Soap&Skin @ AB, 18/03

Soap&Skin, het alter ego van de Oostenrijkse Anja Plaschg, serveerde met ‘Lovetune for Vacuum’ een van de opmerkelijkste debuten van 2009. Die cd baadde al in een gitzware sfeer, maar het Brusselse concert van de zangeres met haar ensemble klonk ronduit claustrofobisch.

Bij wijze van aperitief kregen we eerst Nils Frahm, een klassiek geschoolde Berlijnse pianist die met ‘Wintermusik’ en ‘The Bells’ al twee prachtige cd’s uit heeft. Zijn ogenschijnlijk minimalistische composities worden vooral gesmaakt door liefhebbers van hedendaagse componisten als Max Richter, Jóhann Jóhannsson en Ólafur Arnalds. Het AB-publiek luisterde alvast ademloos naar de halsbrekende klaviercapriolen van de 25-jarige Duitser, die ooit studeerde bij de laatste leerling van Tsjaikovski. Zijn spel was doorvoeld en dynamisch maar tegelijk beheerst en afgewogen: woordenloze poëzie waarop het aangenaam wegdromen was.

Dat kan niet gezegd worden van de set van Soap&Skin, een negentienjarig wonderkind dat opgroeide op een afgelegen varkensboerderij en zich als kind dus al gauw terugtrok in haar eigen wereldje. Op prille leeftijd leerde ze piano, harmonium en viool spelen, waarna ze zich ging verdiepen in de wonderen van de elektronica. Enkele jaren geleden kreeg ze de rol van Nico in een theaterproductie over The Velvet Underground en met die zangeres heeft ze zowel haar accent als haar stemtimbre gemeen. Haar debuut-cd, de kroniek van een getroubleerde adolescentie, nam ze voornamelijk thuis in haar eentje op, onder invloed van Cat Power, Christian Fennesz, Arvo Pärt en Sergei Rachmaninov. Met haar trefzekere composities en uitgebalanceerde arrangementen gaf Plaschg meteen aan dat ze geen alledaags talent was. Hoewel haar muziek een sinistere schoonheid bezat, stonden haar teksten bol van eenzaamheid, dood, verderf en vervreemding. De heftigheid van haar emoties weerspiegelde het moment waarop de songs tot stand kwamen: tijdens de puberteit wordt de wereld nu eenmaal uitsluitend in zwart-wit waargenomen. En kwam er bij Soap&Skin tóch kleur aan te pas, dan koos ze voor de schreeuwerige tinten waar ook de Duitse expressionisten doorgaans mee aan de slag gingen.

Plaschg kreeg voor ‘Lovetune for Vacuum’ enkele prestigieuze prijzen, mocht in Italië al het podium delen met John Cale en werd nu in de AB geruggensteund door een klassiek strijkkwartet, een trompettist en een extra chanteuse, terwijl ze zelf een vleugel en een laptop bediende. De uitgebreide line-up kwam prima tot zijn recht in ‘Brother of Sleep’ en ‘Cynthia’, majestueuze nummers met een klankkleur die aanleunde bij Sigur Rós. Het fraaie ‘Cry Wolf’, met het geklik van een camerasluiter als ritmetrack, herinnerde ons dan weer aan het werk van Virginia Astley uit de eighties. Het instrumentale ‘Turbinewomb’ verspreidde de geur van chrysanten en ook sobere, ingetogen songs als ‘Extinguish Me’ en ‘Mr. Gaunt Pt 1000’ riepen beelden van uitvaarten op, al klonken ze in hun melodische eenvoud best wel mooi. ‘Sleep’ werd nog een beetje schoorvoetend versierd met elektronische geluiden, in ‘Meltdown’ en ‘Fall Foliage’ werd de kamermuziek van Soap&Skin echter uiteengereten door gruizige computerbeats.

Naarmate de set vorderde, toonde Anja Plaschg zich steeds gekwelder en demonischer. Tijdens ‘Surrounded’ en ‘Thanatos’ hamerde ze op het ivoor alsof ze een duivel uit haar piano diende te verjagen; in ‘The Sun’ koos ze vooral voor de uiterst linkse toetsen van het klavier. Halverwege ‘Spiracle’ weerklonk de vertwijfelde schreeuw van een hoogbegaafd kind dat op school voortdurend gepest wordt, en die inktzware, verstikkende Gothic-teneur was eigenlijk representatief voor het hele concert. Op de tonen van ‘Marche Funèbre’ zag je in gedachten zelfs moorddadige Teutoonse legers oprukken. Dit was kabaret uit de hel, overdreven theatraal, Brechtiaans bijna. Soap&Skin had de kracht van de stilte duidelijk nog niet ontdekt en slaagde er niet in haar emotionele opflakkeringen voldoende te doseren. Of ze bezondigde zich aan overacting, waardoor haar songs op de rand van het karikaturale balanceerden, of de kreten kwamen recht uit haar ziel en in dat geval heeft ze dringend psychologische bijstand nodig.

Hoewel het publiek enthousiast reageerde, barstte Plaschg net niet in tranen uit. “Ik vond het zelf niet geslaagd”, stotterde ze. “Hopelijk geven jullie me nog een tweede kans.” Daarop eindigde ze haar optreden met het a capella gezongen ‘Sog Nit Keynmol’, een jiddisch partisanenlied dat later uitgegroeide tot het lijfstuk van de holocaustoverlevers.

Het was me daar het feestje wel, donderdagavond in de AB.

Dirk Steenhaut

Het optreden van Soap&Skin in Wenen valt hier te beluisteren.

Setlijst:

Brother of Sleep / Cynthia / Cry Wolf / Turbinewomb / Surrounded / Sleep / Extinguish Me / Thanatos / The Sun / Meltdown / Spiracle / Cradlesong / Mr. Gaunt Pt 1000 / Fall Foliage / Marche Funébre / Sog Nit Keynol.