The xx in Vorst Nationaal: de contouren zijn scherper geworden

Iedere generatie heeft haar helden en die van het jonge volkje heten vandaag The xx. Tijdens het eerste van zijn twee uitverkochte shows in Vorst Nationaal werd het Londense trio op een ovatie getrakteerd zoals we er al lang geen meer hadden gehoord. Want verstild is luid en broos is cool.

Verlegen. Breekbaar. Introspectief. Het zijn slechts enkele van de trefwoorden die van pas komen als je iemand moet uitleggen hoe de muurbloempjesmuziek van The xx precies klinkt. Het Britse drietal moet het dan ook meer hebben van het understatement dan van het grote gebaar. Zijn songs ontstaan op het snijpunt van ingetogen gitaarpop en moderne R&B en steunen op de intieme dialogen tussen zangeres Romy Madley Croft en zanger Oliver Sim. De eerste zorgt met haar in reverb gedrenkte gitaarwerk voor de meteen herkenbare sound van de groep, terwijl de tweede af en toe een beetje dub binnensmokkelt. Maar het geheime wapen van The xx is zonder twijfel Jamie Smith, de dj-producer die het geheel van beats en allerlei subtiele geluidslaagjes voorziet.

Verrassend genoeg blijken de less is more-aanpak, de noir-romantiek en de tussen gezucht en gefluister laverende zangpartijen van het trio aan een groot publiek te appelleren. The xx sleepte met zijn titelloze debuut uit 2009 niet alleen de prestigieuze Mercury Music Prize in de wacht, maar wist zelfs op de pop charts zijn stempel te drukken (Drake & Rihanna, iemand?). Het probleem was alleen dat de magie van hun unieke geluid moeilijk te reproduceren viel. ‘Coexist’ uit 2012 was dus meer van hetzelfde, zonder het initiële verrassingseffect, al deed die plaat zeker geen afbreuk aan de populariteit van de groep. Een ironisch neveneffect van het succes was wel dat ze nu alleen nog in reusachtige arena’s of als headliner op grote festivals aantrad, terwijl haar muziek veel beter tot haar recht kwam in kleine ruimtes. Naar de geestdriftige reacties van het publiek in Vorst te oordelen, was dat echter niet echt een bezwaar. De fans waren al lang blij dat The xx, na een stilte van vijf jaar, weer onder de levenden verkeerde.

Aardser en gevarieerder

Op ‘I See You’, hun in januari verschenen derde cd, maakten de Britten zich los van hun eigen schaduw en gaven ze blijk van een toegenomen zelfvertrouwen. Ze bleven weliswaar trouw aan hun minimalistische sound, maar de songs waren hoorbaar geëvolueerd: ze klonken aardser en gevarieerder, steunden nu meer op samples en loops, synths en sequencers en waren, wellicht onder invloed van Jamie xx’ solo-uitstapje ‘In Colour’, wat vaker van stuiterende dancebeats voorzien. Ook In Vorst Nationaal, waar de groep aantrad in een soort spiegeldecor, zorgde meneer Smith, die op zijn eigen podium hoog boven de anderen uittorende, er met zijn keyboards, computers en percussietuigen voor dat de muziek nooit ging zweven. Waar Sim en Madley Croft zich al eens in nevelen hulden, bediende hij zich van een klare lijn waarmee hij de nummers scherpe contouren gaf.

Uiteraard kreeg het nieuwe materiaal een prominente plek in de set, maar haast even vaak putte The xx uit zijn titelloze debuut, wat de toeschouwers zeer wisten te waarderen. Hits als ‘Crystalised’, ‘Islands’, ‘VCR’, ‘Fiction’, het twangy ‘Infinity’ werden alvast één voor één euforisch ingehaald. Ook ‘Fiction’, één van de betere nummers uit ‘Coexist’, deed verrassend trefzeker en geprononceerd aan, zeker toen Jamie Smith met zijn opzwepende beats de zaal in een discotheek omtoverde.

De nieuwe songs brachten het er gelukkig even goed van af. Want ook al draaide het in de teksten nog altijd om ingehouden dramatiek, hartzeer, verlies en verlangen, de staccato piano en gitaar in ‘Say Something Loving’, de stemmensample in ‘Lips’ en de triomfantelijke (ingeblikte) blazersintro van ‘Dangerous’ brachten behoorlijk wat leven in de brouwerij. The xx omarmde niet alleen haar beperkingen, ze knoopte er ook nog eens een feestelijke strik rond.

Aangrijpend

Toch bleek het gezelschap nog steeds in staat de toehoorder koude rillingen te bezorgen: het door Romy Madley Croft in haar eentje gebrachte ‘Performance’ was aangrijpend in zijn soberheid en ook het breekbare ‘Brave For You’, dat de chanteuse schreef voor haar overleden ouders, sneed diep genoeg om enkele vitale organen te raken. Naar het einde van de set toe plukte Jamie Smith steeds meer pulserende technobeats uit zijn apparaten en met ‘Loud Places’, dat uit zijn soloplaat was geplukt, eindigde de avond zowaar met een party in regenboogkleuren. Even mocht de dj zelfs helemaal alleen in de schijnwerpers, met het elektronische equivalent van een ouderwetse drumsolo, waarna met de courante hit ‘On Hold’, het instrumentale ‘Intro’ en het pakkende, door talloze aanwezigen meegezongen ‘Angels’, een sierlijke streep onder de avond werd getrokken.

Oliver Sim en Romy Madley Croft, die in vocaal opzicht serieuze vorderingen hadden gemaakt, bedankten nog iedereen die hen in de voorbije jaren hadden gesteund en aangemoedigd. In Brussel maakte The xx op een triomfantelijke manier duidelijk dat ze zich heeft ontwikkeld zonder er haar unieke karakter bij in te schieten. Iets zegt ons dat we dit trio komende zomer nog wel terug zullen zien.