want ook de doden leven voort in hetgeen ze hebben doorgegeven. Dit hele album gaat over transmissie, over tijd en energie delen met anderen, en Deathless is ons miniprotestlied voor iedereen die twijfelt aan samenhorigheid, aan de mogelijkheid om samen dingen te veranderen door dingen door te geven. En muziek maken is een van de mooiste manieren om door te geven.

In mei vorig jaar tekenden jullie present op een modeshow van Chanel in de Cubaanse hoofdstad Havana. Was dat ook een ‘doorgeefmoment’?

Naomi: We hebben die show mogen openen met een traditioneel Yorùbálied. Er wonen veel Yorùbá in Cuba, en dat Chanel ruimte maakte voor een traditioneel Afrikaans lied was een mooi gebaar, vind ik.

Lisa-Kaindé: Het was geen typische Chanelshow met veel pracht en praal. De organisatie heeft een van de boulevards helemaal opgeruimd, maar verder werd alles gelaten zoals het was. Er liepen ook Cubaanse modellen mee, sommige van Afrikaanse afkomst, en voor de muziek werden lokale traditionele orkesten ingehuurd. Geen toestanden à la Guantanamera.

Sinds de dood van Castro heet Cuba opnieuw opener naar de buitenwereld te zijn. Waar merk je dat aan, ter plekke?

Lisa-Kaindé: Er zijn meer privéwinkeltjes dan vroeger, en de mensen lijken iets beter hun brood te verdienen. In de parken is er openbaar internet, nogal traag en nog wat duur, maar het is íéts.

Naomi: Er wordt meer gereisd, en zo ontstaan er weer nieuwe verhalen. De veranderingen zijn nog heel pril en voorzichtig, maar dat is misschien maar beter zo. Of anders staat heel Cuba volgende week volgebouwd met vestigingen van McDonald’s.

Hoe reageren ze in Cuba op jullie en jullie muziek?

Lisa-Kaindé: Het was als een alien ontmoeten, aan beide kanten. (lacht)

Naomi: En wat waren we nerveus om te spelen daar, olala! In Cuba overheersen twee soorten muziek: ofwel heel commercieel, reggaeton en zo, ofwel heel traditioneel. Onze muziek valt daar mooi tussenin, en dat konden de mensen niet goed plaatsen. Maar gaandeweg hebben ze ons omarmd. We vinden het belangrijk dat ze ons daar kennen en waarderen. Cuba is een deel van ons – de helft, om precies te zijn – en wij willen heel graag een beetje deel zijn van Cuba.