Godspeed You! Black Emperor in Flanders Fields: Klassieke grandeur met noisy oprispingen

Godspeed You! Black Emperor, archiefbeeld © BELGAIMAGE

In Heuvelland, bij Ieper, werd met een spectaculaire beeld-, licht- en geluidshappening, de honderdste verjaardag van de Mijnenslag herdacht. Geen geschikter gezelschap om daarbij de soundtrack te verzorgen dan de Canadese postrockband Godspeed You! Black Emperor.

DA GIG: Godspeed You! Black Emperor op Kraterfront in Heuvelland op10/6.

IN EEN ZIN: Een concert waarbij werkelijk álles klopte.

HOOGTEPUNT: Moya.

DIEPTEPUNTEN: geen.

QUOTE: de leden van Godspeed spreken nooit met het publiek.

Het landschap van de Westhoek vertoont, een eeuw na de strijd die zoveel dood en verderf zaaide, nog steeds de littekens van de Groote Oorlog. Dat geldt zeker voor de gemeentes Heuvelland, Mesen en Wijtschate. Tijdens de ‘Mijnenslag’ van 7 juni 1917 en de daaropvolgende ‘Tweede Slag bij Mesen’ brachten de geallieerden onder Duitse stellingen negentien dieptemijnen tot ontploffing die evenveel kraters veroorzaakten. Volgens historici ging het om de zwaarste militaire explosies ooit, tot de atoombombardementen op Hiroshima en Nagasaki in 1945 een nieuw triest record vestigden. De kraters, die inmiddels vijvers zijn geworden, herinneren nog steeds aan de apocalyptische gebeurtenissen van een eeuw geleden. Het is trouwens in West-Vlaanderen dat, tijdens de eerste wereldoorlog, negentig procent van alle slachtoffers op Belgische bodem te betreuren vielen.

Drie jaar geleden riep de provincie, onder meer in samenwerking met de muziekclub 4AD uit Dixmuide, het cultuurprogramma Gone West in het leven. Gerenommeerde artiesten kregen daarbij een compositie-opdracht die de oorlogsgruwel voor een hedendaags publiek aanschouwelijk moest helpen maken. Einstürzende Neubauten kwamen zelfs met een avondvullend concert en een volledige cd (Lament) op de proppen. Later zouden ook John Cale en Daniel Lanois op bijzondere locaties concerteren. Dit weekend vormde de Kemmelstraat in Heuvelland dan weer het decor voor twee openluchtevenementen. Eerst was er Zero Hour waar, naast de Ierse folkzangeres Mary Black, ook de West-Vlaamse muzikale helden Wannes Capelle (het Zesde Metaal) en Ozark Henry optraden. Even na tienen volgde dan, een goeie tweehonderd meter verderop, Kraterfront.

Terwijl de ondergaande zon langzaam een prachtige voorjaarsdag afsloot, vormden zich aan weerskanten van het podium, twee verdiepingen hoog, zogenaamde human screens. Zo’n honderd mensen, gekleed in witte pakken, stonden netjes naast en boven elkaar en vormden zo levende schermen waarop de Kosovaarse videokunstenares Shelbatra Jashari even indringende als aangrijpende beelden projecteerde. Ze vormden haar commentaar op de gebeurtenissen die de omgeving honderd jaar geleden zo zwaar hadden geteisterd.

Kaarsen

Haar performance ging naadloos over in het ruim anderhalf uur durende concert van Godspeed You! Black Emperor, een negenkoppige band uit Montréal die al actief is sinds 1994. Het gezelschap behoort, samen met het Schotse Mogwai, tot de grondleggers van het genre dat vandaag post-rock wordt genoemd. Ze maken uitgesponnen instrumentale composities zonder vaste structuur, waarbij ze gebruik maken van drie gitaristen, twee drummers, twee bassisten, maar ook van violen, samples en tapeloops.

Tussen het podium en de publiektribune bevond zich een weide met 2.100 brandende kaarsen, die voor een feeëriek effect zorgden. Tegen de achtergrond van abstracte, grofkorrelige filmprojecties, zag je de groepsleden enkel als donkere, anonieme silhouetten en kon je zelfs niet uitmaken of het om mannen of vrouwen ging. Dat maakte echter weinig uit, want bij Godspeed is het individu altijd al ondergeschikt geweest aan het collectief. De aanloop was er één waarin industriële elektronica en flarden ambient op een onheilspellende manier met elkaar in de clinch gingen, maar geleidelijk kwamen uit de geluidsbrij alsnog heldere thema’s en motiefjes tevoorschijn. De muziek klonk minimalistisch en repetitief en vertoonde niet zelden een klassieke grandeur. Wagneriaanse bombast en noisy oprispingen waren nooit veraf.

De leden van Godspeed You! Black Emperor zijn afkomstig uit de anarchistische beweging in Québec en hun werk, dat zich tot dusver vooral afspeelde in de underground, heeft een uitgesproken politieke ondertoon. In hun composities vermengen ze al eens gesamplede gespreksflarden, waarmee ze impliciet kritiek geven op de Amerikaanse wapenlobby, de onderdrukking van de Palestijnen door de Israëli’s of de banden van grote entertainmentbedrijven met de oorlogsindustrie. De wall of sound van Godspeed You! Black Emperor staat mijlenver van de mainstream. Het was dus opvallend dat het collectief in Heuvelland optrad voor toeschouwers van alle leeftijden, waarvan de meesten in normale omstandigheden nooit met dit soort muziek zouden worden geconfronteerd. Zeker, af en toe zagen we mensen hoofdschuddend het hazenpad kiezen, maar het opzienbarende was dat het gros van de, naar schatting, zesduizend aanwezigen gefascineerd bleef luisteren.

Verbeelding aan het werk

Aanvankelijk speelde Godspeed weinig herkenbaars. Dat komt omdat haar werk eigenlijk voortdurend in progress is en de composities zich jarenlang op het podium ontwikkelen vóór ze hun definitieve vorm krijgen. Met schrapende, aan The Velvet Underground herinnerende violen en afwisselend mijmerende en knallende gitaren bouwt het gezelschap gestadig aan de klankband bij de apocalyps. De gelaagde, orkestraal aandoende nummers suggereren veel en zetten dus voortdurend de verbeelding van de luisteraar aan het werk.

Tijdens de speciale compositie die Godspeed voor Kraterfront maakte, kreeg het assistentie van trompettist Terry Edwards, bekend uit de groep van PJ Harvey, en leden van de Franse band Ruby Cube, maar we hoorden ook xylofoontjes en een flamencogitaar in slow motion. Pas naar het einde van de set toe serveerden de post-rockers betoverende versies van klassiekers als Moya en Blaise Bailey Finnegan III.

Hoe dan ook: dit was een concert waarbij álles klopte: de muziek die één werd met het landschap, de perfecte klank, de volle maan die af en toe boven het podium door de wolken kwam piepen, de zoeklichten die de hemel afspeurden, de lasers die vanaf de uitgelichte kraters geometrische figuren in het uitspansel tekenden… Godspeed You! Black Emperor durfde de jongste jaren wel eens in langdradigheid te vervallen, maar dit keer had zijn set de perfecte lengte. Nooit gedacht dat we in minder dan een week tijd twee verpletterende concerten zouden meemaken. Godspeed komt op 1 november terug naar ons land. Hou dus zeker de kalender in de gaten. (D.J.M.)

DE SETLIST: Buildings / Railroads / New Composition for Kraterfront / Moya / Blaise Bailey Finnegan III.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content