Tuxedomoon @ Les Ateliers Claus: Kunstzinnige avonturiers

Na zesendertig jaar brengt de Amerikaanse artrockgroep Tuxedomoon haar debuutplaat ‘Half-Mute’ weer tot leven. Met drie uitverkochte concerten in Les Ateliers Claus bewijst ze alvast dat ze, ondanks de gevorderde leeftijd van de muzikanten, nog steeds springlevend is.

.

Er was een tijd, ergens in de jaren tachtig van de vorige eeuw, dat Brussel als thuishaven dienst deed voor muzikale expats van diverse pluimage: Colin Newman van de Britse formatie Wire, het Israëlische Minimal Compact, het Noorse Bel Canto, de Amerikaanse Anna Domino en Minimal Man, allemaal vonden ze onderdak bij plaatselijke indielabels als Crammed, PIAS of Les Disques du Crépuscule. Ook de heren van het Californische Tuxedomoon keerden zich af van hun thuisland, waar Ronald Reagan het net tot president had geschopt, en streken neer in onze hoofdstad, waar ze het komende decennium hun hoofdkwartier zouden installeren.

Tuxedomoon was een eclectisch gezelschap dat zijn donkere, romantische muziek slechts moeizaam liet definiëren. De band uit San Francisco combineerde akoestische met elektronische instrumenten en was zowel beïnvloed door new wave en experimentele postpunk als door jazz, klassiek en pop. Hij hield zich niet alleen op in het rockcircuit, maar bedacht ook soundracks voor films of voor een dansvoorstelling van Maurice Béjart. Tuxedomoon hechtte veel belang aan de visuele verpakking van zijn werk, ook op het podium, en werd om die reden wel eens omschreven als theatrical electronic cabaret.

‘Half-Mute’, het langspeeldebuut van de groep, oorspronkelijk verschenen op het label van The Residents, werd onlangs heruitgebracht, samen met een hommage-cd waarop de nummers een facelift kregen van collega’s als Foetus en Aksak Maboul. Voor Tuxedomoon, waarvan de leden inmiddels weer zijn uitgezwermd naar Athene, New York en Mexico City, een goede reden om zich tijdens de huidige Europese tournee nog eens in dat oude materiaal vast te bijten. Dat gebeurde in een club in de Brusselse gemeente Sint-Gillis, maar wél in coproductie met de AB.

Méér dan herhaling

Zoals je van topmuzikanten kon verwachten, was het concert veel méér dan een louter herhalingsoefening. Alle ervaringen die de heren in de voorbije 36 jaar op artistiek en persoonlijk hadden opgedaan, werden uitgespeeld. Sommige composities, zoals opener ‘Nazca’, klonken geprononceerder en afgelijnder dan vroeger en ook de arrangementen hadden een hele evolutie doorgemaakt. De songs, destijds ingeblikt toen Tuxedomoon nog een trio was, werden nu uitgevoerd door vier muzikanten. De bijdragen van Luc Van Lieshout op trompet, hoorn en chromatische harmonica vormden sowieso al een verrijking, maar de groep gebruikte nu ook laptops en allerlei elektronische snufjes die in 1980 nog niet eens waren uitgevonden. Een drummer heeft Tuxedomoon nooit gehad. Ook nu waren de geprogrammeerde beats dus afkomstig uit een ritmebox.

De nummers uit ‘Half-Mute’ werden uitgevoerd in precies dezelfde volgorde als op de plaat, maar daarnaast was er in de negentig minuten durende set ook ruimte voor elegante songs uit platen als ‘Desire’, ‘Holy Wars’, ‘Cabin in the Sky’ en ‘Vapour Trail’. Aangezien Bruce Geduldig, de cineast die tijdens concerten van Tuxedomoon voor de visuals placht te zorgen, in maart overleed, werd zijn rol in Brussel overgenomen door David Haneke.

Ongeveer de helft van de tracks uit de eerste langspeler van Tuxedomoon waren instrumentaal en ook in Les Ateliers Claus werden ze vaak gedomineerd door de dromerige klarinet of sax van Steven Brown. Blaine Reininger tekende met zijn viool duivels dissonante motiefjes in de lucht tijdens ‘Tritone’ en ging zwierig met de strijkstok te keer in ‘Volo Vivace’, terwijl Peter Principle ongedurig op zijn bas soleerde maar occasioneel ook met funky grooves op de proppen kwam. De nummers waren doorspekt met klokkengelui, het geluid van gietende regen, toeterende auto’s of helikopterpropellers, waarmee het filmische karakter van de muziek nog werd aangedikt. In ‘KM/Seeding the Clouds’ toverde Reininger de gekste klankjes uit zijn synth, terwijl Brown een Nino Rota-achtige solo uit zijn klavier perste.

Zigeunermuziek

Met zijn vaak schreeuwerige parlando nam Steven Brown ook de meeste gezongen nummers (’59 to 1′, ‘Loneliness’, ‘Seven Years’) voor zijn rekening, maar tijdens ‘What Use?’ mocht Blaine Reininger, die met zijn percussieve, atonale gitaarspel regelmatig naar de no wave-periode verwees, bezit nemen van de microfoon. Reininger was overigens, zoals vanouds, de grappigste van het gezelschap: “Can’t talk, it would interfere with the time travel”, grijnsde hij. En nadat alles uit ‘Half-Mute’ was gespeeld, kondigde hij, als tweede helft van de show ‘Whole Mute’ aan.

In ‘East/Jinx’ verwees zijn viool expliciet naar zigeunermuziek. In ‘This Beast’, over het aftandse busje waarmee Tuxedomoon vroeger Europa doorkruiste, riepen de blazers dan weer de rauwe sfeer van de Balkan op. ‘Time To Lose’ had iets barokachtigs en het in het Spaans gezongen ‘Muchos Colores’ was een fraaie ballad, versierd met twangy snarenwerk.

Er zou nog een gulle worp bissen volgen, met het gelaagde ‘Some Guys’ als hoogtepunt en na ‘Baron Brown’ liet Reininger weten dat wie méér wilde horen de volgende dag maar moest terugkomen en opnieuw betalen. De heren van Tuxedomoon mogen dan al lang geen groene blaadjes meer zijn, hun muziek klinkt nog altijd rijk, prikkelend en tijdloos. Niet van gisteren dus, maar met een toekomstvisie en een avonturiersgeest waar veel jonge bandjes nog wat van kunnen opsteken.

DE SETLIST: Nazca / 59 to 1 / Fifth Column / Tritone (Musica Diablo) / Loneliness/ James Whale / What Use? / Volo Vivace / 7 Years / KM/Seeding the Clouds / East/Jinx / This Beast / Time To Lose / Muchos Colores // Dark Companion / Some Guys / Nervous Guy / Baron Brown.